Γιατί έχουν τόση σημασία τα Υψίπεδα του Γκολάν για τη Μέση Ανατολή;

Τους λόγους για τους οποίους τα κατεχόμενα από το Ισραήλ Υψίπεδα του Γκολάν έχουν στρατηγική σημασία για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή αναλύει το Reuters την Τρίτη.

Πρόκειται για ένα εύφορο ροπέδιο, 1.200 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που δεσπόζει στην περιοχή της Γαλιλαίας του Ισραήλ καθώς και στον Λίβανο και συνορεύει με την Ιορδανία.

Είναι μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στο εσωτερικό της Συρίας που δημιουργήθηκε μετά τον πόλεμο του 1973.

Την Τρίτη υπήρξαν αναφορές για το ότι ο στρατός του Ισραήλ προχώρησε πέρα από την «νεκρή» ζώνη των Υψιπέδων, με το ίδιο το Ισραήλ να αποκαλεί την εισβολή προσωρινό μέτρο για τη διασφάλιση της ασφάλειας των συνόρων.

Γιατί διεκδικείται η περιοχή;

Τα Υψίπεδα του Γκολάν ανήκαν στη Συρία μέχρι το 1967, όταν το Ισραήλ κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του οροπεδίου στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, το κατέλαβε και το προσάρτησε μονομερώς το 1981.

Η προσάρτηση αυτή δεν αναγνωρίστηκε από τις περισσότερες χώρες.

Η Συρία εξακολουθεί να κατέχει μέρος του Γκολάν και έχει απαιτήσει από το Ισραήλ να αποσυρθεί από το υπόλοιπο τμήμα του. Το Ισραήλ αρνήθηκε, επικαλούμενο λόγους ασφαλείας.

Η Συρία προσπάθησε να ανακτήσει το Γκολάν στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973, αλλά ματαιώθηκε. Το Ισραήλ και η Συρία υπέγραψαν ανακωχή το 1974 και έκτοτε το Γκολάν είναι σχετικά ήσυχο.

Το 2000 το Ισραήλ και η Συρία διεξήγαγαν τις συνομιλίες τους στο υψηλότερο επίπεδο για μια πιθανή επιστροφή του Γκολάν και μια ειρηνευτική συμφωνία. Όμως οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν και οι επακόλουθες συνομιλίες επίσης απέτυχαν.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το 2019, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την ισραηλινή κυριαρχία επί του Γκολάν. Η δραματική αλλαγή αντανακλούσε την απόφαση του Τραμπ το 2017 να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και να μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην πόλη, κάτι που χαροποίησε το Ισραήλ αλλά εξόργισε τους Παλαιστίνιους και πολλούς Άραβες πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες.

Γιατί «καίγεται» το Ισραήλ;

Το Ισραήλ δήλωσε νωρίτερα ότι κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Συρίας που διαρκεί περισσότερο από μια δεκαετία απέδειξε την ανάγκη να διατηρηθεί το οροπέδιο ως ζώνη απομόνωσης μεταξύ των ισραηλινών πόλεων και της αστάθειας του γείτονά του.

Η κυβέρνηση του Ισραήλ εξέφρασε επίσης την ανησυχία ότι το Ιράν, μακροχρόνιος σύμμαχος του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, προσπαθεί να εδραιώσει την παρουσία του στη συριακή πλευρά των συνόρων προκειμένου να εξαπολύει επιθέσεις στο Ισραήλ.Το Ισραήλ βομβάρδιζε συχνά ύποπτα ιρανικά στρατιωτικά μέσα στη Συρία κατά τα χρόνια που προηγήθηκαν της πτώσης του Άσαντ.

Τόσο το Ισραήλ όσο και η Συρία εποφθαλμιούσαν τους υδάτινους πόρους και το φυσικά εύφορο έδαφος του Γκολάν.

Οι κάτοικοι

Περίπου 55.000 άνθρωποι ζουν στην περιοχή , εκ των οποίων περίπου 24.000 είναι Δρούζοι, μια αραβική μειονότητα που ασπάζεται ένα παρακλάδι του Ισλάμ, σύμφωνα με τον αναλυτή Αβραάμ Λεβίν του Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης Alma που ειδικεύεται στις προκλήσεις ασφαλείας του Ισραήλ στα βόρεια σύνορά του.

