Γιατί πέφτει η τιμή του πετρελαίου;

Το αποκαλούν «μαύρο χρυσό». Όμως εδώ και μήνες η τάση είναι σταθερά πτωτική στην τιμή του πετρελαίου. Και οι περισσότεροι αναλυτές προειδοποιούν πως σε αυτό το «βαρέλι» δεν έχουμε ακόμη πιάσει «πάτο».

Ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου η Goldman Sachs υποβάθμισε τις σχετικές προβλέψεις της για το πρώτο εξάμηνο του 2015, επανεκτιμώντας την τιμή του Brent στα 85 δολάρια (από 100 δολ. που ήταν η αρχική πρόβλεψη) και το αργό στα 75 δολ. (από 90) το βαρέλι.

Αιτία, κατά την αμερικανική επενδυτική τράπεζα, είναι ο «θανατηφόρος» συνδυασμός της υπερπροσφοράς με τη χαμηλή ζήτηση παγκοσμίως. Εξ’ ου και για το δεύτερο εξάμηνο του 2015 προβλέπει ακόμη μεγαλύτερη πτώση των τιμών σε 80 και 70 δολ. αντιστοίχως.

«Μιλάμε για ΤΗΝ ατελή αγορά», παρατηρεί στο Christian Science Monitor η Ντέμπορα Γκόρντον, στέλεχος του αμερικανικού ινστιτούτου αναλύσεων Carnegie Endowment for International Peace. Κι αυτό, εξηγεί, επειδή ταλανίζεται από κυβερνητικές παρεμβάσεις, τη χειραγώγηση των καρτέλ και τα ανυπέρβλητα εμπόδια στην είσοδο νέων «παικτών».

Στο ίδιο πλαίσιο, πολλοί αναλυτές πλέον εντάσσουν τις εύθραυστες γεωστρατηγικές ισορροπίες και τις μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η πτώση της τιμής του πετρελαίου σε ορισμένα κράτη-πετρελαιοπαραγωγούς, όπως στη Βενεζουέλα και στη Ρωσία.

Ήδη, στη Μόσχα μετρούν «μαύρες τρύπες» στα προσχέδια προϋπολογισμού για τη διετία 2015-2017, όπου τα έσοδα από τις πωλήσεις «μαύρου χρυσού» υπερεκτιμήθηκαν, λαμβάνοντας ως βάση τα 104 και τα 100 δολάρια το βαρέλι αντιστοίχως.

Όσο για το τι μέλλει γενέσθαι; Σε αναζήτηση απαντήσεων, αναλυτές επισημαίνουν πέντε βασικούς παράγοντες που οδηγούν προς το παρόν σε συνεχή πτώση την τιμή του πετρελαίου.

1. Η υποχώρηση της ασιατικής ζήτησης
Μοιραία, η διεθνής κρίση έχει αφήσει τα «σημάδια» της στις αναδυόμενες οικονομίες, κυρίως σε αυτές της Κίνας και της Ινδίας. Το αποτέλεσμα είναι η ζήτησή τους σε πετρέλαιο να έχει μειωθεί διεθνώς και φυσικά να μην καλύπτει πια την υπερπροσφορά των πετρελαιωπαραγωγών κρατών. Η πτώση εξάλλου στην τιμή του «μαύρου χρυσού» δεν φθάνει αυτούσια στις εσωτερικές αγορές τους, καθώς οι κυβερνήσεις έχουν «πετσοκόψει» τις κρατικές επιδοτήσεις στα καύσιμα, κυρίως στην Ασία. Από κοντά ακολουθεί και η Ευρώπη…

2. Το ισχυρό δολάριο
Με ελάχιστες εξαιρέσεις (π.χ. βλέπε Ιράν και Ρωσία) οι συναλλαγές πετρελαίου γίνονται σε αμερικανικό δολάριο. Κι όσο αυτό παραμένει σε υψηλά επίπεδα, τόσο ακριβό θα παραμένει το πετρέλαιο σε όσες χώρες τα εθνικά νομίσματα είναι ασθενέστερα του δολαρίου.
«Ενώ λοιπόν το βαρέλι είναι πιο φθηνό εδώ στις ΗΠΑ», εξηγεί στο NRP ο Φιλ Φλιν, ειδικός αναλυτές στην PRICE Futures Group, «παραμένει ακριβό για άλλες χώρες», παρά την πτώση της τιμής του πετρελαίου σε διεθνές επίπεδο. «Κι αυτό με τη σειρά του αυξάνει τα οικονομικά δεινά τους».

3. Ο «οργασμός» παραγωγής στις ΗΠΑ
Πάλαι ποτέ από τις πιο εξαρτώμενες σε εισαγωγές ενέργειας χώρες, οι ΗΠΑ βγαίνουν τώρα πια «στα ίσια» έναντι παραδοσιακών πετρελαιοπαραγωγών κρατών, όπως είναι η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία. Αυτό συμβαίνει κυρίως χάρη στη χρήση νέων τεχνολογιών, που επιτρέπουν πλέον την εκμετάλλευση δύσκολα προσβάσιμων μέχρι χθες κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.  Έτσι, μόνον στη Βόρεια Ντακότα παράγονται σήμερα 1 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ημέρα! Η αλλαγή είναι ήδη ορατή στην τσέπη του μέσου Αμερικανού κι αναμένεται να γίνει κι άλλο, καθώς αναλυτές προβλέπουν πως μέχρι τα τέλη του 2014 η τιμή της βενζίνης στις ΗΠΑ θα έχει πέσει στα 3 δολάρια το γαλόνι (ποσότητα σημειωτέον που αντιστοιχεί σε 11,3 λίτρα)!

4. Η αμετάπειστη Σαουδική Αραβία
Παρά τη μειωμένη ζήτηση, η Νο1 πετρελαιοπαραγωγός χώρα συνεχίζει να παράγει ακάθεκτη 10 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Και δηλώνει σύμφωνη με την πτώση των τιμών, προκειμένου να κρατηθεί ζωντανή στον ανταγωνισμό, να μην χάσει τους «χρυσούς» πελάτες της και να διατηρήσει τη «μερίδα του λέοντος» στη διεθνή αγορά, προσβλέποντας σε καλύτερες ημέρες. Η στρατηγική αυτή προκαλεί ωστόσο εκνευρισμό σε άλλα κράτη-μέλη του ΟΠΕΚ, όπως π.χ. στη Βενεζουλέα, η οποία (στερούμενη “κρουνών” πετροδολαρίων) προτιμά να μειωθεί σε διεθνές επίπεδο η παραγωγή, παρά να πέσει κι άλλο η τιμή του πετρελαίου.

5. Η “ολική επαναφορά” του Ιράκ και της Λιβύης
Στην αυξημένη αμερικανική παραγωγή και την υπερπροσφορά της Σαουδικής Αραβίας προστίθεται εν τω μεταξύ και η παράτερα σταθερή παραγωγή πετρελαίου σε ασταθείς χώρες, όπως η Λιβύη, το Ιράκ, το Νότιο Σουδάν και η Νιγηρία. Και ίσως έτσι εξηγείται γιατί η χρηματαγορά δείχνει να έχει πάθει… ανοσία στην απειλή διακοπής της διεθνούς παραγωγής. Τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σπάνια ψυχραιμία που επέδειξαν έναντι της έναρξης της αμερικανο-αραβικής πολεμικής επιχείρησης κατά του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στη Συρία, που όχι μόνον δεν οδήγησε σε αύξηση των τιμών του πετρελαίου, αλλά δεν ανέκοψε καν την πτώση.