BRICS: H αποδολαριοποίηση επιταχύνεται με περισσότερα τούβλα στον τοίχο
Επιτάχυνση βλέπει σε ό,τι αφορά τη διαδικασία αποδολαριοποίησης η ING, δεδομένου ότι τα τούβλα στον τοίχο των BRICS ολοένα και πληθύνονται, με την τελευταία σύνοδο στο Καζάν να έχουμε την ένταξη ακόμη 13 μελών (Αλγερία, Λευκορωσία, Βολιβία, Κούβα, Ινδονησία, Καζακστάν, Μαλαισία, Νιγηρία, Ταϊλάνδη, Τουρκία, Ουγκάντα, Ουζμπεκιστάν), μετά τις Αίγυπτο, Αιθιοπία, Ιράν και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Σε αυτό το πλαίσιο, οι BRICS+ ελέγχουν το 42% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, συμβάλλοντας ενεργά στην παγκόσμια διαδικασία αποδολαριοποίησης. Για το μπλοκ, ο χρυσός είναι η μεγαλύτερη πιθανή εναλλακτική λύση έναντι του δολαρίου. Σημειωτέον, παρά τις αγορές από τους BRICS+, ο χρυσός εξακολουθεί να αποτελεί μόνο το 10% των αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών, το ήμισυ του παγκόσμιου μέσου όρου.
Σε άλλους τομείς, οι BRICS+ αυξάνουν τη θέση τους στο περιφερειακό εμπόριο, εστιάζουν όλο και περισσότερο στο εμπόριο μεταξύ των χωρών μελών και αποκτούν σημασία ως εμπορικός εταίρος για άλλες αναδυόμενες αγορές, ειδικά στο εμπόριο καυσίμων. Οι BRICS+ αντιπροσωπεύουν το 37% του εμπορίου καυσίμων, που είναι ένας βασικός τομέας ενδιαφέροντος για την αποδολαριοποίηση. Συγχρόνως αποδολαριοποιούν τις χρηματοοικονομικές τους ροές, όπως φαίνεται από τη μείωση των μεριδίων των δολαρίων ΗΠΑ στις διασυνοριακές τραπεζικές απαιτήσεις, τους διεθνείς χρεωστικούς τίτλους και το ευρύτερο εξωτερικό χρέος.
Επιπλέον, ορισμένοι εκτιμούν πως CBDC, όπως το m-Bridge, θα μπορούσαν να είναι ένα άλλο κανάλι μέσω του οποίου το μπλοκ BRICS θα μπορούσε να αποδολαριοποιήσει το παγκόσμιο σύστημα διασυνοριακών πληρωμών.
Σε ό,τι αφορά το νομισματικό πεδίο, η πιο αξιοσημείωτη πρόοδος τα τελευταία τέσσερα έως οκτώ χρόνια παρατηρήθηκε στην πορεία απεξάρτησης από το σύστημα SWIFT και στα παράγωγα OTC FX. Ωστόσο, η πρόοδος αυτή έχει χαμηλή βάση και δεν αποτελεί άμεση και άμεση απειλή για το δολάριο ΗΠΑ, το οποίο φαίνεται να διατηρεί την παγκόσμια κυριαρχία του παρά τη μετατόπιση του ρόλου των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία και αγορές, σημειώνει η ING.
Σύνοδος Κορυφής
Αυτή την εβδομάδα η Ρωσία φιλοξενεί τη σύνοδο κορυφής των BRICS στο Καζάν. Σε αντίθεση με την περσινή συνάντηση, η οποία επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στη διεύρυνση του μπλοκ, το επίκεντρο της φετινής συνάντησης θα είναι σε μεγάλο βαθμό η περαιτέρω εσωτερική ολοκλήρωση, ειδικά στο εμπόριο, και η πολιτική προτεραιότητα του μπλοκ να μειώσει την εξάρτησή του από το δολάριο.
Όπως αναφέρει η ING, «Βλέπουμε δύο τομείς στους οποίους οι BRICS+ ως όμιλος κατέχουν αυξημένα μερίδια παγκόσμιας αγοράς, υποδεικνύοντας τις περισσότερες πιθανότητες για αποδολαριοποίηση εάν όλα τα μέλη ενώσουν τις προσπάθειες: το συνάλλαγμα των κεντρικών τραπεζών και το παγκόσμιο εμπόριο καυσίμων».
Τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι ο κυριότερος τομέας όσον αφορά την παγκόσμια διαδικασία αποδολαριοποίησης, όπως φαίνεται στο IMF COFER. Τα σημερινά μέλη του άτυπου μπλοκ είχαν σταθερό έλεγχο περίπου του 42-44% των παγκόσμιων αποθεμάτων συναλλάγματος από το 2008, πράγμα που σημαίνει ότι η αποδολαριοποίηση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς αυτά.
Χρηματοοικονομικές ροές
Άλλοι βασικοί τομείς στους οποίους οι BRICS έχουν αρχίσει να αποδολαριοποιούνται ενεργά είναι οι διασυνοριακές τραπεζικές απαιτήσεις και οι διεθνείς χρεωστικοί τίτλοι, αντανακλώντας μια ευρύτερη μείωση του μεριδίου των δολαρίων ΗΠΑ στο εξωτερικό χρέος BRICS.
