Γιατί οι απειλές Τραμπ προς τις BRICS δεν θα αποτρέψουν την αποδολαριοποίηση

Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump δείχνει να ανησυχεί για τις κινήσεις των BRICS όσον αφορά το δολάριο. Και, όπως ήταν αναμενόμενο, απειλεί με την επιβολή κυρώσεων εις οποιαδήποτε ένδειξη απομάκρυνσης από το δολάριο εκ μέρους της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας, της Νότιας Αφρικής και νέων μελών της ομάδας, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

«Αν τα BRICS νομίζουν πως θα απομακρυνθούν από το δολάριο και ότι εμείς θα στεκόμαστε και παρακολουθούμε, είναι γελασμένα. Η περίοδος χάριτος ΤΕΛΕΙΩΣΕ» έγραψε πρόσφατα ο Trump στο Truth Social. «Θέλουμε από αυτές τις χώρες δεσμεύσεις ότι δεν θα δημιουργήσουν νέο νόμισμα, ούτε θα υποστηρίξουν οποιοδήποτε άλλο νόμισμα για να αντικαταστήσει το ισχυρό δολάριο.

Διαφορετικά θα τους επιβληθούν δασμοί 100% και θα πουν αντίο στην υπέροχη οικονομία των ΗΠΑ». Φυσικά, η πολιτική Trump δεν μοιάζει με πρόσκληση φιλίας από τη νέα κυβέρνησή του. Ωστόσο, οι απειλές προς τους BRICS θα κινητροδοτήσουν έτι περαιτέρω τον «Παγκόσμιο Νότο» να βρει ή να δημιουργήσει μια εναλλακτική λύση στο αμερικανικό νόμισμα.

«Δεν είναι σαφές πώς θα επιβληθούν στην πράξη δασμοί 100% σε μια ομάδα χωρών που αποτελούν το 37% του παγκόσμιου ΑΕΠ, αλλά αυτό φαίνεται να αποτελεί προεπισκόπηση της διπλωματίας των δασμών του Trump 2.0» δήλωσε ο Michael Wan, ανώτερος αναλυτής συναλλάγματος στην MUFG Research.

Επίσης, δεν είναι σαφές πώς θα ωφελήσουν την αμερικανική οικονομία, τη μεγαλύτερη στον κόσμο, αυτά τα υπέρογκα προστατευτικά μέτρα. Ωστόσο, όπως υποστηρίζει η Deutsche Bank, η εμμονή του Trump με το ισχυρό δολάριο έχει καταστήσει το αμερικανικό νόμισμα πιο δυνατό από ποτέ.

«Η ισχύς του δολαρίου αποτελεί ζήτημα για τη νέα διοίκηση, σε αντίθεση με την πρώτη θητεία του Trump» σημείωσαν οι αναλυτές της Deutsche Bank. Με το κρατικό χρέος των ΗΠΑ να ξεπερνά τα 36 τρισεκατομμύρια δολάρια και τον Trump να προαναγγέλλει μεγάλες φορολογικές περικοπές που θα αυξήσουν το έλλειμμα, οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν για το νόμισμά τους.

Εξάλλου, η Ουάσιγκτον διαθέτει πλέον μόνο μία αξιολόγηση AAA, από τον οίκο Moody’s. Η Morgan Stanley, για παράδειγμα, υποστήριξε ότι ίσως είναι η ώρα να πουλήσουμε τα δολάριά μας. Ο αναλυτής της τράπεζας David Adams σημείωσε ότι «τα περισσότερα από τα θετικά νέα για το USD» έχουν ήδη αποτιμηθεί, με τους επενδυτές να έχουν «ως επί το πλείστον εσωτερικεύσει το αφήγημα περί υπεροχής των ΗΠΑ» βάσει των δεσμεύσεων του Trump για τη φορολογική και εμπορική πολιτική. Ωστόσο, οι αγορές μπορεί να «υπερεκτιμούν την ταχύτητα, το εύρος και το μέγεθος» αυτών των αλλαγών.

«Διακρίνουμε ότι η επενδυτική διάθεση στο σύνολό της είναι πολύ ευνοϊκή για το δολάριο, γεγονός που υποδηλώνει ασύμμετρους κινδύνους για ένα “trade pain” τους προσεχείς μήνες», σημείωσε ο Adams.

