Διεθνείς αντιδράσεις από τις αποκαλύψεις για τα βασανιστήρια της CIA

Ο νέος πρόεδρος του Αφγανιστάν Άσραφ Γάνι δήλωσε σήμερα ότι είναι «αγανακτισμένος» μετά την ανάγνωση της σύνοψης της έκθεσης της Γερουσίας των ΗΠΑ όσον αφορά τα βασανιστήρια τα οποία διέπραξαν πράκτορες της αμερικανικής υπηρεσίας κατασκοπείας, της CIA.

«Διάβασα την έκθεση, όλη την (σύνοψη της) έκθεσης, από τη στιγμή που αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο χθες. Και αγανάκτησα διαβάζοντάς την… Η αφγανική κυβέρνηση καταδικάζει σθεναρά αυτές τις απάνθρωπες πράξεις», δήλωσε ο Γάνι, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία στη χώρα στα τέλη του Σεπτεμβρίου, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στην Καμπούλ. Τα βασανιστήρια τα οποία διέπραξαν πράκτορες της CIA σε ένα κέντρο κράτησης στη χώρα του «παραβίασαν όλους τους κανόνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα που ισχύουν διεθνώς», συνέχισε ο Γάνι και πρόσθεσε πως το περιεχόμενο της σύνοψης της έκθεσης προκαλεί «σοκ».

Η σύνοψη της έκθεσης της Γερουσίας, που είναι σχεδόν 600 σελίδες, αποκαλύπτει την έκταση των βασανιστηρίων στα οποία υπέβαλε η CIA πρόσωπα που συλλάμβανε στις επιχειρήσεις της μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα μετά τις επιθέσεις, οι ΗΠΑ ηγήθηκαν μιας επέμβασης στο Αφγανιστάν για να ανατρέψουν το καθεστώς των Ταλιμπάν, το οποίο προσέφερε καταφύγιο στην αλ Κάιντα. Πολλοί από τους ανθρώπους που ανακρίθηκαν με τη χρήση αυτών που η CIA αποκαλεί «προχωρημένες τεχνικές» ήταν ύποπτοι ως μέλη της αλ Κάιντα, τους οποίους η Ουάσινγκτον περιέγραφε με τον όρο «εχθρικοί μαχητές», ώστε να μην υπόκεινται στους κανόνες για τη μεταχείριση των αιχμαλώτων πολέμου.

Σε ανακοίνωσή του, ο Λευκός Οίκος έκρινε σήμερα ότι οι ιδιαίτερα σκληρές μέθοδοι ανάκρισης που χρησιμοποιήθηκαν σε βάρος υπόπτων για τρομοκρατία και περιγράφονται στη σύνοψη της έκθεσης της Γερουσίας των ΗΠΑ που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες, υπονομεύουν το ηθικό κύρος της χώρας σε διεθνές επίπεδο, γεγονός που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στον Αμερικανό πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα.

«Ακόμη και εάν, όπως λένε ορισμένοι πράκτορες της CIA, οι τακτικές αυτές εισέφεραν χρήσιμες πληροφορίες, δεν έπρεπε να έχουν χρησιμοποιηθεί, εξαιτίας της ζημιάς την οποία προκάλεσαν στην εικόνα της Αμερικής», ανέφερε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζος Έρνεστ, στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των εκπροσώπων του Τύπου.

Στο μεταξύ ο πρωθυπουργός της Λιθουανίας Άλγκιρντας Μπουτκέβιτσους κάλεσε σήμερα την Ουάσινγκτον να αποκαλύψει εάν και κατά πόσον η CIA χρησιμοποίησε το έδαφος της χώρας του για να στεγάζει τη μια από τις βάσεις όπου διαπράττονταν τα βασανιστήρια που περιγράφονται στην έκθεση της Γερουσίας.

