Παρενόχληση στον χώρο εργασίας: 1 στα 3 θύματα σιωπά από φόβο και ανασφάλεια
«Η βία και η παρενόχληση στον κόσμο της εργασίας είναι ένα διαδεδομένο φαινόμενο, που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, ενώ, την ίδια στιγμή, ελάχιστο ποσοστό των θυμάτων προχωράει σε καταγγελία τέτοιων περιστατικών στα αρμόδια θεσμικά όργανα, γεγονός το οποίο δείχνει ότι είναι αναγκαίο να καταβληθούν πολλές προσπάθειες, για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη».
Αυτό προκύπτει, μεταξύ άλλων, από την πρώτη επίσημη μελέτη της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) και της Γραμματείας Ισότητας της Συνομοσπονδίας σε συνεργασία με το Ίδρυμα Friedrich Ebert Stiftung (FES) για το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας στην εργασία, την οποία παρουσίασαν σήμερα σε εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της ΕΣΗΕΑ, μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 4808/2021 και την κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας 190 του ILO.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά και φανερώνουν την έκταση του προβλήματος, αλλά και το γεγονός ότι αυτά τα φαινόμενα δυστυχώς δεν δηλώνονται στις αρμόδιες Αρχές.
Από όλα τα στάδια της έρευνας, η οποία διενεργήθηκε το διάστημα από τις 9 Ιουλίου έως τις 9 Σεπτεμβρίου 2024 σε 876 συμμετέχοντες, προέκυψε επίσης διάχυτη η ανάγκη και η αγωνία να υπάρχει πρόσβαση των θυμάτων σε μηχανισμούς αποτελεσματικής προστασίας σε όλη την επικράτεια.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, μόνο το 1,6% των θυμάτων κατήγγειλε το περιστατικό στις αρμόδιες Αρχές. Ανάλογα είναι τα αποτελέσματα και της ετήσιας έκθεσης της Επιθεώρησης Εργασίας, με βάση τα οποία, για ολόκληρο το 2013, την Επιθεώρηση Εργασίας απασχόλησαν μόνο 12 υποθέσεις για το ζήτημα αυτό πανελλαδικά.
Όπως προκύπτει από την έρευνα, τα θύματα δεν ενημερώνουν τα αρμόδια θεσμικά όργανα, είτε γιατί δεν τα εμπιστεύονται (27,2%), είτε γιατί πιστεύουν ότι δεν θα γίνει κάτι ουσιαστικό (51,1%), είτε γιατί φοβούνται ότι η καταγγελία θα επηρεάσει αρνητικά την εργασία τους, τη θέση τους ή τις προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξής τους (37%).
Παράλληλα, μόνο το 3,1% διαθέτει Συλλογική Σύμβαση Εργασίας με διατάξεις που καλύπτουν τη σεξουαλική παρενόχληση.
Επίσης, το 78,9% δήλωσε ότι τα συνδικάτα πρέπει να επιμείνουν στην ένταξη κατάλληλων ρυθμίσεων στους κανονισμούς εργασίας για τη σεξουαλική παρενόχληση και βία.
Όπως επισημάνθηκε, έχει σταματήσει η λειτουργία των δομών θεσμικού κοινωνικού διαλόγου με τη συμμετοχή των συνδικάτων τόσο για την ισότητα των φύλων, τις διακρίσεις, τη βία και την παρενόχληση στην εργασία, όσο και για την κατάσταση στο πεδίο και τους ελέγχους από την Επιθεώρηση Εργασίας.
Ειδικότερα, 1 στους/στις 3 εργαζόμενους/ες έχει δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας (31,4%-275περιστατικά).
Επιπλέον, 3 στα 4 θύματα είναι γυναίκες εργαζόμενες (75,3%), το 21,1% είναι άντρες και 1,5% δεν δήλωσε ταυτότητα φύλου.
Το 77,1% τέτοιων φαινομένων προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα και 17,8% από τον δημόσιο τομέα.
Το 43,5% του γενικού δείγματος σημείωσε ότι το φαινόμενο είναι συνηθισμένο στον χώρο εργασίας και το 31,5% απάντησε ότι είναι πολύ συνηθισμένο.
Οι μορφές των ανεπιθύμητων συμπεριφορών είναι λεκτικές, μη λεκτικές, σωματικές και διαδικτυακές.
Τα περισσότερα θύματα, που βίωσαν ανεπιθύμητη συμπεριφορά στην τρέχουσα θέση εργασίας τους, είχαν δεχθεί ανάρμοστα έντονα ή απρεπή βλέμματα, τα οποία τους έκαναν να νιώσουν άβολα (65,5%). Το 46,2% είχε υποστεί άσεμνα σεξουαλικά αστεία ή προσβλητικά σχόλια για το σώμα ή την ιδιωτική ζωή. Το 32,4% είχε υποστεί ανεπιθύμητη σωματική επαφή, όπως μεγάλη εγγύτητα, άγγιγμα σε μέρη του σώματος, φιλιά/αγκαλιές ή κάτι άλλο. Το 20,7% αντιμετώπισε συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης στην εργασία, που του προκάλεσε αισθήματα προσβολής, ταπείνωσης ή φόβου. Το 17,5% δέχθηκε ανάρμοστες προτάσεις για ραντεβού. Το 12% υπέστη ανάρμοστες προτάσεις για σεξουαλική δραστηριότητα και το 6,9% υπέστη ανάρμοστες προτάσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.
