Ολιβιέ Μπλανσάρ για το Trumponomics effect: Δεν θα είναι τόσο κακό όσο πολλοί φοβούνταν

Το αποτέλεσμα των Trumponomic δεν θα είναι η οικονομική καταστροφή – εκτός κι αν o νέος πρόεδρος αναγκάσει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να υπακούσει στις επιταγές του, οπότε τα δεδομένα αλλάζουν, υποστηρίζει ο γνωστός οικονομολόγος Olivier Blanchard. «Ας εξετάσουμε τους δασμούς. Ο Trump έχει υποσχεθεί την επιβολή δασμού 10% σε όλες τις εισαγωγές και 60% σε εκείνες από την Κίνα. (Μερικοί υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να είναι ένα διαπραγματευτικό άνοιγμα, και ότι θα υποχωρήσει εάν πετύχει αυτό που θέλει.) Τα πρώτα αποτελέσματα ενδέχεται να είναι κατά βάση όπως τα ελπίζει.

Όπως σημειώνεται, οι εισαγωγές στις ΗΠΑ θα μειωθούν, τα έσοδα από δασμούς θα αυξηθούν (αν και όχι τόσο όσο προβλέπει, ακριβώς επειδή η φορολογική βάση, δηλαδή οι εισαγωγές, θα μειωθεί), και το εμπορικό έλλειμμα της χώρας θα περιοριστεί. Αλλά αυτό θα είναι μόνο η αρχή της ιστορίας. Ας υποθέσουμε πρώτα ότι δεν θα υπάρξουν αντίποινα από την Κίνα ή την Ευρώπη.

Δεδομένου ότι η ζήτηση στις ΗΠΑ θα αρχίσει να μετατοπίζεται από ξένα σε εγχώρια αγαθά, η αυξημένη ζήτηση για εγχώρια αγαθά σε μια οικονομία που ήδη βρίσκεται σε πλήρη απασχόληση θα αυξήσει τις πιέσεις στις τιμές. Αυτή η πίεση θα αναγκάσει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να αυξήσει τα επιτόκια για να διατηρήσει τον πληθωρισμό υπό έλεγχο.

Λόγω τόσο των υψηλότερων επιτοκίων όσο και της βελτίωσης του εμπορικού ισοζυγίου, το δολάριο θα ενισχυθεί, δηλαδή ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θέλει ο Trump. Οι εξαγωγές θα πληγούν, και το εμπορικό έλλειμμα δεν θα βελτιωθεί σημαντικά. Τα αντίποινα από την Κίνα και την Ευρώπη, που είναι το πιο πιθανό ενδεχόμενο, θα αλλάξουν την ιστορία, αλλά όχι προς το καλύτερο. Οι εξαγωγείς θα υποφέρουν περισσότερο. Το εμπορικό ισοζύγιο μπορεί να μην βελτιωθεί καθόλου.

Συνολικά, οι χαμηλότερες εισαγωγές και εξαγωγές μπορεί να οδηγήσουν σε λιγότερη και όχι περισσότερη οικονομική δραστηριότητα. Ακόμα κι έτσι, οι δασμοί θα αυξήσουν τον πληθωρισμό και τα επιτόκια, αφήνοντας τη διοίκηση Trump με ελάχιστα θετικά μετά την αύξηση των δασμών» αναφέρει ο Blanchard.

Σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση, o διεθνούς φήμης οικονομολόγος υποστηρίζει: «Ο Trump έχει υποσχεθεί να απελάσει τους παράνομους μετανάστες, οι οποίοι υπολογίζονται περίπου στα 11 εκατομμύρια, και γίνεται λόγος για απέλαση περίπου 1 εκατομμυρίου ετησίως. Η συνολική απασχόληση στις ΗΠΑ ανέρχεται σε περίπου 160 εκατομμύρια άτομα. Έτσι, αν απελαύνονταν 1 εκατομμύριο μετανάστες τον χρόνο, η απασχόληση θα μειωνόταν κατά 0,5% ετησίως, με τελική συνολική μείωση 5%.

Οι κενές θέσεις εργασίας θα εκτινάσσονταν και θα παρέμεναν υψηλές, όπως και η αναλογία κενών θέσεων προς ανέργους, οδηγώντας σε διαρκείς πληθωριστικές πιέσεις. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα θα απαντούσε αυξάνοντας τα επιτόκια, προκαλώντας ανατίμηση του συναλλάγματος – και πάλι, κάτι που ο Trump δεν επιθυμεί.

Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, δεδομένου του μεγέθους των αριθμών σε αυτό το σενάριο. Δυσαρεστημένοι εργοδότες, ιδιαίτερα στη γεωργία, στις κατασκευές και την εστίαση, θα διαμαρτύρονταν έντονα, επιβραδύνοντας τον ρυθμό των απελάσεων. Ο πληθωρισμός, που πολιτικά έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δαπανηρός, πιθανόν θα έκανε τον Trump να το ξανασκεφτεί.

Έτσι, πρέπει να υποθέσουμε ότι οι απελάσεις, αν και θα πραγματοποιηθούν, θα είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολικές, περιλαμβάνοντας δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες, αντί για εκατομμύρια άτομα. Στον βαθμό που θα γίνουν απελάσεις, αυτές θα οδηγήσουν σε πληθωρισμό και υψηλότερα επιτόκια, προκαλώντας πιθανή σύγκρουση με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα».

Τέλος, σε ό,τι αφορά τη φορολογία, όπως επισημαίνει ο Blanchard, ο Trump έχει υποσχεθεί να παρατείνει τις φορολογικές περικοπές που θεσπίστηκαν το 2017. Αυτό είναι πολύ πιθανό να συμβεί. Επιπλέον, έχει κατά καιρούς προτείνει την πλήρη απαλλαγή των επιδομάτων κοινωνικής ασφάλισης και των φιλοδωρημάτων από τη φορολογία, την αύξηση των κρατικών και τοπικών φορολογικών εκπτώσεων, καθώς και τη μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή, που μειώθηκε από 35% σε 21% το 2017, περαιτέρω στο 15% για τις μεταποιητικές επιχειρήσεις.

Ωστόσο, αυτά τα πρόσθετα μέτρα ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αντίσταση από έναν αριθμό συντηρητικών Ρεπουμπλικανών της Βουλής, οδηγώντας σε ένα μικρότερο αλλά εξακολουθητικά σημαντικό δημοσιονομικό πακέτο. Κάθε συζήτηση για δημοσιονομικά σχέδια πρέπει να ξεκινά από το γεγονός ότι το ομοσπονδιακό δημοσιονομικό έλλειμμα είναι ήδη εξαιρετικά μεγάλο.

Ο λόγος του ομοσπονδιακού χρέους προς το ΑΕΠ ανέρχεται στο 100%. Το έλλειμμα ανέρχεται περίπου στο 6,5%, ενώ το πρωτογενές έλλειμμα είναι περίπου 3,5%. Αν οι φορολογικές περικοπές του 2017 αφεθούν να λήξουν, αυτό θα συρρικνώσει το έλλειμμα κατά περίπου 1% του ΑΕΠ το 2025.

Αλλά ακόμα και υπό αυτήν την υπόθεση, οι προβλέψεις του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου ήταν για πρωτογενή ελλείμματα περίπου 3% για όσο μπορούμε να προβλέψουμε. Τα μέτρα που εξετάζει ο Trump θα αυξήσουν αυτόν τον αριθμό κατά περίπου 1-2%, οδηγώντας σε ένα διαρκές πρωτογενές έλλειμμα 4-5% και σε ταχεία αύξηση του λόγου χρέους.

Αν ο ρυθμός των επιτοκίων και ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν περίπου ίσοι, κάτι που φαίνεται λογική υπόθεση, αυτό θα σήμαινε προσαρμογή του πρωτογενούς ελλείμματος κατά 4-5% του ΑΕΠ, ή ισοδύναμα, κατά 16-20% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, για να σταθεροποιηθεί ο λόγος χρέους.

Αυτός είναι ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός, και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι οι μειώσεις του εταιρικού φορολογικού συντελεστή, ακόμα και αν ενίσχυαν τις επενδύσεις και την εν δυνάμει ανάπτυξη, θα μειώσουν ουσιαστικά το έλλειμμα τα επόμενα χρόνια.

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, αν ο Trump εφαρμόσει όλα τα μέτρα που έχει προτείνει, το ερώτημα είναι πόσα χρόνια θα χρειαστούν για να αρχίσουν οι επενδυτές να αμφισβητούν το status των κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ ως ασφαλών καταφυγίων. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα αν αυτή η αμφισβήτηση θα ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της προεδρίας του ή αργότερα.