Η Λιθουανία δεν κατονομάζεται στην έκθεση, μεγάλα τμήματα της οποίας ωστόσο αποκρύβονται. Όμως η αναφορά στο «κέντρο κράτησης Violet» παραπέμπει σε μια έρευνα την οποία είχε διεξαγάγει την περίοδο 2009-2010 το κοινοβούλιο της Λιθουανίας και η οποία είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η CIA είχε εγκαταστήσει και λειτουργούσε εγκαταστάσεις όπου πιθανόν βρισκόταν ένα κέντρο κράτησης κοντά στο Βίλνιους, τη λιθουανική πρωτεύουσα.

«Η έκθεση της Γερουσίας των ΗΠΑ, για εμένα, παρουσιάζει πειστικά αποδεικτικά στοιχεία τα οποία υποστηρίζουν την υπόθεση ότι πράγματι κρατούμενοι βρίσκονταν στις λιθουανικές εγκαταστάσεις», δήλωσε ο βουλευτής Άρβιντας Ανουσάουσκας, ο οποίος είχε ηγηθεί της εξεταστικής επιτροπής του κοινοβουλίου.

Ο Λιθουανός πρωθυπουργός Μπουτκέβιτσους επισήμανε πως ελπίζει η λιθουανική Βουλή να ανοίξει ξανά τον φάκελο της έρευνας και ότι η Ουάσινγκτον θα διαβιβάσει στο Βίλνιους πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητές της στη λιθουανική επικράτεια. «Αναμένω ότι η συνεργασία θα παραμείνει σε υψηλό επίπεδο και ότι θα (…) ανταλλαγούν πληροφορίες», ανέφερε μιλώντας σε δημοσιογράφους.

Οι λιθουανικές εισαγγελικές αρχές, οι οποίες διεξήγαν επίσης έρευνα στο παρελθόν, θα απευθύνουν αίτημα στην Ουάσινγκτον για να τους σταλεί το πλήρες κείμενο της έκθεσης ή τουλάχιστον η σύνοψή της χωρίς περικοπές και σβησμένα αποσπάσματα, είπε ο εισαγγελέας Ίρμαντας Μικέλιονις. Οι εισαγγελικές έρευνες είχαν ανασταλεί το 2011 λόγω έλλειψης επαρκώς στοιχείων.

Ο Βάλντας Άνταμκους, πρώην πρόεδρος (1998-2003, 2004-2009) της Λιθουανίας, επέμεινε πάντως ότι ακόμη πιστεύει ότι λειτουργούσαν μυστικές φυλακές ή μετάγονταν κρατούμενοι ύποπτοι για τρομοκρατία στη Λιθουανία και δεν θα μεταπειστεί για αυτό ωσότου του φέρουν «έγγραφα που να το αναφέρουν ρητά».

Σύμφωνα με τη σύνοψη της έκθεσης, η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατέβαλε τουλάχιστον $1 εκατ. για να «δείξει την εκτίμησή της» μετά τη δημιουργία του κέντρου κράτησης Violet· ενώ «περίπλοκοι μηχανισμοί» συστάθηκαν για να πληρωθούν τα χρήματα αυτά.

Ο Αμπού Ζουμπέιντα, ένας Σαουδάραβας ο οποίος κρατείται στη φυλακή του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού στον Κόλπο Γκουαντάναμο των ΗΠΑ, λέει ότι είχε μεταχθεί σε μια μυστική φυλακή της CIA στη Λιθουανία και έχει προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο εναντίον των λιθουανικών αρχών.

ΟΗΕ: Να μην υπάρξει ατιμωρησία ή παραγραφή των βασανιστηρίων
Ο επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσέιν δήλωσε σήμερα ότι δεν πρέπει να υπάρξει ατιμωρησία ή παραγραφή των βασανιστηρίων που φέρονται να διέπραξαν στελέχη της υπηρεσίας κατασκοπείας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, της CIA, μετά τη δημοσιοποίηση της σύνοψης της έκθεσης της Γερουσίας σχετικά με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν επί προεδρίας Τζορτζ Μπους.

