Οι πρωταγωνιστές της ελληνικής οικονομίας, οι κλάδοι που κατάφεραν να ξεχωρίσουν και οι παράγοντες που επηρέασαν τις οικονομικές επιδόσεις των μεγαλύτερων επιχειρήσεων της χώρας.
Κωνσταντίνος Παλαιολόγος
Manager, Economic Research & Sectorial Studies ΙCAP CRIF
Μετά τη μακρόχρονη οικονομική κρίση, από το 2017 η ελληνική οικονομία επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ της. Συγκεκριμένα το 2017 παρουσίασε αύξηση 1,1%, με την επόμενη διετία 2018-2019 να συνεχίζεται η ανοδική πορεία με ανάπτυξη 1,7% και 1,9%, αντίστοιχα.
Η επιδημία COVID-19 που έπληξε την οικονομική δραστηριότητα παγκοσμίως είχε σημαντικές επιπτώσεις και στην ελληνική οικονομία το 2020. Ειδικότερα, το ΑΕΠ κατέγραψε μείωση κατά 9,2% το 2020, ενώ επανήλθε σε ανοδική τροχιά το 2021 καταγράφοντας ρυθμό μεγέθυνσης 8,7% σε σχέση με το 2020.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές έτους 2020 (αλυσωτοί δείκτες όγκου) ανήλθε το 2023 (2η εκτίμηση) σε σχεδόν 197,0 δισ. ευρώ, από 192,5 δισ. ευρώ το 2022 παρουσιάζοντας αύξηση 2,3% (από 2% – 1η εκτίμηση Μάρτιος 2024). Παρά την ενεργειακή κρίση και τις συναφείς πληθωριστικές πιέσεις, το 2023 η ελληνική οικονομία σημείωσε ανάπτυξη κατά 2,3% (από 2% στην 1η εκτίμηση), η οποία ήταν κατά πολύ υψηλότερη από την ανάπτυξη της Ε.Ε. (27) που ήταν μόλις 0,4%. Τούτο αποδίδεται και στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ-RRF) το οποίο παρείχε αξιοσημείωτη στήριξη στην οικονομία και, σε συνδυασμό με τα μέτρα που ελήφθησαν, μετρίασαν τον αντίκτυπο των τιμών της ενέργειας στο κόστος εισροών των επιχειρήσεων και στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών.
Ειδικότερα, όσον αφορά τις επιμέρους συνιστώσες του ΑΕΠ, σημαντική αύξηση κατά 11,7% κατέγραψε ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου, ενώ η τελική καταναλωτική δαπάνη ενισχύθηκε κατά 6,4%. Αντίθετα, η αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών υποχώρησε κατά 3,4% και των εισαγωγών κατά 10,5% το 2023 σε σχέση με το 2022.
Παρατηρώντας τη λίστα με τους 100 μεγαλύτερους ομίλους και εταιρείες στην Ελλάδα, προκύπτουν τα παρακάτω:
Η μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων τις λίστας (63 στον αριθμό) εμφανίζει θετική μεταβολή στα Κέρδη προ Τόκων, Φόρων και Αποσβέσεων (ΚΠΤΦΑ – EBITDA), ενώ 28 εταιρείες – όμιλοι παρουσιάζουν μείωση στον Κύκλο Εργασιών το 2023 σε σχέση με το 2022. Σημειώνεται ότι στη λίστα του 2023 ο ελάχιστος Κύκλος Εργασιών αγγίζει τα 270 εκατ., όταν του 2022 ήταν 251,4 εκατ., ως αποτέλεσμα της ανοδικής πορείας της οικονομίας. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι στη φετινή λίστα εμφανίζονται 12 νέες εγγραφές, με επιχειρήσεις / ομίλους είτε να εμφανίζονται για πρώτη φορά είτε να έχουν εμφανιστεί παλαιότερα. Η πρώτη τετράδα παραµένει στις ίδιες θέσεις κατάταξης το 2023 σε σχέση με το 2022, ενώ στην πέμπτη θέση ανεβαίνει η ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΥΠΕΡΑΓΟΡΕΣ ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ ΑΕΕ ΟΜΙΛΟΣ και στην έκτη θέση η EUROBANK ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΕ ΟΜΙΛΟΣ.
