ΣτΕ για Νέο Οικοδομικό Κανονισμό: Αντισυνταγματικές οι διατάξεις για τα ύψη των κτιρίων – Ποιες άδειες επηρεάζονται

ΣτΕ για Νέο Οικοδομικό Κανονισμό: Αντισυνταγματικές οι διατάξεις για τα ύψη των κτιρίων – Ποιες άδειες επηρεάζονται
Athens, Greece - February 12, 2020. beautiful streets of Athens with blocks of flats, cars and shops Photo: Shutterstock
Τι αλλάζει για εκατοντάδες ακίνητα σε όλη τη χώρα.

Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε κατά πλειοψηφία αντισυνταγματικό το πλέγμα διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), φέρνοντας ανατροπές στον πολεοδομικό σχεδιασμό και επηρεάζοντας εκατοντάδες ακίνητα σε όλη τη χώρα.

Η απόφαση, η οποία θα δημοσιευθεί τον Ιανουάριο, ξεμπλοκάρει οικοδομικές εργασίες που είχαν παγώσει εν αναμονή της κρίσιμης δικαστικής ετυμηγορίας.

Οι βασικές διαπιστώσεις του ΣτΕ

Σύμφωνα με το ΣτΕ, οι διατάξεις που προβλέπουν κίνητρα προσαύξησης όρων δόμησης, όπως συντελεστής δόμησης, ύψος και φυτεμένες επιφάνειες, αντίκεινται στα άρθρα 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος. Η βασική αντισυνταγματικότητα δεν εντοπίζεται στο περιεχόμενο των διατάξεων, αλλά στη δυνατότητα που παρέχεται στις υπηρεσίες δόμησης να εκδίδουν οικοδομικές άδειες κατά παρέκκλιση των πολεοδομικών κανονισμών χωρίς εξειδικευμένες επιστημονικές μελέτες ανά περιοχή.

Ακόμη, κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι εξαιρέσεις παταριών, δωμάτων και πισίνας-φυτεμένων επιφανειών από τον συντελεστή δόμησης, ενώ επισημάνθηκε ότι πρέπει να προσμετρώνται κανονικά. Αντιθέτως, εξαιρούνται τα έρκερ και τα κλιμακοστάσια.

Η εφαρμογή της απόφασης

Η απόφαση του ΣτΕ δεν θα επηρεάσει οικοδομικές άδειες που έχουν ήδη υλοποιηθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία κατασκευής. Το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη την ασφάλεια δικαίου και την προστατευόμενη εμπιστοσύνη των πολιτών, έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας θα ισχύσουν μόνο για μελλοντικές περιπτώσεις.

Η απόφαση αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον πολεοδομικό σχεδιασμό, αναδεικνύοντας την ανάγκη για ισορροπία ανάμεσα στην αστική ανάπτυξη και τη συνταγματική προστασία του περιβάλλοντος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Συγκεκριμένα, οι σύμβουλοι Επικρατείας αποφάσισαν ότι είναι αντισυνταγματικές οι διατάξεις που αφορούν:

1. Τη θέσπιση κινήτρων προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτιρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο σκεπτικό τους, «τούτο, όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης…. Χωρίς να έχουν ληφθεί υπ’ όψιν και να έχουν σταθμιστεί οι συνέπειές τους στο οικιστικό περιβάλλον κάθε περιοχής κατά το στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, κατόπιν ειδικής επιστημονικής μελέτης που να τεκμηριώνει τις περιεχόμενες στις διατάξεις αυτές ρυθμίσεις σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες και την εν γένει φυσιογνωμία κάθε οικισμού».

2. Τη μη προσμέτρηση στο συντελεστή δόμησης των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και την εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια (άρ. 19 παρ. 2 του ΝΟΚ).

Αντίθετα, κρίθηκε πως είναι συνταγματική η μη προσμέτρηση στο συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων.

Με αυτό το σκεπτικό, ακυρώνονται όλες οι προσβαλλόμενες άδειες. Ωστόσο όπως τονίζεται, «το Δικαστήριο, σταθμίζοντας αφενός τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων και αφετέρου το δημόσιο συμφέρον, έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση». Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο για όσες προσφυγές έχουν ήδη κατατεθεί στη Δικαιοσύνη, σημειώνοντας πως « ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες».

Αναλυτικότερα, κατά της συνταγματικότητας άρθρων του ΝΟΚ, που προβλέπουν μεταξύ άλλων, προσαυξήσεις συντελεστή δομήσεως λόγω υποτυπώδους μείωσης της κάλυψης και ανέγερσης κτιρίου ανώτερης ενεργειακής απόδοσης (μπόνους δόμησης), είχε ταχθεί και το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ, όπου εξετάστηκαν τέσσερις υποθέσεις για οικοδομικές άδειες στο Δήμο Αλίμου, παραπέμποντας το θέμα για οριστική κρίση στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου.

Από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας σε διάσκεψη κεκλεισμένων των θυρών, κρίθηκε αντισυνταγματικός ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός ως προς το σκέλος εκείνο που θεσπίζει κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστής δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου.

Ακόμη, από την Ολομέλεια του ΣτΕ κρίθηκε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης, των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια.

Ακόμη, η Ολομέλεια του ΣτΕ αποφάνθηκε ότι για λόγους δημοσίου συμφέροντος τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει και το άμεσο αποτέλεσμα της απόφασης της Ολομέλειας θα έχει ως αφετηρία την ημέρα δημοσίευσης της απόφαση η οποία αναμένεται μέσα στην ερχόμενο Ιανουάριο.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένου, το δικαστήριο έκρινε:

«Ι. Το σύστημα των διατάξεων του ΝΟΚ (άρθρα 10, 15 παρ. 8, 19 παρ. 2 και 25), με το οποίο θεσπίζονται κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου, αντίκειται στo άρθρο 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος.

Τούτο, όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης. Τα παρεχόμενα με τις διατάξεις αυτές κίνητρα πρέπει να έχουν ληφθεί υπ’ όψιν και να έχουν σταθμισθεί οι συνέπειές τους στο οικιστικό περιβάλλον κάθε περιοχής κατά το στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, κατόπιν ειδικής επιστημονικής μελέτης που να τεκμηριώνει τις περιεχόμενες στις διατάξεις αυτές ρυθμίσεις σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες και την εν γένει φυσιογνωμία κάθε οικισμού.

ΙΙ. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης (δυνάμει του άρθρου 11 παρ. 6 του ΝΟΚ), των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια (άρ. 19 παρ. 2 του ΝΟΚ). Αυτά μπορούν να κατασκευάζονται προσμετρώμενα στον συντελεστή δόμησης. Αντιθέτως, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων.

Κατόπιν τούτων, οι προσβαλλόμενες άδειες πρέπει να ακυρωθούν για τους παραπάνω λόγους.

ΙΙΙ. Τέλος, το δικαστήριο, σταθμίζοντας αφενός τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων και αφετέρου το δημόσιο συμφέρον, έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση. Ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες.

Η δημοσίευση της απόφασης αναμένεται τον Ιανουάριο του ερχόμενου έτους».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ: