Mύθοι και αλήθειες για το Grexit

Πάνος Παναγιώτου

Μύθος 1ος : Το ότι οι «αγορές» δεν πουλούν σήμερα τα ομόλογα Ισπανίας, Ιταλίας, Πορτογαλίας, Ιρλανδίας όπως έκαναν το 2010 σημαίνει ότι θεωρούν αυτές τις χώρες ασφαλείς και την ευρωζώνη οχυρωμένη από το ενδεχόμενο GRexit.

Αλήθεια: Όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο δεν αντιλαμβάνονται ότι στις «αγορές» ισχύει η διάκριση μεταξύ συστημικών κεφαλαίων που συνεργάζονται με το πολιτικό σύστημα και μάλιστα πολλές φορές με υπόγειους τρόπους και των ανεξάρτητων κεφαλαίων που κερδοσκοπούν στην πλάτη του συστήματος εκμεταλλευόμενο τις αδυναμίες του.

Στο ξέσπασμα της κρίσης του 2010 τα ομόλογα των κρατών που τέθηκαν υπό αμφισβήτηση κατέρρευσαν όταν γεννήθηκε ο φόβος ενός GRexit . Όμως τα ευρωπαϊκά συστημικά επενδυτικά ιδρύματα δεν πούλησαν ελληνικά ομόλογα ούτε ομόλογα κάποιου άλλου από τα κράτη που τέθηκαν υπό αμφισβήτηση.

Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο στο πρώτο εξάμηνο του 2010 η ΕΚΤ αναγκάστηκε να αγοράσει περί τα 60 δις ευρώ ελληνικών ομολόγων για να προστατεύσει γαλλικές και γερμανικές τράπεζες. Για τον ίδιο λόγο το 90%, περίπου, των χρημάτων του πρώτου Μνημονίου κατευθύνθηκαν στην αποπληρωμή ομολόγων σε ευρωπαϊκές τράπεζες και γι’ αυτό ακριβώς οι ευρωπαϊκές, οι ελληνικές, οι κυπριακές τράπεζες και τα ελληνικά ταμεία βρέθηκαν με δισεκατομμύρια ελληνικών ομολόγων στα χαρτοφυλάκια τους στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2012. Επειδή οι ίδιες δεν τα είχαν πουλήσει, όπως βέβαια δεν πούλησαν και τα Ιταλικά, τα Ισπανικά κλπ και γι’ αυτό η ΕΚΤ αναγκάστηκε να τα αγοράσει για να στηρίξει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.

Και τότε ποιοι πούλησαν; Τα κερδοσκοπικά κεφάλαια από όλο τον κόσμο και κυρίως από τις ΗΠΑ, το Λονδίνο και το Τόκιο (διεθνή χρηματιστηριακά κέντρα) που εκμεταλλευόμενα την ευρωπαϊκή νομοθεσία που επέτρεπε τις ανοιχτές πωλήσεις ευρωπαϊκών ομολόγων, στοιχημάτισαν στην πτώση τους χωρίς καν να τα κατέχουν και με ποσά πολλές φορές πάνω από το κεφάλαιο τους. Σε σχετική αρθρογραφία μου είχα προειδοποιήσει γι’ αυτόν τον κίνδυνο ήδη από το 2008 με εκτενέστερες αναφορές το 2009 και στις αρχές του 2010 (κάποια από τα σχετικά άρθρα συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο «Υπόθεση Ελληνική Κρίση» εκδόσεις Λιβάνη 2010).

Για να γίνει κατανοητή η δύναμη των ανοιχτών πωλήσεων δεν αρκεί κανείς να θυμηθεί τις σχετικές δηλώσεις όλων των μεγάλων πολιτικών αξιωματούχων της εποχής, όπως του Ομπάμα, της Μέρκελ, του Σαρκοζί κλπ αλλά θα πρέπει να σκεφτεί και ένα παράδειγμα.

Γράφοντας στο google τη φράση «trading platforms εμφανίζονται περί τις τριάντα πλατφόρμες που επιτρέπουν τις ανοιχτές πωλήσεις σε ό,τι χρηματιστηριακό προϊόν μπορεί να σκεφτεί ο ανθρώπινος νους μεταξύ των οποίων και στις ελληνικές μετοχές και δείκτες.

