Ελ Σαλβαδόρ: Από το μεγάλο πείραμα του Bitcoin στη διάσωση του ΔΝΤ
Όταν ο Nayib Bukele ανέλαβε την προεδρία του Ελ Σαλβαδόρ το 2019, η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Χρέος στα ύψη, αναιμικές επενδύσεις, χαμηλή ανάπτυξη και ελλιπή αποθεματικά σε δολάρια συνέθεταν ένα ασφυκτικό οικονομικό σκηνικό, ενώ οι διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ για πακέτο διάσωσης παρέμεναν αδιέξοδες. Παράλληλα, οι επιθέσεις του Bukele στη δικαιοσύνη, τους πολιτικούς του αντιπάλους και τα ΜΜΕ έκαναν ακόμα πιο δύσκολη την προσέλκυση επενδυτών.
Το μεγάλο στοίχημα του Bitcoin
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Bukele επέλεξε να κάνει μια αμφιλεγόμενη κίνηση: το 2021 έκανε το Bitcoin νόμιμο νόμισμα της χώρας, παράλληλα με το δολάριο. Ο στόχος ήταν να αποκοπεί από τις παραδοσιακές κεφαλαιαγορές και να χρηματοδοτήσει την οικονομία μέσω blockchain ομολόγων. Στα φιλόδοξα σχέδιά του περιλαμβάνονταν η αγορά Bitcoin αξίας 500 εκατ. δολαρίων, η δημιουργία μιας “Bitcoin City” στη ζούγκλα και η εκμετάλλευση γεωθερμικής ενέργειας για την εξόρυξη κρυπτονομισμάτων. Οι αγορές, ωστόσο, γύρισαν την πλάτη στη χώρα και τα κρατικά ομόλογα κατέρρευσαν. Οι καθυστερήσεις στην καταβολή μισθών του Δημοσίου αύξησαν την ανησυχία των επενδυτών για επικείμενη χρεοκοπία.
Από την απομόνωση στη διάσωση του ΔΝΤ
Παρά τις αρχικές του προθέσεις, το Ελ Σαλβαδόρ κατέληξε να ζητήσει στήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στα τέλη Φεβρουαρίου, η κυβέρνηση εξασφάλισε δάνειο 1,4 δισ. δολαρίων με διάρκεια 40 μηνών. Για να λάβει τη χρηματοδότηση, δεσμεύτηκε σε αυστηρότερη δημοσιονομική πειθαρχία αλλά και σε σημαντική υποχώρηση στο μέτωπο των κρυπτονομισμάτων: οι φόροι δεν θα μπορούν πλέον να καταβάλλονται σε Bitcoin, ενώ η αποδοχή του από τον ιδιωτικό τομέα καθίσταται προαιρετική.
Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση επέδειξε αξιοσημείωτη συνέπεια στην αποπληρωμή του χρέους, σε μια προσπάθεια να διαψεύσει τους αμφισβητίες της Wall Street. Το δημοσιονομικό έλλειμμα από το 10% του ΑΕΠ το 2020 περιορίστηκε στο 2-3%, οι φορολογικές εισπράξεις αυξήθηκαν χάρη στη μείωση της φοροδιαφυγής και της ανάκαμψης της οικονομίας, ενώ οι ενεργειακές επιδοτήσεις περιορίστηκαν.
Το Bitcoin στο περιθώριο
Αν και το ΔΝΤ απέφευγε να δανείσει στο Ελ Σαλβαδόρ όσο το Bitcoin παρέμενε επίσημο νόμισμα, η κυβέρνηση συνέχιζε να αγοράζει έως και 1,6 Bitcoin ημερησίως. Συνολικά, το κρατικό χαρτοφυλάκιο διαθέτει 6.102 Bitcoin, με αξία 550 εκατ. δολαρίων και απραγματοποίητα κέρδη 250 εκατ. δολαρίων. Ωστόσο, η χώρα έχει δαπανήσει περίπου 375 εκατ. δολάρια για τη στρατηγική του Bitcoin, χωρίς να αποκομίσει τα αναμενόμενα οφέλη.
Ο Bukele είχε προωθήσει το κρυπτονόμισμα ως μέσο χρηματοοικονομικής ενσωμάτωσης για τους πολίτες χωρίς τραπεζικό λογαριασμό και ως εργαλείο για φθηνότερες μεταφορές εμβασμάτων – που αντιστοιχούν σχεδόν στο 25% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων και η εγκληματικότητα δυσχέραναν τη χρήση του, ενώ και η κρατική εφαρμογή Chivo αποδείχθηκε προβληματική.
Η επόμενη μέρα για την οικονομία του Ελ Σαλβαδόρ
Με το δάνειο του ΔΝΤ να μειώνει τον κίνδυνο χρεοκοπίας και τις μεταρρυθμίσεις να δημιουργούν ελπίδες για πρόσβαση σε επιπλέον 2,1 δισ. δολάρια από διεθνείς οργανισμούς, η χώρα απομακρύνεται από την οικονομική αστάθεια. Ωστόσο, με υψηλό χρέος, χαμηλή ανάπτυξη και κόστος δανεισμού στο 12%, η πρόκληση παραμένει.
Όπως σημειώνει ο Economist, το Bitcoin δεν έφερε την οικονομική επανάσταση που ευαγγελιζόταν ο Bukele. Το πείραμα με τα κρυπτονομίσματα, καθυστερώντας τη συμφωνία με το ΔΝΤ, επιβάρυνε το επενδυτικό προφίλ της χώρας και διατήρησε το premium κινδύνου σε υψηλά επίπεδα. Αν και το Bitcoin μπορεί να παραμείνει μέρος του κρατικού χαρτοφυλακίου, δεν θα είναι πλέον νόμιμο νόμισμα. Ο Bukele προστίθεται έτσι στη λίστα των υποστηρικτών του Bitcoin που απέτυχαν να το καταστήσουν πυλώνα της οικονομικής τους πολιτικής
