«Win-win» διπλωματικό παιχνίδι για τη Συρία
Οι «αιφνιδιαστικές» χθεσινές εξελίξεις, που ξεκίνησαν από μια φράση του Τζον Κέρι, άλλαξαν την δυναμική της συζήτησης, προς όφελος όλων των μεγάλων παικτών.
Κουρασμένος ίσως από τις συνεχείς επαφές και τα ταξίδια των τελευταίων ημερών ο Τζον Κέρι πέταξε μια φαινομενικά αυθόρμητη κουβέντα χθες στο Λονδίνο, ανοίγοντας ένα παράθυρο διαφυγής στην αδιέξοδη πολεμική ρητορική για τη Συρία. «Ένα στρατιωτικό χτύπημα μπορεί να αποφευχθεί εάν ο Άσαντ παραδώσει τα χημικά του όπλα στη διεθνή κοινότητα μέσα σε μια εβδομάδα», είπε ο Κέρι, πυροδοτώντας καταιγιστικές διπλωματικές εξελίξεις.
Οι αξιωματούχοι του Στέιτ Ντηπάρτμεντ προσπάθησαν να υποβαθμίσουν γρήγορα την πρόταση, χαρακτηρίζοντας «ρητορικό το επιχείρημα». Ωστόσο, τάχιστα η Ρωσία την υιοθέτησε παρουσιάζοντας την και ως δική της πρόταση, η Συρία δεν την απέρριψε, τα Ηνωμένα Έθνη υπερθεμάτισαν και ο Λευκός Οίκος αργά το βράδυ, δια στόματος του ίδιου του Ομπάμα, την χαρακτήρισε προσεκτικά «πιθανή θετική εξέλιξη».
Και στη συνέχεια ακολούθησαν ένας-ένας, όλοι: η Κίνα δήλωσε υπέρ, το Ιράν συμφώνησε, η Γαλλία ανακοίνωσε ότι ετοιμάζεται να καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να παραδώσει η Δαμασκός το χημικό της οπλοστάσιο στη διεθνή κοινότητα, θέτοντας αυστηρούς όρους και προειδοποιώντας το καθεστώς ότι εάν παραβιαστούν θα υπάρξουν «εξαιρετικά σοβαρές συνέπειες».
Έτσι μέσα σε λίγες ώρες, το σχόλιο του Τζον Κέρι, από μια πιθανή μεγάλη «γκάφα» της αμερικανικής διπλωματίας, μορφοποιήθηκε σε μια εν δυνάμει σημαντική διπλωματική πρωτοβουλία, η οποία μπορεί να βοηθήσει τον Αμερικανό πρόεδρο να περισώσει το γόητρό του, αλλά από την άλλη μπορεί να πρόκειται για έναν έξυπνο ελιγμό της Μόσχας και της Δαμασκού, προκειμένου να ανασταλεί ένα στρατιωτικό χτύπημα στη Συρία.
Διαβάστε ακόμη: «Who is Who» της συριακής κρίσης
Μεγάλη η συζήτηση που άνοιξε για το εάν ήταν προσχεδιασμένη και συντονισμένη η κίνηση από Λευκό Οίκο και Κρεμλίνο -πιθανώς στο περιθώριο της συνάντησης των G20 στην Αγία Πετρούπολη- ή ένα απρόβλεπτο, λεκτικό ολίσθημα του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών.
Σαν σε σύγχυση οι Αμερικανοί αξιωματούχοι διέψευδαν ο ένας τον άλλον, μέχρι που ο Μπαράκ Ομπάμα έβαλε τα πράγματα στη θέση τους στο χθεσινό μπαράζ των συνεντεύξεών του, επιβεβαιώνοντας ότι το θέμα συζητήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, παρότι το ψυχροπολεμικό θέατρο συνεχιζόταν μέχρι την τελευταία στιγμή. Το ίδιο επανέλαβε σήμερα και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ: το σχέδιο μπορεί να είναι αποκλειστική ρωσική πατέντα, αλλά προέκυψε από τις επαφές με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είπε και ανακοίνωσε ότι η Μόσχα δουλεύει ήδη «τις λεπτομέρειες» με τη Δαμασκό…
Έτσι και η κρίσιμη για τον Ομπάμα πρώτη ψηφοφορία στη Γερουσία που επρόκειτο να γίνει αύριο, παραπέμπεται στις καλένδες. Θα περάσουν τουλάχιστον δυο εβδομάδες μέχρι να προγραμματιστεί ξανά, είπε ο Αμερικανός Πρόεδρος, ο οποίος, εάν όλα πάνε απολύτως κατ’ ευχήν, μπορεί τελικά να αποδειχθεί ότι είναι ο εξυπνότερος όλων, υποστηρίζοντας εκτός των άλλων ότι οι δικές του πιέσεις και οι επίμονες απειλές για στρατιωτικό χτύπημα, έσπρωξαν τη Συρία στη γωνία.
Βέβαια, θα πρέπει πραγματικά όλα να πάνε κατ’ευχήν και το καθεστώς όχι μόνο να συμφωνήσει και να αποδεχθεί τους αδιαπραγμάτευτους όρους που αναμφίβολα θα τεθούν, αλλά και να συμμορφωθεί πρόθυμα και με συνέπεια, όπως δεν έχει κάνει κανένα άλλο «στριμωγμένο» καθεστώς μέχρι τώρα.