Η διοίκηση Trump έχει καταστήσει σαφές ότι η ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, ένας βασικός παράγοντας για την παγκόσμια εμπιστοσύνη στο δολάριο, επίσης θα τεθεί υπό συζήτηση από τον Ιανουάριο. Το σχέδιο «Project 2025», που κατήρτισε το Ρεπουμπλικανικό κόμμα για τη δεύτερη θητεία του Trump, περιλαμβάνει προτάσεις για περιορισμό της αυτονομίας της Fed.

Κατά Fed

Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας ως πρόεδρoυ, από το 2017 έως το 2021, ο Trump ασκούσε πιέσεις στον Jerome Trump, τον διορισμένο από τον ίδιο πρόεδρο της Fed. Επιτέθηκε στη Fed με ομιλίες, συνεντεύξεις Τύπου και αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Έφτασε μάλιστα να σκέφτεται την απόλυση του Powell. Εκείνη τη χρονιά, η Fed άρχισε να προσθέτει ρευστότητα σε μια οικονομία που δεν χρειαζόταν επιπλέον στήριξη.

Τον Οκτώβριο, ο Trump χλεύασε ξανά την ομάδα του Powell. «Νομίζω ότι κάνουν την καλύτερη δουλειά», είπε ο Trump στο Bloomberg. «Πηγαίνουν στο γραφείο μια φορά τον μήνα, λένε “ας παίξουμε κορώνα γράμματα με ένα νόμισμα” και όλοι τους αντιμετωπίζουν σαν θεούς». Παράλληλα, ο Trump υπερασπίζεται το δικαίωμα του προέδρου να πιέζει τη Fed να μειώσει τα επιτόκια.

Τον Αύγουστο, δήλωσε: «Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει κάνει λάθη πολλές φορές».

Πρόσθεσε επίσης: «Πιστεύω ότι ο πρόεδρος θα έπρεπε τουλάχιστον να έχει τον τελικό λόγο, ναι. Το πιστεύω ακράδαντα. Στην περίπτωσή μου, έβγαλα πολλά χρήματα. Ήμουν πολύ επιτυχημένος. Και νομίζω ότι έχω καλύτερη διαίσθηση από πολλούς ανθρώπους που βρίσκονται στη Fed ή ακόμα και από τον πρόεδρό της».

Για τους ηγέτες και τους πολιτικούς ιθύνοντες της Ασίας, αυτή είναι μια πρωτοφανής επίθεση στο κύρος της Fed.

Οι κεντρικές τράπεζες της Ασίας κατέχουν τα μεγαλύτερα αποθέματα αμερικανικών κρατικών ομολόγων στον κόσμο. Μόνο η Ιαπωνία κατέχει χρέος 1,1 τρισ. δολ., ενώ η Κίνα περισσότερα από 770 δισεκατομμύρια δολάρια. Συνολικά, οι μεγαλύτεροι κάτοχοι δολαρίων στην Ασία έχουν περίπου 3 τρισεκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ότι μια δεύτερη θητεία του Trump θα έθετε σε κίνδυνο τεράστια ποσά κρατικού πλούτου της Ασίας.

Παρ’ όλα αυτά, ο Trump προσπαθεί να αυξήσει τον οικονομικό πόνο μέσω δασμών για οποιοδήποτε έθνος -ή οικονομικό μπλοκ- τολμά να υποστηρίξει μια εναλλακτική στο δολάριο. Εν τω μεταξύ, το επερχόμενο υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ θα μπορούσε να εξαπολύσει κατηγορίες για χειραγώγηση νομισμάτων, ελέγχους εξαγωγών ή δασμούς στο εμπόριο και να επιβάλει μέτρα – πολύ πέρα από όσα έχει ήδη προτείνει ή ανακοινώσει ο Trump.

Ο Trump φαίνεται έτοιμος να τιμωρήσει όχι μόνο τους αντιπάλους αλλά και τους συμμάχους που επιδιώκουν να διεξάγουν διμερείς συναλλαγές σε νομίσματα διαφορετικά από το δολάριο.

Τον Μάρτιο, δήλωσε στο CNBC ότι «δεν θα επέτρεπε στις χώρες να εγκαταλείψουν το δολάριο», καθώς αυτό «θα ήταν πλήγμα για τη χώρα». Ωστόσο, η αποδολαριοποίηση βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της ατζέντας των BRICS, ιδιαίτερα μετά τη σύνοδο κορυφής του 2023.

Αυτή η αντίδραση φέρει τόσο τα αποτυπώματα του Joe Biden όσο και του Trump. Οι παρεμβάσεις του Trump στη Fed, οι υπόνοιες για αθέτηση του χρέους των ΗΠΑ και οι δημοσιονομικές υπερβολές έπληξαν την αντίληψη για το δολάριο.

