Η πορεία της Ελλάδας προς τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό και την Καινοτομία
Από τον Γιώργο Κεφαλογιάννη, Co-Founder & Partner Intellectica
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει πραγματοποιήσει βήματα προς την κατεύθυνση της μείωσης της ψαλίδας, με την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ζητήματα που αφορούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών. Παρά τη βελτίωση αυτή, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις ώστε, αφενός, να πλησιάσει τους Ευρωπαϊκούς μέσους όρους, αφετέρου να συμβαδίσει με τους φιλόδοξους στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι το 2030. Ας δούμε, λοιπόν, σύντομα, την πορεία και την θέση της Ελλάδας, σε ζητήματα ψηφιακού μετασχηματισμού και καινοτομίας, μέσα από μερικούς δείκτες.
Ξεκινώντας από τον Δείκτη Καινοτομίας (EIS- European Innovation Scoreboard) που συγκροτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρατηρούμε ότι από το 2019, η Ελλάδα έχει παρουσιάσει αξιοσημείωτη πρόοδο, με τον δείκτη να αυξάνεται από 69,6 το 2019 σε 85,3 το 2024. Παρά, όμως την ανοδική αυτή τάση, η χώρα εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ, ο οποίος ανέρχεται σε 110.
Επιπλέον, ο Δείκτης Ψηφιακής Έντασης (Digital Intensity Index – DII), που μετρά τον βαθμό ψηφιοποίησης κυρίως των ΜμΕ, δείχνει μια πιο ανησυχητική εικόνα. Η Ελλάδα κατατάσσεται 24η ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ, με μόλις το 43,3% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) να διαθέτουν έστω και βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης, έναντι του 57.7% της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Βασικό συντελεστής στον ψηφιακό μετασχηματισμό της εκάστοτε χώρας αποτελεί η ψηφιακή κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2022, η Ελλάδα κατατάσσεται 22η από τις 27 στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) όσον αφορά στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Παρά το γεγονός ότι, αναφορικά με το ποσοστό του πληθυσμού που διαθέτει έστω βασικές ψηφιακές δεξιότητες, η χώρα βρίσκεται, πλέον, κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο με 52% έναντι 54% , το ποσοστό των ειδικών ΤΠΕ παραμένει χαμηλό (2,8%) σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ (4,5%), γεγονός που καταδεικνύει ότι η χώρα υστερεί στην ανάπτυξη προηγμένων δεξιοτήτων, οι οποίες είναι απαραίτητες για την ενίσχυση ενός ισχυρού οικοσυστήματος καινοτομίας. Επιπλέον, μόλις το 12% των επιχειρήσεων παρέχουν εκπαίδευση ΤΠΕ στους εργαζομένους τους, πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 20%.
Το κενό στις ψηφιακές δεξιότητες παραμένει μια σημαντική πρόκληση, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης που θα έχουν άμεση σύνδεση με την αγορά εργασίας και τις επιχειρήσεις.
Επίσης, σ’ αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να αναφερθούμε στην “Ψηφιακή Δεκαετία 2030” η οποία αποτελεί μέρος της ευρύτερης ψηφιακής στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θέτει στόχους για τα κράτη-μέλη σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το cloud computing, η κάλυψη δικτύου 5G και η ψηφιακή υποδομή. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να πετύχει αυτούς τους στόχους. Ενώ έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε ορισμένους τομείς, όπως η ανάπτυξη δικτύου 5G, στην οποία η Ελλάδα πρωτοπορεί, αλλά και στην ψηφιοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών (DPS), η χώρα υστερεί σημαντικά σε τομείς όπως η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης, του cloud computing, του ποσοστού των ειδικών ΤΠΕ στο εργατικό δυναμικό, την ανάλυση δεδομένων και την ψηφιακή ένταση των ΜμΕ.
Με βάση τα τελευταία δεδομένα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μόλις το 4% των ελληνικών επιχειρήσεων χρησιμοποιούσαν τεχνητή νοημοσύνη, σε σύγκριση με το 8% της ΕΕ και τον στόχο του 75% για το 2030. Παρομοίως, η χρήση Cloud βρίσκεται στο 18% έναντι 39% της ΕΕ. Αυτή η υστέρηση αντικατοπτρίζει ευρύτερα διαρθρωτικά προβλήματα στο οικοσύστημα καινοτομίας της Ελλάδας, όπως η ανεπαρκής επένδυση στην ψηφιακή υποδομή και η αργή υιοθέτηση τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις.
Παρά τις προκλήσεις, η Ελλάδα διαθέτει προοπτικές να ακολουθήσει την πορεία της τεχνολογικής επανάστασης. Οφείλει να μην μείνει πίσω σ αυτές τις τάσεις καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε την περαιτέρω και ίσως ανεπανόρθωτη μείωση της ανταγωνιστικότητας της έναντι άλλων οικονομιών στο μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η ψηφιοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών καθώς και η ανάπτυξη του δικτύου 5G είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, για να επιτευχθούν οι στόχοι της ΕΕ για το 2030, ενδείκνυται μια πιο επιθετική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει ουσιαστική επένδυση στις ψηφιακές δεξιότητες σε συνεργασία της κυβέρνησης με εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημοσίους φορείς και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στις τελευταίες, δύναται να δοθούν κίνητρα να λειτουργήσουν ως κέντρα upskilling-reskilling εργαζομένων με άμεση σύνδεση με την αγορά και επίδραση στην παραγωγικότητα. Ακόμη προτείνονται ουσιαστικές επενδύσεις στην ψηφιακή υποδομή της χώρας καθώς και στήριξη των Μμε για υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων.
