Πώς οι αυστηροί κανονισμοί της ΕΕ σκοτώνουν την καινοτομία
Του Γιώργου Καραγεώργου*
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι γνωστή για το δρακόντειο ρυθμιστικό της πλαίσιο, το οποίο έχει σχεδιαστεί -με ευγενείς σκοπούς κατά τους γραφειοκράτες των Βρυξελών- ώστε να διασφαλίζει την ασφάλεια επιχειρήσεων και νοικοκυριών, το δίκαιο ανταγωνισμό και τη βιωσιμότητα. Ωστόσο, αυτοί οι αυστηροί κανονισμοί σχεδόν πάντοτε φαίνεται να εμποδίζουν την καινοτομία, ιδιαίτερα για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις αναδυόμενες βιομηχανίες. Σήμερα θα εξετάσουμε ορισμένους από τους λόγους που το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ κονιορτοποιεί κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια.
Αρχικά η συμμόρφωση με τους κανονισμούς της ΕΕ συχνά απαιτεί σημαντικούς νομικούς και διοικητικούς πόρους. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις και οι μικρές επιχειρήσεις, που δεν διαθέτουν τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους των μεγαλύτερων εταιρειών, δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε αυτές τις απαιτήσεις. Σκεφτείτε μια start up η οποία πέρα από την προσπάθεια της να βρει κεφάλαια ώστε να αναπτύξει και να διαθέσει το προϊόν της, να δαπανά πολύτιμους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους για την προετοιμασία εκθέσεων και εσωτερικών πολιτικών με βάση τις απαιτήσεις των εποπτικών αρχών. Αυτό δημιουργεί ένα άνισο πεδίο ανταγωνισμού, όπου μόνο οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να αντέξουν οικονομικά την συμμόρφωση με το ρυθμιστικό πλαίσιο, αποθαρρύνοντας νέες επιχειρηματικές προσπάθειες.
Η διαδικασία έγκρισης και αδειοδότησης νέων τεχνολογιών μπορεί να είναι αργή και περίπλοκη. Βιομηχανίες όπως η βιοτεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιμετωπίζουν εκτεταμένα γραφειοκρατικά εμπόδια. Η περιοριστική στάση της ΕΕ απέναντι στους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς ή κατά κόσμον «μεταλλαγμένα τρόφιμα» (GMOs) έχει επιβραδύνει την καινοτομία στη γεωργική τεχνολογία, ενώ άλλες περιοχές όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα προοδεύουν πιο γρήγορα σε αυτόν τον τομέα δημιουργώντας έναν στιβαρό πρωτογενή τομέα και ταυτόχρονα επάρκεια τροφίμων και πρώτων υλών.
Η ΕΕ ακολουθεί την Αρχή της Προφύλαξης, που σημαίνει ότι τα νέα προϊόντα ή τεχνολογίες συχνά περιορίζονται, εκτός και αν αποδειχθούν απολύτως ασφαλή. Παρόλο που αυτή η αρχή δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, αποθαρρύνει επίσης τον πειραματισμό, την ανάληψη ρίσκου και την ταχεία υιοθέτηση αναδυόμενων τεχνολογιών, προκαλώντας την υστέρηση της ΕΕ σε τεχνολογικούς τομείς υψηλού περιθωρίου κέρδους. Μην ξεχνάτε ότι στην Ευρώπη «ρυθμίσαμε» την τεχνητή νοημοσύνη, χωρίς να έχουμε πρακτικά καμία εταιρεία που να πρωταγωνιστεί σε αυτόν τον τομέα.
Η ομορφιά της απλότητας στις επενδύσεις
21/01/2025Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) είναι ένας από τους αυστηρότερους νόμους περί ιδιωτικότητας δεδομένων παγκοσμίως. Αν και ενισχύει την ιδιωτικότητα των καταναλωτών, δημιουργεί επίσης σημαντικά εμπόδια για τις επιχειρήσεις που βασίζονται σε ανάλυση δεδομένων, όπως οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης και ευρύτερης τεχνολογίας, οι οποίες χρειάζονται μεγάλα σύνολα δεδομένων για την εκπαίδευση των μοντέλων τους. Πολλές εταιρείες βρίσκουν ευκολότερο να δραστηριοποιηθούν σε πιο ευέλικτες γεωγραφίες, όπως οι ΗΠΑ ή η Ασία, παρά να συμμορφωθούν με τις αυστηρές απαιτήσεις του GDPR.