Όταν ο οίκος Fitch υποβάθμισε την αξιολόγηση των ΗΠΑ, επικαλέστηκε το χάος στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021, ως «αντανάκλαση της επιδείνωσης της διακυβέρνησης» που θέτει σε κίνδυνο τα οικονομικά των ΗΠΑ.

Οι προσπάθειες του Biden να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων κατηγοριών για «εργαλειοποίηση» του δολαρίου, επιδείνωσαν το πρόβλημα.

Ικανότητα

«Η ικανότητα των ΗΠΑ να παραλύσουν τη Ρωσία σε αυτόν τον βαθμό, χωρίς να ρίξουν ούτε μία σφαίρα, υπογραμμίζει την κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών και του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία», υποστηρίζει ο George Pearkes, αναλυτής στο Κέντρο Γεωοικονομίας του Atlantic Council.

Ωστόσο, προσθέτει: «Η επιθετική χρήση του δολαρίου έχει επανειλημμένα σηματοδοτηθεί από Αμερικανούς πολιτικούς για την επίτευξη στόχων, αλλά οι συνέπειες για την κυριαρχία του αμερικανικού νομίσματος, αν και θα αργήσουν, θα έλθουν».

Όπως υποστήριξε ο Pearkes, «η ικανότητα περιορισμού της πρόσβασης στις χρηματοπιστωτικές αγορές είναι πολύ πιο ισχυρή από ό,τι ήταν ιστορικά».

Επιπλέον, σημείωσε ότι «το εργαλειοποιημένο δολάριο» ήταν «ήδη μια πραγματικότητα στις διεθνείς σχέσεις» πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία.

Ο Pearkes ανέφερε ότι «οι κυβερνήσεις της Κούβας, του Ιράν, της Βόρειας Κορέας και της Βενεζουέλας μπορούν όλες να επιβεβαιώσουν αυτό το γεγονός, όπως και οι πληθυσμοί τους. Και στις τέσσερις αυτές χώρες, η κυριαρχία του δολαρίου έχει εργαλειοποιηθεί σε σύγχρονο πλαίσιο».

Παρά ταύτα, ο Trump είναι κατηγορηματικός σε ό,τι αφορά την αποτροπή του κινδύνου οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου να εγκαταλείψουν το δολάριο.

«Δεν υπάρχει πιθανότητα οι χώρες των BRICS να αντικαταστήσουν το αμερικανικό δολάριο στο διεθνές εμπόριο, και οποιαδήποτε χώρα το προσπαθήσει, θα πρέπει να πει αντίο στην Αμερική» δήλωσε ο Trump μέσω κοινωνικών δικτύων.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ο νέος Αμερικανός πρόεδρος αναστάτωσε τις αγορές με σχέδια για επιβολή δασμών 25% στον Καναδά και το Μεξικό, καθώς και πρόσθετων δασμών στην Κίνα, πέρα από το 60% που έχει ήδη απειλήσει.

Περιέργως, ο Trump ανέφερε ότι είχε επαφές με τον Κινέζο ηγέτη Xi Jinping τις τελευταίες ημέρες.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο, δήλωσε στο NBC ότι «είχαμε επικοινωνία». Η τελευταία κατ’ ιδίαν συνάντηση μεταξύ Trump και Xi έγινε τον Ιούνιο του 2019 στη Σύνοδο Κορυφής της G20 στην Ιαπωνία.

Όπως είπε ο Trump στο NBC: «Είχα μια συμφωνία με τον πρόεδρο Xi, με τον οποίο τα πήγαινα πολύ καλά». Παρ’ όλα αυτά, η ομάδα Trump φαίνεται ξεκάθαρα να προετοιμάζεται για έναν Εμπορικό Πόλεμο 2.0 με το Κομμουνιστικό Κόμμα του Xi.

Την περασμένη εβδομάδα, ενίσχυσε τη φήμη του ως «ανθρώπου των δασμών» ορίζοντας τον σκληρό επικριτή της Κίνας, Peter Navaro, κορυφαίο σύμβουλο εμπορίου. Ο Navaro, συν-συγγραφέας του βιβλίου «Death by China» το 2011, δεν χάνει ευκαιρία να κατηγορήσει το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας για «ληστεία εις βάρος μας».

Ο Trump διόρισε επίσης τον έντονο επικριτή της Κίνας Mark Rubio ως υπουργό Εξωτερικών και ενίσχυσε την επόμενη διαπραγματευτική του ομάδα με σκληροπυρηνικούς όπως ο Robert Lighthizer και ο Jameson Greer.