Εξετάζοντας αναλυτικά τους κλάδους δραστηριότητας, παρατηρείται ότι σε υψηλά επίπεδα κυμαίνονται τα ενοποιημένα έσοδα του κλάδου των τραπεζοασφαλειών. Στη λίστα, ο συγκεκριμένος κλάδος εκπροσωπείται από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες και επτά ασφαλιστικές επιχειρήσεις – ομίλους, όπου για τις μεν τράπεζες ο συνολικός κύκλος εργασιών τους σχεδόν διπλασιάστηκε το 2023, για τις δε ασφαλιστικές η άνοδος διαμορφώθηκε σε 11,6%. Τούτο επιβεβαιώνεται και από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών, σύμφωνα με τα στοιχεία της οποίας η ασφαλιστική παραγωγή αυξήθηκε κατά 8,9% το 2023 σε σχέση με το 2022. Την τελευταία πενταετία οι ανακατατάξεις (εξελίξεις στον ασφαλιστικό κλάδο, σε επίπεδο εξαγορών – συγχωνεύσεων) είναι καταιγιστικές, με τον επιχειρηματικό χάρτη να αλλάζει σημαντικά.
Σημαντικός επίσης κλάδος σε επίπεδο ενοποιηµένου Κύκλου Εργασιών είναι και αυτός των σούπερ μάρκετ ο οποίος και εκπροσωπείται στη λίστα από επτά εταιρείες – ομίλους. Ο εν λόγω κλάδος ενισχύεται από την άνοδο του πληθωρισμού. Το 2023 κατέγραψε αύξηση του συνολικού κύκλου εργασιών κατά 11,2%, ενώ ακόμη μεγαλύτερη ήταν η άνοδος των ΚΠΤΦΑ τα οποία ενισχύθηκαν 25,6%. Οι εταιρείες του κλάδου επενδύουν πλέον σε έργα εξοικονόμησης ενέργειας, στην ανάπτυξη του δικτύου καταστημάτων, σε ψηφιακό μετασχηματισμό καθώς και σε αποθηκευτικές υποδομές/logistics για τη μείωση των λειτουργικών τους εξόδων. Παράλληλα, επιδιώκουν την ανάπτυξη καταστημάτων τύπου convenience με στόχο τα χαμηλά εισοδήματα και τις νεαρές ηλικίες καταναλωτών.
Η βιοµηχανία των φαρμάκων – καλλυντικών – απορρυπαντικών αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Και οι πέντε εταιρείες – όμιλοι της λίστας που εκπροσωπούν τον εν λόγω κλάδο εμφανίζουν αυξημένο Κύκλο Εργασιών (4,2%), ενώ αντίθετα τα ΚΠΤΦΑ υποχώρησαν κατά 3,3% το 2023. Η παραγωγή, ειδικότερα, έφτασε στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 20 ετών, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά τη δυναμική του.
Ο κλάδος της εμπορίας καυσίµων εκπροσωπείται στη λίστα από επτά εταιρείες – ομίλους εµφανίζοντας μείωση του ενοποιημένου κύκλου εργασιών κατά 26,5% το 2023, ενώ ακόμη μεγαλύτερη ήταν η πτώση στα EΒITDA σε σχέση με το προηγούμενο έτος (41,9%). Η μείωση της αξίας πωλήσεων το 2023 οφείλεται στην υποχώρηση τόσο της μέσης τιμής πώλησης όσο και του όγκου πωλήσεων των προϊόντων του κλάδου.