Παρά τον στόχο της ΕΕ για μια ενιαία αγορά, διαφορετικά κράτη μέλη ερμηνεύουν και εφαρμόζουν τους κανονισμούς με διαφορετικούς τρόπους. Αυτή η κατακερματισμένη αγορά καθιστά δύσκολη την επέκταση των επιχειρήσεων πέρα από τα εθνικά σύνορα, μειώνοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης καινοτόμων εταιρειών εντός της ΕΕ. Προτάσεις όπως ένα ενιαίο πλαίσιο σύστασης εταιρείας, φορολογίας ή ακόμα και προγραμμάτων options για εργαζόμενους σε ταχέως αναπτυσσόμενες εταιρείες βρίσκουν συνεχώς αδιέξοδα, καθιστώντας τη «μετανάστευση» ως τη βέλτιστη λύση για φιλόδοξα σχέδια πραγματικά καινοτόμων εταιρειών.
Ο προτεινόμενος Κανονισμός για την Τεχνητή Νοημοσύνη της ΕΕ επιβάλλει αυστηρούς περιορισμούς στις εφαρμογές ανάλυσης υψηλού όγκου δεδομένων, αυξάνοντας τα ρυθμιστικά εμπόδια για τους προγραμματιστές. Παρόλο που ο στόχος είναι θεωρητικά να διασφαλιστεί η ηθική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, οι υπερβολικά περιοριστικοί νόμοι μπορεί να ωθήσουν στο να μην υπάρξει καν χρήση.
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (fintech) αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις λόγω κανονισμών όπως ο MiFID II, MiCA κλπ οι οποίοι επιβάλλουν εκτεταμένες απαιτήσεις συμμόρφωσης στις επενδυτικές εταιρείες. Αν και αυτοί οι κανόνες έχουν σχεδιαστεί για την προστασία των καταναλωτών, συχνά εμποδίζουν την οικονομική καινοτομία και καθιστούν δύσκολο για τις ευρωπαϊκές fintech εταιρείες να ανταγωνιστούν εκείνες σε λιγότερο ρυθμιζόμενες αγορές. Αποτέλεσμα η μεταφορά έδρας πολλών εταιρειών σε τρίτες χώρες, η φυγή κεφαλαίου εκτός ΕΕ και η υποβάθμιση των χρηματιστηριακών αγορών.
Οι Βρυξέλες επιμένουν πως παρότι οι αυστηροί κανονισμοί μπορούν να επιβραδύνουν την πρόοδο, ωθούν επίσης τις εταιρείες προς ασφαλέστερη, πιο ηθική και βιώσιμη καινοτομία. Η ΕΕ έχει θεωρητικά πρωτοπορήσει σε τομείς όπως η πράσινη ενέργεια και η κυβερνοασφάλεια, προβάλλοντας ότι η ρύθμιση μπορεί μερικές φορές να ενισχύσει θετικά κάποιες βιομηχανίες. Παρόλα αυτά, καταλήγουμε σε επιχειρηματίες οι οποίοι αποζητούν επιδόματα από τα κονδύλια της ΕΕ και επίσης δε φαίνεται σε κανέναν από τους παραπάνω τομείς να υπάρχουν χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τις εταιρείες αυτές σε σχέση με τον ανταγωνισμό της Κίνας ή των ΗΠΑ.
Το αυστηρό ρυθμιστικό περιβάλλον της ΕΕ παρουσιάζει τεράστιες προκλήσεις για την καινοτομία. Ενώ σκοπός είναι προστατεύει τους καταναλωτές και το περιβάλλον, η υπερβολική γραφειοκρατία, το υψηλό κόστος συμμόρφωσης και οι πολιτικές που προάγουν μια κουλτούρα αποστροφής προς τον κίνδυνο, ωθούν τις επιχειρήσεις και τα λαμπρά μυαλά προς πιο ευέλικτες αγορές. Μια πιο τολμηρή προσέγγιση που προωθεί την καινοτομία θα μπορούσε να βοηθήσει την ΕΕ να παραμείνει ανταγωνιστική στη διεθνή σκηνή, σε μια περίοδο που χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος.
*Ο Γιώργος Καραγεώργος είναι Head of Representative Office στην Ελλάδα, Freedom24