Διαβάστε ακόμη: Το «μυστικό» του Ομπάμα
Προς το παρόν ο Άσαντ κερδίζει χρόνο. Όπως και το εξίσου ένοχο περιβάλλον του. Σύμφωνα με δημοσίευμα της ισραηλινής Haaretz, οι διεργασίες έχουν αρχίσει εδώ και καιρό. Στη χθεσινή συνάντηση του Σύρου υπουργού Εξωτερικών με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, γράφει η εφημερίδα, στο τραπέζι υπήρχε ένας διπλωματικός συμβιβασμός για σταδιακή «δημοκρατική μετάβαση», κάτι που είχε ήδη συζητηθεί και στην Τεχεράνη, μεταξύ Σύρων αξιωματούχων και του προέδρου της κοινοβουλευτικής επιτροπής για την Εθνική Ασφάλεια και την Εξωτερική Πολιτική του Ιράν.
Οι λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου δεν έχουν γίνει γνωστές, αλλά όπως υποστηρίζουν αραβικά και ιρανικά μέσα ενημέρωσης, πρόκειται για «βελτιωμένη εκδοχή» πρότασης που προέβλεπε αξιοπρεπή απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία: δηλαδή προεδρικές εκλογές στη Συρία το 2014 χωρίς τον ίδιο υποψήφιο.
Την περασμένη εβδομάδα η Haaretz είχε δημοσιεύσει πληροφορίες για ένα άλλο σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο η Συρία θα συμφωνούσε για πλήρη απομάκρυνση του χημικού της οπλοστασίου και τη μεταφορά του στη Ρωσία ή σε άλλη χώρα, πρόταση που επίσης λέγεται ότι τέθηκε χθες στη συνάντηση με τον Πούτιν, μαζί με «άλλες λύσεις», όπως μεταφορά των πυραύλων Σκουντ στη ρωσική βάση της Ταρσούς.
Διεργασίες φαίνεται ότι καλλιεργούνται μετά τις εκλογές και στο Ιράν. Δεν είναι τυχαίο ότι τις τελευταίες ημέρες σημαντικοί Ιρανοί αναλυτές ζητούν από την κυβέρνηση να μην διακινδυνεύσει την πορεία προς τις μεταρρυθμίσεις και κατά συνέπεια τις νέες προσπάθειες προσέγγισης με τις ΗΠΑ, επιτρέποντας η κρίση στη Συρία να περάσει τα σύνορα της χώρας.
Την ίδια ώρα, ιρακινές εφημερίδες υποστήριζαν ότι η Τεχεράνη έχει κάνει σαφές ήδη στη Δαμασκό ότι σε περίπτωση αμερικανικής επίθεσης δεν πρόκειται να εμπλακεί. Και ο ίδιος ο υπουργός Άμυνας του Ιράν, άλλωστε, το άφησε να εννοηθεί εμμέσως πλην σαφώς, δηλώνοντας ότι η Τεχεράνη δεν σκοπεύει να στείλει στρατό ή οπλισμό στη Δαμασκό, αφού το καθεστώς Άσαντ «δεν χρειάζεται βοήθεια».
Διαβάστε ακόμη: Ξέσπασε ο «Αραβικός Χειμώνας»;
Σε κάθε περίπτωση, με την αμερικανική απειλή να επικρέμεται ακόμα πάνω από το κεφάλι του καθεστώτος και το Ιράν να παραμένει η μεγαλύτερη ανησυχία για την Ουάσιγκτον, το «παράθυρο» που άνοιξε ξαφνικά για ανάπαυλα στις πολεμικές ιαχές, εύκολα μπορεί να ξανακλείσει.
Με δεδομένο εκτός των άλλων ότι η Συρία δεν έχει προσυπογράψει τις διεθνείς συνθήκες για τα χημικά και κανείς δεν ξέρει πόσες ποσότητες έχει και που τις έχει αποθηκεύσει, οποιαδήποτε συμφωνία με τη Συρία μπορεί να πάρει χρόνια.
«Είναι ωραία ιδέα, αλλά δύσκολο να εφαρμοστεί», είπε ανωνύμως στο Reuters Αμερικανός αξιωματούχος. «Είμαστε στο μέσον ενός αιματηρού εμφυλίου πολέμου με το συριακό καθεστώς να σφαγιάζει τους πολίτες του. Πιστεύει, λοιπόν, κανείς ότι ξαφνικά θα σταματήσει να σκοτώνει για να επιτρέψει στους επιθεωρητές να ασφαλίσουν και να καταστρέψουν τα χημικά του όπλα;».
Ειδικοί πιστεύουν ότι θα περάσουν μήνες για να εντοπιστεί ο οπλισμός και χρόνια για να καταστραφεί, ενώ πάντα υπάρχει πιθανότητα κάποιες ποσότητες να παραμείνουν κρυμμένες, αφού εκτιμάται ότι βρίσκονται σε πάνω από 60 τοποθεσίες σε όλη την χώρα και για να περισυλλεγούν θα πρέπει να συμφωνήσουν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές σε κατάπαυση του πυρός.
Πάντως, ακόμα κι έτσι, η μακρινή έστω πιθανότητα μιας διπλωματικής συμφωνίας δίνει τα περιθώρια στον Ομπάμα να ελιχθεί και στη Ρωσία να ξεφύγει από τις κατηγορίες ότι διευκολύνει και στηρίζει ένα καθεστώς που χρησιμοποιεί ακόμα και χημικά κατά του λαού του.
