Η επιστροφή Τραμπ, η πτώση Άσαντ και οι νέες προκλήσεις της δημοκρατίας για το 2025
Η δημοκρατία δείχνει ταλαιπωρημένη αλλά όχι ηττημένη καθώς οδεύουμε προς το 2025.
Σε μια χρονιά όπου χώρες που αντιπροσωπεύουν σχεδόν τον μισό πληθυσμό του κόσμου προσέφυγαν στις κάλπες, οι δημοκρατίες αντιμετώπισαν βία και σημαντικές απειλές, αλλά απέδειξαν την ανθεκτικότητά τους.
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, επιβίωσε από δύο απόπειρες δολοφονίας και, παρά τους φόβους για αμφισβήτηση του αποτελέσματος και αναταραχές, επέστρεψε στον Λευκό Οίκο με μια ξεκάθαρη νίκη, προετοιμάζοντας μια ειρηνική μετάβαση εξουσίας τον επόμενο μήνα.
Το Μεξικό κατέγραψε τις πιο αιματηρές εκλογές στη σύγχρονη ιστορία του, με 37 υποψηφίους να δολοφονούνται πριν από την ψηφοφορία, αλλά εξέλεξε την πρώτη γυναίκα πρόεδρο, την Κλαούντια Σέινμπαουμ.
Σε τέσσερις ηπείρους, εν ενεργεία ηγέτες απομακρύνθηκαν από τα αξιώματά τους μέσα από εκλογές που συχνά πυροδότησαν βία, αλλά τελικά πέτυχαν έναν κεντρικό στόχο της δημοκρατίας: την ομαλή μεταβίβαση εξουσίας σύμφωνα με τη βούληση των ψηφοφόρων.
Μακροχρόνια κυβερνώντα κόμματα στη Νότια Αφρική και την Ινδία διατήρησαν την εξουσία αλλά έχασαν την απόλυτη πλειοψηφία τους.
Γιατί έχει σημασία
Η πολιτική κρίση στη Νότια Κορέα αυτόν τον μήνα δείχνει γιατί η υγεία της δημοκρατίας έχει σημασία.
Μέσα σε λίγες ώρες σύγχυσης, ο πρόεδρος της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ασίας και βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ δήλωσε στρατιωτικό νόμο σε τηλεοπτικό διάγγελμα και στη συνέχεια υπαναχώρησε όταν βουλευτές και μεγάλα πλήθη τον αψήφησαν.
Το κοινοβούλιο αργότερα προχώρησε σε παραπομπή του προέδρου Γιουν Σουκ Γιολ, αλλά εκείνος αρνήθηκε να παραιτηθεί, περιμένοντας την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου για το μέλλον του. Τα γεγονότα προκάλεσαν αναταραχή στις αγορές και στους συμμάχους της Νότιας Κορέας, που ανησυχούν για την ικανότητά της να αποτρέπει τη Βόρεια Κορέα με πυρηνικά όπλα.
Στην Ευρώπη, η ακροδεξιά σημείωσε κέρδη στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Αυστρία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τη Ρουμανία, όπου οι προεδρικές εκλογές θα επαναληφθούν μετά από καταγγελίες για ρωσική παρέμβαση.
Αυτό τροφοδότησε μια έντονη συζήτηση για το αν η Ευρώπη βιώνει μια ηπιότερη εκδοχή της δεκαετίας του 1930, όταν ο φασισμός κυριαρχούσε.
Κόμματα με φιλορωσική τάση σημείωσαν καλύτερα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα στις εκλογές σε Γεωργία και Μολδαβία.
Η στροφή της Ευρώπης προς τα δεξιά αντικατοπτρίζει οικονομικές ανησυχίες, αλλά οι ίδιες ανησυχίες οδήγησαν σε πολιτικές αλλαγές προς την αντίθετη κατεύθυνση, όπως στη Βρετανία, όπου το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα έδωσε τέλος σε 14 χρόνια συντηρητικής διακυβέρνησης.
Συνολικά, δεν υπήρξαν φέτος απόπειρες να αποτραπεί η ειρηνική μεταβίβαση εξουσίας, σύμφωνα με τη Γιάνα Γκοροκόφσκαγια, ερευνήτρια της αμερικανικής οργάνωσης Freedom House, που εκδίδει ετήσια αναφορά για τη δημοκρατία παγκοσμίως.
Ωστόσο, η Γκοροκόφσκαγια σημείωσε ότι τα αυταρχικά καθεστώτα έγιναν πιο καταπιεστικά το 2024, αναφέροντας ψευδοεκλογές στη Ρωσία, το Ιράν και τη Βενεζουέλα. Η Freedom House λέει ότι οι ψηφοφόροι δεν είχαν πραγματική επιλογή στο ένα τέταρτο των 62 εκλογών που διεξήχθησαν από την 1η Ιανουαρίου έως τις 5 Νοεμβρίου.
“Δεν είναι τόσο ότι η δημοκρατία χάνει έδαφος· είναι ότι τα αυταρχικά καθεστώτα γίνονται χειρότερα,” ανέφερε.
Τι σημαίνει για το 2025
Λιγότερες εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2025, αλλά η Γερμανία θα δοκιμάσει ξανά την απήχηση της ακροδεξιάς σε μια χώρα τόσο τραυματισμένη από την εποχή των Ναζί, που έχει υιοθετήσει μηχανισμούς για να εμποδίσει την άνοδο ακροδεξιών εξτρεμιστών στην εξουσία.
Οι Γερμανοί ψηφοφόροι θα εκλέξουν νέο κοινοβούλιο στις 23 Φεβρουαρίου.
Ένα άλλο σημείο εστίασης του 2025 θα είναι το πώς θα λειτουργήσουν οι δημοκρατικοί θεσμοί, όπως ο ελεύθερος τύπος και η ανεξάρτητη δικαιοσύνη, υπό ηγέτες που ανέλαβαν ή επανεξελέγησαν φέτος.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Freedom House θα εξετάσει τις ενέργειες του Τραμπ στη δεύτερη θητεία του.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι ο κυρίαρχος Τύπος είναι διεφθαρμένος και ότι θα ερευνήσει ή θα διώξει πολιτικούς αντιπάλους, πρώην αξιωματούχους πληροφοριών και εισαγγελείς που τον διερεύνησαν.
Το επόμενο έτος προβλέπεται επίσης καθοριστικό για το Μπαγκλαντές και τη Συρία, όπου επαναστάσεις ανέτρεψαν αυταρχικούς ηγέτες με πρωτοφανή ταχύτητα.
Ο επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης του Μπαγκλαντές, νομπελίστας Μουχάμαντ Γιούνους, ξεκίνησε την εφαρμογή εκλογικών μεταρρυθμίσεων μετά από μαζικές διαδηλώσεις που οδήγησαν την πρωθυπουργό Σέιχ Χασίνα σε παραίτηση και φυγή στην Ινδία. Ο Γιούνους δήλωσε ότι οι εκλογές θα μπορούσαν να διεξαχθούν έως το τέλος του 2025, εφόσον γίνουν πρώτα οι πιο θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις.
Στη Συρία, μετά από 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου, οι ένοπλοι αντάρτες κατέλαβαν την πρωτεύουσα Δαμασκό σε μια αστραπιαία προέλαση, αναγκάζοντας τον πρόεδρο Μπασάρ αλ-Άσαντ να φύγει στη Ρωσία.
Το μεγαλύτερο μέρος της χώρας διοικείται τώρα από αντάρτες υπό την ηγεσία της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, η οποία έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από ορισμένες δυτικές χώρες.
Οι νέοι ηγέτες μιλούν για ανεκτικότητα και κράτος δικαίου, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν κάνει δημόσιες δηλώσεις για εκλογές.
