Déjà vu για την αγορά φυσικού αερίου – Η ΕΕ επιστρέφει στην αγκαλιά του Πούτιν;
Η γηραιά ήπειρος έχει διανύσει πολύ δρόμο από τότε που η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 ανέτρεψε μια ενεργειακή πολιτική δεκαετιών. Κατάφερε να αντισταθμίσει τη σημαντική μείωση των ρωσικών εισαγωγών, αποθεματοποιώντας περισσότερες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) — ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ — και μειώνοντας συνολικά την κατανάλωση καυσίμου.
Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες, η αστάθεια επέστρεψε. Οι αποθήκες φυσικού αερίου έχουν λιγότερα αποθέματα από το συνηθισμένο για την εποχή. Οι τιμές εκτοξεύτηκαν στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών στις 10 Φεβρουαρίου, πριν υποχωρήσουν σχεδόν κατά ένα πέμπτο, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες εξετάζουν το ενδεχόμενο χαλάρωσης των απαιτήσεων για την αναπλήρωση των αποθεμάτων το καλοκαίρι. Με την έναρξη διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, υπήρξαν ακόμη και συζητήσεις για την πιθανή επιστροφή ρωσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά.
Αυτό το «νοσταλγικό» στιγμιότυπο αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι μέρος της ζήτησης φυσικού αερίου που είχε εξαφανιστεί, βοηθώντας την Ευρώπη να εξισορροπήσει το ενεργειακό της status, μπορεί να επιστρέψει. Για να κατανοήσουμε το μέγεθος, αρκεί να αναλογιστούμε ότι η ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι περίπου 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα χαμηλότερη από ό,τι το 2021. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 18% της προ κρίσης κατανάλωσης στις χώρες του ΟΟΣΑ στην Ευρώπη. Ένα μέρος αυτής της μείωσης —λόγω της στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας— είναι μόνιμο. Περίπου το ένα πέμπτο προέρχεται από τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη βιομηχανία, διότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχασαν μερίδιο αγοράς. Αυτό το κομμάτι είναι πιθανότατα επίσης μόνιμο, αν και ανεπιθύμητο. Το υπόλοιπο οφείλεται στην τύχη, καθώς η Ευρώπη είχε δύο ήπιους χειμώνες στη σειρά. Στην πραγματικότητα, η αύξηση της ζήτησης κατά 9% το τέταρτο τρίμηνο, την οποία αποδίδει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας σε έναν ψυχρό, άπνοο καιρό και σε μικρή οικονομική ανάπτυξη, δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η ενεργειακή ισορροπία της ηπείρου. Αυτό, σε συνδυασμό με τη στενότητα της παγκόσμιας προσφοράς LNG, οδήγησε στην πρόσφατη αύξηση των τιμών.
Παρά τις περιστασιακές αυξήσεις τιμών, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να είναι επιφυλακτικοί απέναντι στην πιθανότητα επιστροφής στην αποτυχημένη εξάρτησή τους από τη Ρωσία. Τα έργα LNG θα φτάσουν κάποια στιγμή στην αγορά, χαλαρώνοντας τους περιορισμούς της προσφοράς. Οι ΗΠΑ, που θέλουν η Ευρώπη να αγοράζει το δικό τους LNG, ενδέχεται επίσης να διστάσουν να επιτρέψουν σε έναν ανταγωνιστή να πλημμυρίσει την αγορά. Όλα αυτά ευνοούν τη συνέχιση της υφιστάμενης πορείας της Ευρώπης. Ωστόσο, η δυναμική του ρωσικού φυσικού αερίου παραμένει τεράστια. Ακόμη και χωρίς την επιστροφή του κλειστού ρωσικού αερίου μέσω αγωγών, το έργο Arctic LNG 2 θα μπορούσε από μόνο του να προσφέρει επιπλέον 27 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα όταν αναπτυχθεί πλήρως. Μέχρι να διορθώσει η Ευρώπη τη βασική της ενεργειακή στρατηγική — με τρόπο που να μην κλείνει περιοδικά τη βιομηχανία της — θα δυσκολεύεται να αντισταθεί στο «κάλεσμα της σειρήνας» του ρωσικού φυσικού αερίου.