Υπάρχουν πλατφόρμες που επιτρέπουν το στοιχηματισμό με 1700 φορές το κεφάλαιο που βάζει ο πελάτης. Δηλαδή μπορεί κάποιος να ποντάρει 1000 ευρώ στην πτώση του ελληνικού δείκτη FTSE25 και στην πραγματικότητα το ποντάρισμα του να είναι 1, 7 εκ ευρώ. Δεν αστειεύομαι ούτε υπερβάλλω. Φανταστείτε τώρα αυτή τη δύναμη όταν τοποθετούνται στοιχήματα από διεθνείς κερδοσκόπους του μεγέθους του Τζορτζ Σόρος (σε αυτά τα μεγέθη η μόχλευση, προφανώς είναι μικρότερη αλλά σε συνδυασμό με το μέγεθος των κεφαλαίων, είναι πυρηνικών διαστάσεων).

Το ερώτημα επομένως είναι γιατί οι ίδιοι κερδοσκόποι που πούλησαν ευρωπαϊκά ομόλογα το 2010 δεν πουλούν και σήμερα; Και η κυριότερη απάντηση είναι γιατί, απλά, δε μπορούν. Νέος νόμος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ψηφίστηκε στη σκιά της κρίσης δεν επιτρέπει τις ανοιχτές πωλήσεις και έτσι ούτε το στοιχηματισμό σε ομόλογα που δεν κατέχονται ήδη από αυτούς που στοιχηματίζουν ούτε βέβαια και με κεφάλαια μεγαλύτερο από τα διαθέσιμα τους.

Βέβαια, δεν έχουν απαγορευτεί οι ανοιχτές πωλήσεις στο ευρωπαϊκό νόμισμα. Και μαντέψτε τι συμβαίνει εκεί: οι ανοιχτές πωλήσεις αγγίζουν το ιστορικό ρεκόρ τους το οποίο καταγράφηκε το 2012 όταν και πάλι ο φόβος για ένα GRexit ήταν στο ζενίθ.

Φυσικά και το γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν μηχανισμοί προστασίας των κρατών υπό αμφισβήτηση αλλά και το ότι ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι αναμένεται να αγοράσει κρατικά ομόλογα λειτουργούν, επίσης, απαγορευτικά στη σκέψη κερδοσκοπίας και δημιουργούν ασφάλεια στους σοβαρούς επενδυτές. Και εννοείται πως το ενδεχόμενο GRexit δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο καταποντίζεται το ευρώ. Ούτε, όμως, είναι ο μόνος λόγος γι΄ αυτό η νομισματική χαλάρωση και η προοπτική επέκτασης της από την ΕΚΤ.
Όποιος το πιστεύει αυτό ας ρωτήσει τους κερδοσκόπους γιατί ακόμη και στην υποψία ενός GRexit ποντάρουν εντυπωσιακά κεφάλαια στην πτώση του ευρώ με το πάτημα ενός κουμπιού. Αλλά πριν φτάσει τόσο μακριά ας αναρωτηθεί γιατί εφόσον υποτίθεται πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί πως η ευρωζώνη είναι ασφαλής από τις «αγορές» στο ενδεχόμενο ενός GRexit, δεν επαναφέρει τις ανοιχτές πωλήσεις ομολόγων όπως ισχύει στον υπόλοιπο κόσμο και όπως, για παράδειγμα, ζητάει το Λονδίνο.

Μύθος 2ος: Οι χώρες που αμφισβητήθηκαν το 2010 θεωρούνται ασφαλείς

Αλήθεια: Υπάρχει ένας διεθνής τρόπος αποτύπωσης του αν μία χώρα θεωρείται ασφαλής ή όχι ως προς το κρατικό της ρίσκο και αυτός είναι μέσω της βαθμολογίας της από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης. Η κατηγορία Α με όλες τις διαβαθμίσεις της περιλαμβάνει τις ασφαλείς χώρες. Η κατηγορία Β περιλαμβάνει χώρες που θεωρούνται από σχετικά μέχρι και εξαιρετικά επικίνδυνες αφού οι βαθμολογίες στο άνω εύρος της υποδηλώνουν ότι τα ομόλογα μιας χώρας είναι επενδυτικό προϊόν ενώ αυτές στο κάτω εύρος υποδηλώνουν ότι δεν είναι.