Τα στατιστικά στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS LBS) δείχνουν σημαντική μείωση του μεριδίου των διασυνοριακών δανείων σε δολάρια ΗΠΑ από τους BRICS από 67% το 2016 σε 55% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2024 – η πιο ενεργή πτώση που σημειώθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Τα στοιχεία για τους διεθνείς χρεωστικούς τίτλους (BIS IDS) υποδηλώνουν επίσης παρόμοια πτώση, από 83% σε 75% τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Σημαιοφόρος αυτής της διαδικασίας αποδολαριοποίησης στον υπερεθνικό τομέα είναι η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NDB), που ιδρύθηκε από τους BRICS το 2015. Αυτή ιδρύθηκε για να υποστηρίξει τις επενδύσεις σε υποδομές σε βιώσιμα έργα στον κόσμο των αναδυόμενων αγορών. Συγκεκριμένα, στόχος είναι το 30% του δανεισμού της NDB να είναι σε τοπικά νομίσματα. Ωστόσο, το γεγονός ότι το 70% του δανεισμού της εξακολουθεί να είναι σε σκληρό νόμισμα πιθανότατα αντανακλά τις συναλλαγματικές προτιμήσεις της όρεξης των επενδυτών που χρηματοδοτεί τον δανεισμό της NDB.
«Όπως καταλήξαμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, η έκδοση ομολόγων Panda εκφρασμένων σε CNY αυξάνεται. Αλλά η έκδοση ομολόγων Panda YTD είναι μόλις 25 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι του άνω του 1 τρισεκατομμυρίου που εκδόθηκε στο αντίστοιχο διάστημα σε δολάρια» σημειώνει η ING.
Να σημειωθεί πως οι τράπεζες των BRICS αντιπροσωπεύουν μόλις το 9% των παγκόσμιων διεθνών απαιτήσεων.
Η αυγή των παγκόσμιων νομισμάτων BRICS;
Ένα άλλο ερώτημα είναι εάν οι BRICS μπορούν να ρευστοποιήσουν το αυξανόμενο παγκόσμιο αποτύπωμά τους και την αποδολαριοποίηση των χρηματοοικονομικών και πιθανώς εμπορικών ροών τους καταφέρνοντας αυξανόμενο ρόλο των εθνικών τους νομισμάτων ή ακόμα και την εμφάνιση ενός συνθετικού ενιαίου νομίσματος.
Οι εικασίες για ένα πιθανό ενιαίο νόμισμα εντείνονται – και το θέμα είναι πολιτικά φορτισμένο. «Αντί να σταθούμε στα κοινώς συζητούμενα επιχειρήματα, όπως γεωπολιτική, εθνικά συμφέροντα, έλεγχοι κεφαλαίων κ.λπ., εξετάζουμε το παρατηρούμενο συνδυασμένο μερίδιο των βασικών νομισμάτων BRICS σε διάφορα τμήματα της αγοράς για να μετρήσουμε τις υπάρχουσες τάσεις και τις θεωρητικές δυνατότητες» αναφέρει η ολλανδική τράπεζα.
Τα παράγωγα και οι συναλλαγές είναι οι δύο βασικοί τομείς όπου τα νομίσματα BRICS έχουν σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία.
Από την πλευρά των παραγώγων, η τριετής έρευνα BIS για τον κύκλο εργασιών των παραγώγων OTC FX δείχνει μια αξιοσημείωτη αύξηση στο μερίδιο BRICS FX στο 6,8% από το 2022, συμπεριλαμβανομένων 4,8 pps που αποδίδονται στο CNY και το HKD. Μικρότερη αλλά και αξιοσημείωτη αύξηση παρατηρείται στο μερίδιο των νομισμάτων BRICS στην αγορά παραγώγων IR που διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο σε 2,6%, ωστόσο, αυτό οφείλεται αποκλειστικά στο BRL.
Από την πλευρά των πληρωμών, σημειώθηκε αύξηση στον ρόλο των νομισμάτων BRICS στη δομή των όγκων συναλλαγών SWIFT στο 6,6%, που οφείλεται κυρίως στον υπερδιπλασιασμό του μεριδίου του CNY σε σύγκριση με το 2022, καθώς και στον αυξανόμενο ρόλο του HKD.
Υπάρχουν και άλλοι τομείς όπου η παγκόσμια χρήση νομισμάτων BRICS αυξάνεται, συμπεριλαμβανομένου του διασυνοριακού δανεισμού και των διεθνών χρεογράφων, που και στις δύο περιπτώσεις αντανακλά επίσης την ευρύτερη χρήση νομισμάτων που σχετίζονται με την Κίνα στο πλαίσιο της αυξανόμενος περιφερειακός και διεθνής ρόλος.
Συγκεκριμένα, η ποσότητα των ομολόγων Panda σε κυκλοφορία υπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια στα 1,7 τρισ CNY, αλλά το μερίδιο στο παγκόσμιο σύνολο, παρά την ανάλογη αύξηση, είναι μόλις 0,8% αυτή τη στιγμή.
Οι BRICS δεν είναι ο μόνος παράγοντας της παγκόσμιας αποδολαριοποίησης. Οι επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να είναι ένας παράγοντας – αν όχι άμεσα, μέσω μιας πιθανής μείωσης του ρόλου των ΗΠΑ στο παγκόσμιο εμπόριο. Θα εξαρτηθεί και από την πτώση ή μη του δολαρίου» καταλήγουν οι BRICS.