Αναφορικά με τους κλάδους που επηρεάζονται περισσότερο, τις επτά πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν οι εξής κλάδοι: χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες (31,6%), άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών (6,9%), εκπαίδευση (6,9%), δραστηριότητες σχετικές με την υγεία και την κοινωνική μέριμνα (6,2%), διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες (5,1%), ενημέρωση και επικοινωνία (4,7%) και τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία (3,3%).
Στο 49,4% των περιπτώσεων ο δράστης είναι άντρας συνάδελφος ή συνεργάτης.
Στο 40,4% των περιστατικών ο δράστης είναι άντρας εργοδότης ή προϊστάμενος.
Το 27,1% των περιστατικών σχετιζόταν με άντρα πελάτη, ασθενή ή επιβάτη.
Συνέπειες της σεξουαλικής παρενόχλησης στους εργαζόμενους
Το 67,3% ένιωσε άβολα στον χώρο εργασίας, το 31,9% απέφευγε τις κοινωνικές επαφές με συναδέλφους, το 29,5% δυσκολευόταν να συγκεντρωθεί ή να εκτελέσει τα καθήκοντά του, το 24,7% σκέφτηκε να αποχωρήσει από την εργασία του και το 21,9% εκδήλωσε κατάθλιψη ή άλλες δυσάρεστες ψυχολογικές συνέπειες.
Η αντίδραση των θυμάτων στη σεξουαλική παρενόχληση
Το 38,2% των θυμάτων απάντησε ότι δεν αντέδρασε καθόλου, το 3,6% υπέβαλε επίσημη καταγγελία σε ειδική μονάδα του χώρου εργασίας και το 5,2% κατήγγειλε το περιστατικό σε συνδικαλιστική οργάνωση.
Αποτελέσματα της αντίδρασης στις περιπτώσεις που τα θύματα αντιπαρατέθηκαν με τον δράστη ή ενημέρωσαν τα αρμόδια άτομα ή όργανα
Το 45,7% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι δεν υπήρξε κανένα αποτέλεσμα, το 27,5% δήλωσε ότι η παρενόχληση σταμάτησε, το 8,7% σημείωσε ότι ο ισχυρισμός διερευνήθηκε και το 6,5% απάντησε ότι ο δράστης μεταφέρθηκε σε άλλο τμήμα.
Όσοι υπέβαλαν επίσημη καταγγελία, απάντησαν για το αποτέλεσμα της καταγγελίας ως εξής:
– το 7,1% απάντησε ότι η καταγγελία βελτίωσε την κατάσταση,
– το 10% ότι δεν άλλαξε τίποτα και
– το 6,4% ότι η καταγγελία επιδείνωσε την κατάσταση.
Τι είδους πληροφόρηση και υποστήριξη θα ήθελαν να λάβουν τα θύματα
Το 43,8% ζητάει επαγγελματική και νομική υποστήριξη για την καταγγελία της παρενόχλησης και της βίας.
Το 48,1% ζητάει ενημέρωση/πληροφορίες από τα αρμόδια θεσμικά όργανα σχετικά με τις ενέργειες σε περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης.
Το 41,3% ζητάει προστασία από άλλη σεξουαλική παρενόχληση και προστασία από αντίποινα.
Το 34,9% ζητάει ηθική υποστήριξη.
Το 33,2% ζητάει επαγγελματική βοήθεια για την κατανόηση των δικαιωμάτων.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, προτάθηκε να διεξαχθεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή εκστρατεία ευαισθητοποίησης ή και τα δύο από το επόμενο έτος (2025). Προϋπόθεση είναι η συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων μερών (εργαζομένων, εργοδοτών και ανεξάρτητων Αρχών).
Όπως τονίστηκε, η συνεργασία όλων είναι απαραίτητη για την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου. Στόχος είναι τα θύματα να αποκτήσουν θάρρος, ώστε να καταγγείλουν και να αντιμετωπίσουν την παρενόχληση και τη βία στον χώρο εργασίας.
Χαιρετισμούς στην εκδήλωση απηύθυναν, μεταξύ άλλων, η πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, Μαρία Αντωνιάδου, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος, η Διευθύντρια του FES Αθήνας, Ρεγγίνε Σούμπερτ, η Γενική Γραμματέας Ισότητας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κατερίνα Πατσογιάννη, η Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), Μαρία Γαβουνέλη και ο Εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, εργατολόγος, Κώστας Τσουκαλάς.
Την εθνική έκθεση για τη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας παρουσίασαν η συντάκτρια της έκθεσης, Δρ. Αθηνά Μαλαγαρδή και ο στατιστικός αναλυτής, Κώστας Μπουκουβάλας.
