Ξεχάστε τις τσάντες LVMH και τα ρούχα Gucci. Το Bitcoin και οι μπανάνες είναι τα νέα αγαθά Veblen
Τόσο το Bitcoin όσο και οι μπανάνες έχουν εισέλθει στον ελίτ κόσμο των άχρηστων αντικειμένων που γίνονται επιθυμητά ενώ παράλληλα ακριβαίνουν. Όταν ο Thorstein Veblen επινόησε την έννοια της «επιδεικτικής κατανάλωσης», δεν είχε στο μυαλό του έναν κρυπτο-μεγαλοεπιχειρηματία που πληρώνει 6,2 εκατομμύρια δολάρια για να καταναλώσει μια μπανάνα. Ή ένα ψηφιακό περιουσιακό στοιχείο χωρίς θεμελιώδη αξία που αλλάζει χέρια για 100.000 δολάρια.
Ωστόσο, ο κοινωνιολόγος του 19ου αιώνα θα αναγνώριζε τις θεωρίες του και στα δύο αυτά γεγονότα. Το Bitcoin και οι μπανάνες είναι πλέον αγαθά Veblen. Αυτή η κατηγορία περιγράφει περιουσιακά στοιχεία που αψηφούν τους κανόνες της αγοράς, καθώς γίνονται πιο επιθυμητά όσο ακριβαίνουν. Παραδοσιακά, σε αυτά περιλαμβάνονται απολαύσεις όπως πολυτελή αυτοκίνητα, εκλεκτά κρασιά και, περιστασιακά, επώνυμα sneakers. Αυτά τα αντικείμενα δείχνουν την ανώτερη θέση κάποιου στον κόσμο, αλλά αποτελούν εγγενώς, κατά τον Veblen, «σπατάλη». Όσο πιο άχρηστο και ακριβό είναι το στολίδι, τόσο πιο πολύτιμο γίνεται.
Το Bitcoin έχει σχεδόν χαρακτηριστεί αγαθό Veblen εδώ και χρόνια. Οι αγορές του ψηφιακού νομίσματος καθοδηγούνταν όχι από το κύρος, αλλά από την προοπτική πώλησης σε υψηλότερη τιμή. Η αναζήτηση επενδυτικών αποδόσεων γενικά δεν αποτελεί παράγοντα για πλούσιους αγοραστές τσαντών Hermes Birkin, ρολογιών Patek Philippe ή φορτηγών Tesla. Αντιθέτως, ακόμη και η πιο παράλογη meme μετοχή έχει χρησιμότητα, αν μπορεί να πωληθεί με κέρδος.
we are live and it is just time https://t.co/VaD2e7PLBT
— Comedian Banana (@ComedianBA) November 20, 2024
Αυτή την εβδομάδα, όμως, το Bitcoin εισήλθε πραγματικά στην εποχή Veblen, καθώς πλέον λειτουργεί ως σύμβολο της ελίτ. Ο πρώην Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ νομιμοποίησε το ψηφιακό νόμισμα, εξετάζοντας τον διορισμό ενός «τσάρου του Bitcoin». Ο νέος υπουργός Εμπορίου του, Χάουαρντ Λάτνικ, δήλωσε ότι είναι θαυμαστής και κάτοχος. Μια φιλική αμερικανική κυβέρνηση πιθανώς να σημάνει περισσότερες ευκαιρίες για επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα, αλλά και μεγαλύτερο κύρος για όσους το κατέχουν.
Στο κάδρος επίσης είναι ο Έλον Μασκ, ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla, ένθερμος υποστηρικτής των κρυπτονομισμάτων, που τώρα ηγείται μιας κυβερνητικής πρωτοβουλίας κατά της σπατάλης, η οποία φέρει το όνομα ενός αστείου νομίσματος, του Dogecoin. Η ιππασία, η γνώση της εραλδικής ή η κατοχή έργων τέχνης κάποτε αποτελούσαν σύμβολα της ελίτ. Σήμερα, όμως, κυβερνούν οι τεχνολογικοί μεγιστάνες και οι υποστηρικτές του Bitcoin. Η αγορά κρυπτονομισμάτων φέρνει τον κάτοχο ψυχολογικά πιο κοντά στον κύκλο τους.
Σε αυτήν τη νέα ιεραρχία ανήκει η μπανάνα των 6,2 εκατομμυρίων δολαρίων του Sotheby’s. Ο αγοραστής του έργου τέχνης “Comedian” — ουσιαστικά ένα πιστοποιητικό που παρέχει το δικαίωμα να κολλήσεις μια μπανάνα στον τοίχο — είναι ο ιδρυτής ενός κρυπτονομίσματος που ονομάζεται Tron. Ο Justin Sun δηλώνει ότι η επιδεικτική κατανάλωση της μπανάνας θα τον κάνει μέρος μιας «μοναδικής καλλιτεχνικής εμπειρίας». Ο Veblen δεν θα μπορούσε να το περιγράψει καλύτερα.
Όλα αυτά είναι κακά νέα για τα παραδοσιακά αγαθά Veblen. Η LVMH έχει κλονιστεί, ενώ η Gucci, που ανήκει στην Kering, υπέστη πτώση λόγω της μειωμένης ζήτησης. Τα πολυτελή ρούχα χάνουν την αίγλη τους. Αν οι μεγιστάνες της πολυτέλειας θέλουν να διατηρήσουν το κύρος τους, ίσως πρέπει να διαφοροποιήσουν τα πολυτελή τους αποκτήματα — ακόμα κι αν όλα αυτά μοιάζουν ελαφρώς «μπανάνα».