Αν συνέβαινε αυτό και οι επενδυτές άρχιζαν να ενσωματώνουν ένα premium ρίσκου, πιθανότατα θα οδηγούσε σε μια πιο υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική. Αφήνοντας κατά μέρος το ζήτημα ρίσκου, είναι πιθανό ότι μια περαιτέρω δημοσιονομική επέκταση, ξεκινώντας από μια οικονομία που ήδη βρίσκεται κοντά στην πλήρη απασχόληση, θα οδηγήσει σε πληθωρισμό και, κατ’ επέκταση, σε υψηλότερα επιτόκια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα και σε ένα ισχυρότερο δολάριο.

Αυτό το σενάριο θα προκαλέσει σύγκρουση με τη Fed. Έτσι, ίσως το πιο κρίσιμο ζήτημα είναι τι θα κάνει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα. Αν παραμείνει πιστή στην εντολή της, θα σταθεί εμπόδιο σε ορισμένες από τις προσδοκίες του Trump.

Θα χρειαστεί να περιορίσει την υπερθέρμανση της οικονομίας, να αυξήσει τα επιτόκια και να προκαλέσει ανατίμηση του δολαρίου. Το μεγάλο ερώτημα, λοιπόν, είναι αν ο Trump μπορεί να αναγκάσει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να εγκαταλείψει την εντολή της και να διατηρήσει χαμηλά επιτόκια παρά τον υψηλότερο πληθωρισμό.

Ο πρόεδρος της Fed, Jay Powell, έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι παραμένει δεσμευμένος στην εντολή της Τράπεζας και ότι θα παραμείνει στη θέση του μέχρι τη λήξη της θητείας του ως πρόεδρου τον Μάιο του 2026 (η θητεία του ως μέλους του διοικητικού συμβουλίου λήγει το 2028).

Τα τρέχοντα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Fed είναι απίθανο να ακολουθήσουν διαφορετική γραμμή. Ωστόσο, μια θέση στο συμβούλιο ανοίγει τον Ιανουάριο του 2026, και ο Trump θα μπορούσε να επιδιώξει να διορίσει ένα πιο υπάκουο μέλος στη θέση αυτή.

Αν συμβεί αυτό και το συμβούλιο ευθυγραμμιστεί (κάτι που είναι απίθανο), το αποτέλεσμα θα είναι χαμηλά επιτόκια, υπερθέρμανση και υψηλότερος πληθωρισμός. Δεδομένης της αντιδημοτικότητας του υψηλού πληθωρισμού, για να μην αναφέρουμε την αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών στην απώλεια της ανεξαρτησίας της Fed, αυτή η προοπτική μπορεί να είναι αρκετή για να κάνει τον Trump να διστάσει να ακολουθήσει αυτή την επιλογή.

«Έχω παραλείψει άλλα πιθανά οικονομικά αποτελέσματα που είναι μακροοικονομικά σημαντικά, όπως η απορρύθμιση (ιδιαίτερα του χρηματοπιστωτικού συστήματος), η ενεργειακή πολιτική, η ελευθερία που μπορεί να δοθεί στον τομέα των κρυπτονομισμάτων, καθώς και οι επιπτώσεις της αυξημένης οικονομικής αβεβαιότητας στις επενδύσεις και την κατανάλωση. Αν έπρεπε να συνοψίσω τις προβλέψεις μου: Η οικονομική πολιτική του Trump θα φαίνεται καλή για κάποιο διάστημα, με ισχυρή ανάπτυξη.

Η πρόβλεψη μιας άμεσης καταστροφής ή κατάρρευσης της χρηματιστηριακής αγοράς, όπως έκαναν κάποιοι το 2016, είναι απερίσκεπτη. Αλλά τα θετικά αποτελέσματα πιθανόν να εξασθενήσουν και ενδεχομένως να αντιστραφούν, ίσως πριν από το τέλος της θητείας του νέου προέδρου» καταλήγει ο Blanchard.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Nvidia: Ισχυρές επιδόσεις και κέρδη 19,3 δισ. ευρώ στο γ’ τρίμηνο
• Το Minecraft «εισβάλλει» στον πραγματικό κόσμο με θεματικά πάρκα