Οι σύμβουλοι του Trump 2.0 ισχυρίζονται ότι οι δασμοί αποτελούν απλώς μια τακτική διαπραγμάτευσης για να φέρουν το Κομμουνιστικό Κόμμα του Xi στο τραπέζι. Ωστόσο, ο εσωτερικός κύκλος του Xi φαίνεται αβέβαιος για την ειλικρίνεια του Trump όσον αφορά μια νέα «μεγάλη συμφωνία» εμπορικής συνεργασίας.

Παράδειγμα: η κίνηση του Πεκίνου να περιορίσει τις πωλήσεις βασικών εξαρτημάτων που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή drones στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Και ενώ είναι κακό νέο για την άμυνα της Ουκρανίας απέναντι στη Ρωσία, θεωρείται πρόγευση περιορισμών που ενδέχεται να ακολουθήσουν.

Επίσης, αυτή την εβδομάδα, η Κίνα ξεκίνησε έρευνα κατά της αμερικανικής εταιρείας παραγωγής chip Nvidia, λόγω υποψιών ότι ενδέχεται να παραβίασε τους αντιμονοπωλιακούς κανονισμούς της. Και αυτή η κίνηση ερμηνεύεται ως προάγγελος στοχευμένων κινεζικών αντιποίνων.

Άλλωστε, η Nvidia βρίσκεται στο επίκεντρο των αμερικανικών φιλοδοξιών για κυριαρχία στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Νωρίτερα φέτος, οι BRICS πρόσθεσαν την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ στον Οργανισμό τους.

«Η προσθήκη της Αιγύπτου και της Αιθιοπίας θα ενισχύσει τις φωνές από την αφρικανική ήπειρο», σημείωσε η Mariel Ferragamo από το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

«Η Αίγυπτος διατηρεί στενές εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και την Ινδία, καθώς και πολιτικούς δεσμούς με τη Ρωσία.

Ως νέο μέλος των BRICS, η Αίγυπτος επιδιώκει να προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις και να βελτιώσει τη χειμαζόμενη οικονομία της».

Η Ferragamo υποστηρίζει ότι «η προσθήκη της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ θα φέρει τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του αραβικού κόσμου και τους δεύτερους και όγδοους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου παγκοσμίως».

Ωστόσο, ο ισχυρότερος συνδετικός κρίκος μεταξύ των μελών των BRICS, παλαιών και νέων, απομακρύνεται από τη χρηματοπιστωτική τροχιά της Ουάσιγκτον.

Ως εκ τούτου, «πιστεύουμε ότι το μπλοκ έχει τη μεγαλύτερη δυναμική να προωθήσει την ατζέντα της αποδολαριοποίησης στα αποθέματα ξένου συναλλάγματος και στο εμπόριο καυσίμων» δήλωσε ο Chris Turner, επικεφαλής παγκόσμιων αγορών στην ING Bank.

Ο Turner σημείωσε ότι το μπλοκ BRICS+ ελέγχει το 42% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών, συμβάλλοντας πιθανώς στη διαδικασία της παγκόσμιας αποδολαριοποίησης.

Ακόμα κι έτσι, οι BRICS οδηγούν την απομάκρυνση από το δολάριο, ενώ ο Trump εντείνει τις προσπάθειες να επιβραδύνει τη διαδικασία. Ίσως η καλύτερη επιλογή θα ήταν να βελτιωθεί η χρηματοπιστωτική κατάσταση των ΗΠΑ.

Ωστόσο, αυτό φαίνεται απίθανο καθώς ο Trump σχεδιάζει επιπλέον περικοπές φόρων πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που θα ωθήσουν το εθνικό χρέος των ΗΠΑ σε ένα δυσθεώρητο ύψος 40 τρισεκατομμυρίων δολαρίων τα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί επίσης να παίζει στο χέρι των υποστηρικτών της αποδολαριοποίησης εργαλειοποιώντας το αποθεματικό νόμισμα. Αρκεί να πούμε ότι το δολάριο θα αποτελέσει βασικό πεδίο μάχης στην εποχή Trump 2.0, με τους BRICS στον ρόλο του ανατροπέα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Ποιες είναι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ευρώπη
• Πώς οι ψηφιακές πληρωμές αλλάζουν το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας
• Το δημόσιο χρέος μπορεί να «τρομάξει» τις αγορές το 2025, τονίζει η «Διεθνής» των κεντρικών τραπεζών