Η Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων (1987) απαγορεύει τη χρήση βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας και τονίζει πως αυτού του είδους η μεταχείριση δεν επιτρέπεται σε «καμία απολύτως εξαιρετική περίσταση», σημείωσε ο Ζέιντ σε μια ανακοίνωση που εξέδωσε.

«Η Σύμβαση δεν επιτρέπει να μένει ατιμώρητος κανείς – ούτε οι ίδιοι οι βασανιστές, ούτε οι άνθρωποι που διαμόρφωσαν την πολιτική (που επέτρεψε τη διάπραξή της), ούτε οι δημόσιοι λειτουργοί που καθορίζουν την πολιτική ή δίνουν τις διαταγές», πρόσθεσε ο ίδιος.

Σύμφωνα με την έκθεση της Γερουσίας των ΗΠΑ, η CIA παραπλάνησε τον Λευκό Οίκο και τ0υς Αμερικανούς πολίτες για τα βασανιστήρια σε βάρος κρατουμένων μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη και στην Ουάσινγκτον και έδρασε με μεγαλύτερη βαρβαρότητα από ό,τι αναγνωρίζεται. Μετά τη δημοσιοποίηση της σύνοψης της έκθεσής της, υπήρξαν εκκλήσεις να ασκηθούν διώξεις σε βάρος Αμερικανών αξιωματούχων.

Αντίδραση από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
Ο επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσέιν δήλωσε σήμερα ότι δεν πρέπει να υπάρξει ατιμωρησία ή παραγραφή των βασανιστηρίων που φέρονται να διέπραξαν στελέχη της υπηρεσίας κατασκοπείας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, της CIA, μετά τη δημοσιοποίηση της σύνοψης της έκθεσης της Γερουσίας σχετικά με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν επί προεδρίας Τζορτζ Ου. Μπους.

Η Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων (1987) απαγορεύει τη χρήση βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας και τονίζει πως αυτού του είδους η μεταχείριση δεν επιτρέπεται σε «καμία απολύτως εξαιρετική περίσταση», σημείωσε ο Ζέιντ σε μια ανακοίνωση που εξέδωσε.

«Η Σύμβαση δεν επιτρέπει να μένει ατιμώρητος κανείς — ούτε οι ίδιοι οι βασανιστές, ούτε οι άνθρωποι που διαμόρφωσαν την πολιτική (που επέτρεψε τη διάπραξή της), ούτε οι δημόσιοι λειτουργοί που καθορίζουν την πολιτική ή δίνουν τις διαταγές», πρόσθεσε ο ίδιος.

Σύμφωνα με την έκθεση της Γερουσίας των ΗΠΑ, η CIA παραπλάνησε τον Λευκό Οίκο και τ0υς Αμερικανούς πολίτες για τα βασανιστήρια σε βάρος κρατουμένων μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη και στην Ουάσινγκτον και έδρασε με μεγαλύτερη βαρβαρότητα από ό,τι αναγνωρίζεται. Μετά τη δημοσιοποίηση της σύνοψης της έκθεσής της, υπήρξαν εκκλήσεις να ασκηθούν διώξεις σε βάρος Αμερικανών αξιωματούχων.

Λευκός Οίκος: Υπονομεύτηκε το διεθνές κύρος των ΗΠΑ
Ο Λευκός Οίκος έκρινε ότι οι ιδιαίτερα σκληρές μέθοδοι ανάκρισης που χρησιμοποιήθηκαν σε βάρος υπόπτων για τρομοκρατία και περιγράφονται στη σύνοψη της έκθεσης της Γερουσίας των ΗΠΑ που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες υπονομεύουν το ηθικό κύρος της χώρας σε διεθνές επίπεδο.