Πολλοί από τους οπαδούς των Δρούζων στη Συρία ήταν επί μακρόν πιστοί στο καθεστώς Άσαντ. Πολλές οικογένειες έχουν μέλη και στις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής.

Μετά την προσάρτηση του Γκολάν, το Ισραήλ έδωσε στους Δρούζους την επιλογή της υπηκοότητας, αλλά οι περισσότεροι την απέρριψαν και εξακολουθούν να αυτοπροσδιορίζονται ως Σύριοι. Άλλοι 31.000 Ισραηλινοί έχουν εγκατασταθεί εκεί. Πολλοί από αυτούς εργάζονται στη γεωργία, συμπεριλαμβανομένων των αμπελώνων, και στον τουρισμό.

Από την πλευρά της Συρίας

Πριν από το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στη Συρία το 2011, υπήρχε μια δύσκολη αντιπαράθεση μεταξύ ισραηλινών και συριακών δυνάμεων.

Αλλά το 2014 αντικυβερνητικοί τζιχαντιστές κατέλαβαν την επαρχία Κουνέιτρα στη συριακή πλευρά.

Οι τελευταίοι ανάγκασαν τις δυνάμεις του Άσαντ να αποσυρθούν και στράφηκαν επίσης εναντίον των δυνάμεων του ΟΗΕ στην περιοχή, αναγκάζοντάς τες να αποσυρθούν από ορισμένες θέσεις τους.

Η περιοχή παρέμεινε υπό τον έλεγχο των τζιχαντιστών μέχρι το καλοκαίρι του 2018, όταν οι δυνάμεις του Άσαντ επέστρεψαν στην εν πολλοίς κατεστραμμένη Κουνέιτρα και τη γύρω περιοχή μετά από μια επίθεση που υποστηρίχθηκε από τη Ρωσία και μια συμφωνία που επέτρεψε στους τζιχαντιστές να αποσυρθούν.

Η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη

Μια Δύναμη Παρατηρητών των Ηνωμένων Εθνών για την Αποχώρηση (UNDOF) είναι εγκατεστημένη σε στρατόπεδα και παρατηρητήρια κατά μήκος του Γκολάν, υποστηριζόμενη από στρατιωτικούς παρατηρητές του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για την Εποπτεία της Εκεχειρίας (UNTSO).

Μεταξύ του ισραηλινού και του συριακού στρατού υπάρχει μια «Περιοχή Διαχωρισμού» 400 τετραγωνικών χιλιομέτρων -που συχνά αποκαλείται αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη- στην οποία δεν επιτρέπεται να εισέλθουν οι ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών βάσει της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός.

Η Συμφωνία Διαχωρισμού Δυνάμεων της 31ης Μαΐου 1974 δημιούργησε μια γραμμή Άλφα στα δυτικά της περιοχής διαχωρισμού, πίσω από την οποία πρέπει να παραμένουν οι ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις, και μια γραμμή Μπράβο στα ανατολικά, πίσω από την οποία πρέπει να παραμένουν οι συριακές στρατιωτικές δυνάμεις.

Εκτείνεται 25 χιλιόμετρα πέρα από την «Περιοχή Διαχωρισμού» και από τις δύο πλευρές και είναι μια «Περιοχή Περιορισμού» στην οποία υπάρχουν περιορισμοί σχετικά με τον αριθμό των στρατευμάτων και τον αριθμό και τα είδη των όπλων που μπορούν να έχουν και οι δύο πλευρές εκεί.

Υπάρχει ένα σημείο διέλευσης μεταξύ της ισραηλινής και της συριακής πλευράς, το οποίο μέχρι την έναρξη του συριακού εμφυλίου πολέμου χρησιμοποιούνταν κυρίως από τις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών, έναν περιορισμένο αριθμό πολιτών Δρούζων και για τη μεταφορά γεωργικών προϊόντων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Τι θα γίνει μετά την πτώση του Άσαντ;
• Συρία: Ο Τζολάνι ετοιμάζει λίστα βασανιστών του καθεστώτος Άσαντ