Από τις Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιρλανδία, καμία δε βαθμολογείται έστω και στο κατώτερο εύρος της κατηγορίας Α και από τους τρεις οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, ενώ είναι μόνο η Ιρλανδία που λαμβάνει ένα Α από τη S&Poors και ένα Α- από τη Fitch, λαμβάνοντας Baa1 από τη Moody’s. Όλες οι υπόλοιπες χώρες βρίσκονται στην κατηγορία B, με τα ομόλογα της Ιταλίας και της Ισπανίας να αξιολογούνται μετά βίας ως επενδυτικά προϊόντα και με αυτά της Πορτογαλίας ως μη επενδυτικά προϊόντα («junk» – «σκουπίδια»).

Μύθος 3ος: Ένα GRexit δε θα σημαίνει και ένα EuroBreak

Αλήθεια: Το 2008 μία σειρά ελληνικών δημοσιευμάτων έκαναν λόγο για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας απ’ το ευρώ. Τότε δημοσίευσα τα πρώτα άρθρα / αναλύσεις πως κάτι τέτοιο θα σήμαινε και την αρχή του τέλους του ευρωπαϊκού νομίσματος και αυτός είναι ένας βασικός λόγος που δε θα συμβεί, τουλάχιστον όχι πριν και αν το τέλος της ευρωζώνης γίνει, συνολικά , οικονομικά και πολιτικά αναπόφευκτο. Επτά χρόνια αργότερα η συζήτηση για έξοδο της Ελλάδας απ’ το ευρώ βρίσκεται στο ζενίθ της. Στο μεσοδιάστημα η χώρα πτώχευσε, άλλες χώρες πτώχευσαν ή δεν πτώχευσαν παρά λίγο, το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα χρειάστηκε τρία τρις ευρώ στήριξης, η ευρωζώνη άλλαξε και κοσμογονικές χρηματοοικονομικές εξελίξεις συνέβησαν διεθνώς. Τι δε συνέβη; Η Ελλάδα να φύγει απ’ το ευρώ. Γιατί; Η ιστορία ίσως έχει την απάντηση.

Έρευνα του Andrew K. Rose, του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, εξηγεί ότι στο διάστημα μεταξύ του 1946 και του 2005 έλαβαν χώρα, διεθνώς, περισσότερες από 130 διασπάσεις νομισματικών ενώσεων ή αγκιστρωμένων ισοτιμιών. Στον πίνακα που ακολουθεί από τη σχετική έρευνα παρατίθενται κάποιες από αυτές τις διασπάσεις. Στην πρώτη στήλη αναγράφεται η χώρα που αρχικά αποχώρησε από το εκάστοτε κοινό νόμισμα ή από τις αγκιστρωμένες ισοτιμίες, στο δεύτερο το έτος αποχώρησης και στην τρίτη η νομισματική ένωση η το κράτος νομισματικής σύνδεσης, δηλαδή αυτό στο νόμισμα του οποίου συνδεόταν αυτό του κράτους που αποχώρησε.

Με μία ματιά εύκολα διαπιστώνει κανείς πόσες πολλές νομισματικές ενώσεις και πόσα νομισματικά συστήματα υπήρξαν τα τελευταία εβδομήντα χρόνια. Μαντέψτε πόσα από αυτά υπάρχουν σήμερα. Κανένα. Πώς κατέρρευσαν; Μετά από κρίσεις που οδήγησαν στην αποχώρηση του πρώτου κράτους μέλους. Δεν υπάρχει ούτε ένα περιστατικό που νομισματική ένωση ή σύστημα αγκιστρωμένων νομισμάτων να επέζησε της απώλειας του πρώτου κράτους μέλους του. Και πρέπει να πιστέψουμε ότι αυτό θα συμβεί με την ευρωζώνη;

Και για όσους δεν πείθονται από τη σύγχρονη νομισματική ιστορία υπάρχει και η παλαιότερη. Η Λατινική Νομισματική Ένωση (1865), η Σκανδιναβική Νομισματική Ένωση (1905), η Αυστρο – Ουγκρική Νομισματική Ένωση (1919), η Σοβιετική Νομισματική Ένωση (1992) έχουν δύο κοινά: δεν υπάρχουν πλέον και σε καμία εξ αυτών δεν υπήρξε περίπτωση «εξόδου» μίας χώρας χωρίς να ακολουθήσει και το τέλος τους.