Ένας επίσης σημαντικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας είναι αυτός της βιομηχανίας ειδών διατροφής – ποτών. Στη λίστα εκπροσωπείται από επτά εταιρείες – ομίλους. Η αύξηση στον ενοποιημένο Κύκλο Εργασιών το 2023 ανήλθε στο ποσοστό του 6,1%, ενώ σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα ήταν η άνοδος για τα συνολικά ΚΠΤΦΑ (15,4%) σε σύγκριση πάντα με το 2022. Στον συγκεκριμένο κλάδο το επενδυτικό ενδιαφέρον εξακολουθεί να είναι αυξημένο καθώς τελευταία έχουν λάβει χώρα πλήθος επιχειρηματικών συμφωνιών.
Καθοδικά κινήθηκε ο κλάδος της ενέργειας, ο οποίος εκπροσωπείται από επτά επιχειρήσεις. Η πτώση των εσόδων του κλάδου συνδέεται με την αποκλιμάκωση των ενεργειακών τιμών. Ενώ ο συνολικός κύκλος εργασιών υποχώρησε 37,4% το 2023 σε σχέση με το 2022, τα EBITDA αντίθετα ενισχύθηκαν θεαματικά (45,3%).
O κλάδος του τουρισμού εκπροσωπείται από τρεις εταιρείες – ομίλους, οι επιδόσεις του οποίου ενισχύθηκαν σημαντικά το 2023 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ειδικότερα, σε ενοποιημένο επίπεδο, ο κύκλος εργασιών των εκπροσώπων του εν λόγω κλάδου στη φετινή λίστα ενισχύθηκε κατά 31,8%, ενώ τα EBITDA αυξήθηκαν κατά 1% την ίδια περίοδο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το σύνολο των τουριστικών εσόδων της χώρας έφτασαν σε νέο επίπεδο ρεκόρ το 2023 σημειώνοντας αύξηση 16,5% σε σχέση με το 2022.
Σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2025, προβλέπεται ανάπτυξη 2,2% για το 2024 (από 2,5% στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης του Απριλίου) και 2,3% για το 2025 (από 2,6%). Το ποσοστό δε της ανεργίας (βάσει της έρευνας εργατικού δυναμικού) προβλέπεται να μειωθεί σε 10,3% το 2024 και σε 9,7% το 2025 προσεγγίζοντας τα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα (9,6% το 2009).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην εαρινή της έκθεση (European Economic Forecast, Μάιος 2024) εκτιμά ότι η ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας διαμορφώθηκε σε 2,0% το 2023 (από 2,2% στη χειμερινή έκθεση – Φεβρουάριος 2024) και προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,2% και το 2024 και 2,3% το 2025. Τονίζεται ότι η ανάπτυξη που κατέγραψε η Ελλάδα το 2023 ήταν η 7η μεγαλύτερη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, ενώ το 2024 θα υποχωρήσει στην ένατη θέση. Η ανάπτυξη τη διετία 2024-2025 θα προέλθει από τη μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ και την επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και τις επενδύσεις που αναμένεται να αυξηθούν κατά 6,7% το 2024. Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό (βάσει του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή), η Επιτροπή εκτιμά ότι θα περιοριστεί σταδιακά σε 2,8% και 2,1% το 2024 και το 2025 αντίστοιχα.
Ο κατακερματισμός στην αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με την αύξηση του κατώτατου μισθού (από τον Απρίλιο του 2024), αναμένεται να ασκήσουν, ως έναν βαθμό, ανοδική πίεση στις τιμές, η οποία θα αντισταθμιστεί εν μέρει από την επίδραση των χαμηλότερων τιμών της ενέργειας. Η Κομισιόν το 2024 προβλέπει ότι η οικονομική ανάπτυξη θα ανακτηθεί σταδιακά, κατά μέσο όρο με 1,0% στην Ε.Ε. και 0,8% στη Ζώνη του Ευρώ. Για το 2025, με την περαιτέρω υποχώρηση του πληθωρισμού, η ανάπτυξη αναμένεται να ενισχυθεί κατά 2,1% στην Ε.Ε. και 1,4% αντίστοιχα στην Ευρωζώνη.
*Tα οικονομικά αποτελέσματα αφορούν το 2023 και οι μεταβολές είναι σε σχέση με το 2022.