Ακόμη και εάν, όπως λένε ορισμένοι πράκτορες της CIA, οι τακτικές αυτές εισέφεραν χρήσιμες πληροφορίες, δεν έπρεπε να έχουν χρησιμοποιηθεί, εξαιτίας της ζημιάς την οποία προκάλεσαν στην εικόνα της Αμερικής, ανέφερε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζος Έρνεστ στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των εκπροσώπων του Τύπου.

Σύμφωνα με τον Έρνεστ ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ανησυχεί διότι η χρήση των προχωρημένων τεχνικών ανάκρισης «υπονόμευσαν το ηθικό κύρος (της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών) της Αμερικής σε όλο τον κόσμο».

Αντίδραση και από το Βερολίνο
Τα βασανιστήρια τα οποία διέπραξαν πράκτορες της υπηρεσίας κατασκοπείας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αποτελούν «μια κατάφωρη παραβίαση των δημοκρατικών αξιών», τονίζει ο επικεφαλής της διπλωματίας της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ σε συνέντευξή του η οποία δημοσιεύεται αύριο Πέμπτη.

Αυτή η «τόσο κατάφωρη παραβίαση των δημοκρατικών αξιών μας και των ελευθεριών μας δεν πρέπει να επαναληφθεί», είπε ο Σταϊνμάγερ σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα Bild, χαιρετίζοντας παράλληλα τη βούληση του νυν προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα να απαγορεύσει τη χρήση των πρακτικών αυτών από τη CIA.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας έκρινε «απαράδεκτες» τις βίαιες τεχνικές ανάκρισης στις οποίες υπέβαλε η αμερικανική υπηρεσία κατασκοπείας δεκάδες κρατούμενους που ήταν ύποπτοι για τρομοκρατία ή/και σχέσεις με την αλ Κάιντα από το 2001 ως το 2009 και περιγράφονται στην έκθεση.

Όμως παρότι κατήγγειλε αυτό το «βαρύ ολίσθημα», ο Σταϊνμάγερ «χαιρέτισε» παράλληλα τη βούληση του Αμερικανού προέδρου Ομπάμα να έλθει σε «ξεκάθαρη ρήξη με την πολιτική του προκατόχου του», του Τζορτζ Ου. Μπους και να εκθέσει «ανοικτά» τα σφάλματα που διαπράχθηκαν ώστε να μην επαναληφθούν.

Η νέα πολιτική της Ουάσινγκτον να «αναγνωρίσει τα σφάλματα και να υπόσχεται δημόσια ότι δεν θα επαναληφθούν τέτοιες πρακτικές σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα», τόνισε ο Σοσιαλδημοκράτης ΥΠΕΞ της Γερμανίας.

Ο Γερμανός υπουργός Δικαιοσύνης Χάικο Μάας έκρινε σε δηλώσεις του -οι οποίες δημοσιεύονται επίσης στο αυριανό φύλλο της Bild- ότι «όλοι εκείνοι» οι οποίοι διέπραξαν βασανιστήρια ή εμπλέκονται σε αυτά «πρέπει» να οδηγηθούν για «να λογοδοτήσουν ενώπιον της δικαιοσύνης. Τίποτα δεν δικαιολογεί τέτοιες μεθόδους».

Νωρίτερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτήρισε την έκθεση της Γερουσίας ένα «θετικό βήμα για να αντιμετωπιστεί, δημόσια, με κριτικό τρόπο, το πρόγραμμα κράτησης και ανακρίσεων της CIA», τονίζοντας πως ο Μπαράκ Ομπάμα έδωσε «επίσημα τέλος» σε αυτές τις πρακτικές μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2009.

Σε κύριο άρθρο της η Bild έκρινε σήμερα ότι η απόφαση της Γερουσίας να «αποκαλύψει στον κόσμο ολόκληρο τις βάρβαρες μεθόδους ανάκρισης της CIA» αποτελεί μια ένδειξη του «μεγαλείου» των ΗΠΑ, που «αξίζει τον μέγιστο σεβασμό».

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Γαλλικό Πρακτορείο, Reuters