Για ποιο λόγο, λοιπόν, πιστεύετε πως οι νομοθέτες της Ευρωζώνης σχεδίασαν νομοθεσία που επιτρέπει την είσοδο αλλά όχι την έξοδο απ’ το ευρώ; Επειδή δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για την Ένωση απ’ το να μπαινοβγαίνουν σε αυτήν κράτη κατά βούληση;

Όλα τα παραπάνω, βέβαια, είναι κάποιοι από τους λόγους που δεν πρόκειται να συμβεί μία ελληνική έξοδος απ’ το ευρώ και σε προηγούμενα άρθρα έχω γράψει πολλούς περισσότερους ενώ υπάρχουν και άλλοι που μπορούν να διερευνηθούν. Αλλά πριν κλείσουμε το συγκεκριμένο άρθρο θα ήθελα να δούμε άλλον ένα, τελευταίο μύθο.

Μύθος 4ος: Η Γερμανία ή οποιοδήποτε κράτος της ΕΕ μπορεί να «πετάξει» την Ελλάδα έξω απ’ το ευρώ παρά τη θέληση της

Αλήθεια: Η μόνη επίσημη νομική μελέτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με το ερώτημα αν είναι επιτρεπτή η μονομερής αποχώρηση μίας χώρας απ’ την ευρωζώνη ή την ΕΕ ή αν είναι δυνατή η αποβολή της, είναι αυτή που έλαβε χώρα το 2009 από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα πορίσματα της ήταν τα εξής:

– Η μονομερής έξοδος είναι αδύνατη και αν ένα κράτος θέλει να πράξει μονομερώς έχει μόνο τη νομική δυνατότητα να αποχωρήσει εξ ολοκλήρου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ως εκ τούτου και από την ευρωζώνη.

– Η αποβολή ενός κράτους από την ευρωζώνη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς τη θέληση του «βρίσκεται νομικά δίπλα στο αδύνατο».

Με απλά λόγια η έξοδος της Ελλάδας απ’ το ευρώ χωρίς τη θέληση της είναι μία «κοντά στο αδύνατο», ιστορία. Αν, όμως, μία στις χίλιες συμβεί, τότε κατά 100% με βάση τη μέχρι σήμερα διεθνή νομισματική ιστορία θα σημάνει και την αρχή του τέλους της ευρωζώνης.

Αντί, λοιπόν, να πέφτουμε θύματα της ανάλυσης και σκέψης του «κοντά στο αδύνατο» και του «σχεδόν απίθανου» μήπως είναι καλύτερο να προετοιμαζόμαστε για την πιο πιθανή εξέλιξη της ελληνικής κρίσης;

Και ποια είναι αυτή; Αν σχηματιστεί κυβέρνηση με βάση τη ΝΔ τότε θα συνεχιστεί απρόσκοπτα η πολιτική που έχει προγραμματίσει λιτότητα για μία με δύο δεκαετίες (βλέπε προγραμματισμό για πρωτογενή πλεονάσματα μαμούθ μέχρι το 2030). Αν σχηματιστεί κυβέρνηση με βάση το ΣΥΡΙΖΑ τότε θα γίνει μία σκληρή διαπραγμάτευση με δύο ενδεχόμενα: είτε συμφωνία και παραμονή στο ευρώ με βάση το ηπιότερο πρόγραμμα που θα προκύψει από αυτήν είτε αποτυχία συμφωνίας και νέες εκλογές όπου ενδεχομένως θα τεθεί το ζήτημα όχι παραμονής ή όχι στο ευρώ αλλά στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την απάντηση να είναι «παραμονή».

Όπως και να έχει όλοι οι δρόμοι καταλήγουν στο ευρώ, όσο αυτό υπάρχει. Όσο πιο σύντομα το καταλάβουμε τόσο πιο γρήγορα θα σταματήσουμε να παλεύουμε με φαντάσματα και θα δούμε ρεαλιστικά τους πραγματικούς κινδύνους που μας απειλούν, εγχώριους και εξωτερικούς.

Πηγή: news247.gr

* Ο Πάνος Παναγιώτου είναι τεχνικός αναλυτής χρηματιστηριακών αγορών, εκδότης του www.analitis.gr , διευθυντής της Ελληνικής Κοινότητας Τεχνικών Αναλυτών στην Αγγλία (www.ekta.gr) και διευθυντής εκπαίδευσης και έρευνας της Enalos LTD στο Λονδίνο. Είναι δημιουργός λογισμικών αυτοματοποίησης της τεχνικής ανάλυσης (3F, ModiStock) και συγγραφέας χρηματιστηριακών και οικονομικών βιβλίων. Άρθρα και συνεντεύξεις του δημοσιεύονται για μιάμιση δεκαετία σε πληθώρα ΜΜΕ ενώ είναι συχνός καλεσμένος σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές.