Γιατί οι «τιμωροί των ομολόγων» θα κόψουν τα φτερά του Ντόναλντ Τραμπ
Λύδια λίθο για την πορεία της αμερικανικής όσο και της παγκόσμιας οικονομίας θεωρεί την αγορά ομολόγων ο γνωστός οικονομολόγος Jim O’Neill.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον αναλυτή, «με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, τα σήματα από την αγορά ομολόγων ξέφυγαν από τον εξειδικευμένο κόσμο των οικονομικών και έχουν γίνει σημαντικό θέμα ειδήσεων και κεντρική ανησυχία για τους διαμορφωτές πολιτικής. Θυμίζει τη γνωστή ατάκα του στρατηγικού αναλυτή των Δημοκρατικών, Τζέιμς Καρβίλ, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Μπιλ Κλίντον, ότι αν μπορούσε να μετενσαρκωθεί, θα ήθελε “να επιστρέψει ως αγορά ομολόγων. Μπορείς να τρομάξεις τους πάντες”».
Ίσως να μην του αρέσει, αλλά ο Τραμπ πρέπει να αναρωτηθεί πώς θα αντιδράσουν οι αγορές ομολόγων αν υλοποιήσει ορισμένες από τις δηλωμένες πολιτικές του προτιμήσεις ή αν συνεχίσει να συμπεριφέρεται τόσο απρόβλεπτα.
Όπως επισημαίνει ο Oneil: υπάρχουν δύο σημαντικοί λόγοι για τους οποίους ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του θα πρέπει να ανησυχούν.
Πρώτον, παρότι η άμεση αντίδραση της αγοράς στις προεδρικές εκλογές φάνηκε να αντικατοπτρίζει αυξημένη αισιοδοξία για τις προοπτικές ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας, η ευφορία ήταν βραχύβια. Παρότι οι αποδόσεις των ομολόγων είχαν αρχίσει να αυξάνονται, οι περισσότεροι παρατηρητές συνέδεαν αυτό το φαινόμενο με τη βελτιωμένη διάθεση για ανάπτυξη και την επιταχυνόμενη άνοδο των τιμών στις αμερικανικές μετοχέ. Όμως, από τα μέσα Δεκεμβρίου, η άνοδος των αποδόσεων – μια τάση που επιταχύνθηκε μετά τη δημοσίευση της τελευταίας έκθεσης για τις θέσεις εργασίας εκτός γεωργικού τομέα στις 10 Ιανουαρίου – άρχισε να επηρεάζει αρνητικά τις μετοχές, οι οποίες ξεκίνησαν τη νέα χρονιά με πτωτική διάθεση.
«Όπως έχω επισημάνει τα προηγούμενα χρόνια, ένας καλός κανόνας είναι ότι, αν ο δείκτης S&P καταγράψει πτώση τις πρώτες πέντε ημέρες διαπραγμάτευσης ενός νέου έτους, υπάρχει 50% πιθανότητα η αγορά να κλείσει πτωτικά για το έτος. Λοιπόν, αφού οι πρώτες πέντε ημέρες έκλεισαν μετά βίας θετικά, οι αμερικανικές μετοχές πρέπει να θεωρούνται αρκετά ασταθείς και παραμένουν ευάλωτες στην άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων. Αν ο Ιανουάριος καταλήξει να είναι ένας πτωτικός μήνας, αυτό δεν προμηνύει καλά για τον πρώτο χρόνο του Τραμπ – τουλάχιστον όσον αφορά την αγορά μετοχών (ένα από τα αγαπημένα του μέτρα επιτυχίας)» σημειώνει ο οικονομολόγος.
Δεύτερον, η απασχόληση στις ΗΠΑ παραμένει ισχυρή, ενισχύοντας τις ενδείξεις ενός διαρκώς ανθεκτικού οικονομικού κύκλου που θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στη νέα κυβέρνηση. Μετά τη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, το Διοικητικό Συμβούλιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ κατέστησε σαφές ότι πλέον αναμένει να μειώσει τα επιτόκια μόνο δύο φορές το 2025, ενώ προηγουμένως είχε δώσει κατευθυντήριες γραμμές που υπονοούσαν τέσσερις μειώσεις. Επιπλέον, εντείνοντας τους φόβους των επενδυτών ομολόγων για διαρκή πληθωρισμό και αυστηρότερες από το αναμενόμενο νομισματικές πολιτικές, η έρευνα για τις πενταετείς προσδοκίες πληθωρισμού του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν αυξήθηκε απροσδόκητα στο 3,3% αυτόν τον μήνα, από 2,8% τον Δεκέμβριο.
Σύμφωνα με τον Oneil, «η έρευνα του Μίσιγκαν είναι ένας πολύ σημαντικός δείκτης. Την παρακολουθώ στενά για μεγάλο μέρος της καριέρας μου, όχι μόνο επειδή γνωρίζω ότι πολλοί σημαντικοί άνθρωποι στη Fed κάνουν το ίδιο. Η συνέπεια μιας τόσο μεγάλης αύξησης είναι ότι οι απλοί Αμερικανοί ενδέχεται να έχουν σοβαρές ανησυχίες για ορισμένες πτυχές του οικονομικού προγράμματος της νέας κυβέρνησης. Τα νέα αυτά δεν θα έχουν περάσει απαρατήρητα από τον υπουργό Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, και τους υπόλοιπους οικονομικούς συμβούλους του Τραμπ. Φυσικά, η είδηση ότι ο βασικός δείκτης τιμών καταναλωτή (εξαιρουμένων των τιμών τροφίμων και ενέργειας) επιβραδύνθηκε ελαφρώς τον Δεκέμβριο έφερε κάποια ανακούφιση στις αγορές ομολόγων. Αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο θα διαρκέσει αυτό».
Σε κάθε περίπτωση, οι χρηματοπιστωτικές αγορές και οι επίσημοι οικονομικοί δείκτες τις τελευταίες εβδομάδες δίνουν στους διαμορφωτές πολιτικής σε όλο τον κόσμο πολλά για να σκεφτούν. Ήταν τα πρόσφατα red flags από την αγορά ομολόγων επαρκής προειδοποίηση για τον Τραμπ και την ομάδα του, ή θα επιμείνουν ακόμη στην εφαρμογή μεγάλης κλίμακας τόνωσης μέσω φορολογικών περικοπών, γενικών δασμών στις εισαγωγές και περιορισμών στη μετανάστευση; Oι περισσότεροι οικονομολόγοι θα περιέγραφαν τα προαναφερθέντα ως πληθωριστική ατζέντα. Και τώρα, φαίνεται ότι οι απλοί Αμερικανοί και οι αγορές ομολόγων συμφωνούν.
Δεδομένης της σημασίας των χρηματοπιστωτικών αγορών των ΗΠΑ για την παγκόσμια οικονομία, αυτές οι ανησυχίες δεν περιορίζονται στις αμερικανικές ακτές. Η άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων, η αποδυνάμωση των μετοχών και η πτώση των νομισμάτων είναι χαρακτηριστικά πολλών άλλων οικονομιών το 2025. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο – που πιθανότατα δεν αποτελεί εξαίρεση – πολλοί σχολιαστές βλέπουν τις πρόσφατες κινήσεις στις αγορές ομολόγων και μετοχών ως ένα μεγάλο «όχι» προς την τρέχουσα κυβέρνηση.
Φυσικά, ο ρόλος των αγορών ομολόγων στον περιορισμό της οικονομικής πολιτικής δεν είναι κάτι νέο. Ενώ ορισμένες κυβερνήσεις πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή σε αυτές τις εξελίξεις, άλλες μπορούν μερικές φορές να τις αντιμετωπίζουν ως ενόχληση. Στη δεύτερη περίπτωση, αν οι αρχές πιστεύουν ότι το πλαίσιο πολιτικής τους είναι κατάλληλο, θα ήταν λάθος να αλλάξουν ριζικά πορεία με την πρώτη ένδειξη εξωτερικής πίεσης.
«Αλλά αν η πίεση συνεχίσει να αυξάνεται, η κατάσταση θα μπορούσε να αλλάξει. Ενώ οι ΗΠΑ χρειάζονται, κατά κάποιον τρόπο, αυστηρότερες συνολικές χρηματοπιστωτικές συνθήκες, το ίδιο δεν ισχύει για πολλές άλλες οικονομίες στον κόσμο – από το Ηνωμένο Βασίλειο και την υπόλοιπη Ευρώπη έως την Κίνα και πέρα από αυτήν. Οι αγορές ομολόγων παρακολουθούν. Ο Τραμπ και ο Μπέσεντ έχουν προειδοποιηθεί» καταλήγει ο οικονομολόγος.
