Οι αγορές στέλνουν αρνητικά μηνύματα στη νέα κυβέρνηση της Ελλάδας
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές έριξαν μια ματιά στις πρώτες κινήσεις του Αλέξη Τσίπρα και δεν είναι χαρούμενες με ό,τι είδαν.
του Τζόφρι Σμιθ
Η νέα κυβέρνηση της Ελλάδας ήρθε στην εξουσία υποσχόμενη μια ξεκάθαρη ρήξη με την καπιταλιστική ορθοδοξία. Δύο μέρες μετά την έναρξη του πειράματος, το κεφάλαιο φαίνεται να επιλέγει να έρθει σε ρήξη με την Ελλάδα.
Το χρηματιστήριο της Αθήνας έχει πέσει κατά 11% από τότε που το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές της Κυριακής, και η απόδοση των τριετών ελληνικών ομολόγων έχει εκτοξευθεί στο 16,9% από 14%, καθώς οι επενδυτές δείχνουν να φοβούνται την ασυμβίβαστη στάση που έχει υιοθετήσει ο Τσίπρας.
Οι τραπεζικές μετοχές, ειδικότερα, έχουν βυθιστεί κατά 32% – 40% από την Κυριακή και μετά, καθώς υπάρχουν φόβοι ενός κύματος ανάληψης καταθέσεων πριν καν η Ελλάδα βρεθεί σε μια κατάσταση όπου θα έχει να επιλέξει ανάμεσα στην παραμονή στην Ευρωζώνη και στην έξοδο απ’ αυτή.
Από τη Δευτέρα μέχρι σήμερα, ο Τσίπρας σταμάτησε μια ιδιωτικοποίηση-ορόσημο και υπέδειξε ότι θα αυξήσει τον ελάχιστο μισθό στα 751 ευρώ το μήνα, αντιστρέφοντας δύο βασικά σκέλη της συμφωνίας με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την ευρωζώνη για τη διάσωση της χώρας.
Στην πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την Τετάρτη, ο Τσίπρας φέρεται να είπε στους συναδέλφους του ότι δεν θα κηρύξει στάση πληρωμών με τα δάνεια ύψους 240 δισεκατομμυρίων ευρώ της χώρας αλλά ότι θα προσπαθήσει να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους του χρέους.
Είναι πολύ δύσκολο, όμως, τι διαπραγματευτικά χαρτιά μπορεί να χρησιμοποιήσει ο Τσίπρας, εκτός από τη στάση πληρωμών και την έξοδο από την ευρωζώνη. Δεν θα λάβει τα υπόλοιπα 7 δισεκατομμύρια από το πακέτο διάσωσης των πιστωτών, καθώς είναι απασχολημένος με την αντιστροφή βασικών πτυχών της συμφωνίας διάσωσης, και θα χάσει την πρόσβαση σ’ αυτά τα δάνεια στο τέλος Φεβρουαρίου. Επίσης, μια τέτοια επιλογή θα οδηγήσει και σε απώλεια της στήριξης που παρέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, με δραματικές συνέπειες.
«Η Ευρώπη έχει χρόνο και χρήμα• μια Ελλάδα βυθισμένη στην αβεβαιότητα έχει ελάχιστα κι απ’ τα δύο», λέει ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος για την Berenberg Bank στο Λονδίνο.
Κάποιοι αναλυτές λένε ότι ο Τσίπρας θα συναντήσει περισσότερες δυσκολίες απ’ ό,τι νομίζει να βρει συμμάχους ανάμεσα στις άλλες κυβερνήσεις της Ευρωζώνης. Ο Σμίντινγκ σημειώνει ότι ακόμα και πιθανοί σύμμαχοι όπως η Ιταλία και η Ισπανία θα διστάσουν να ενθαρρύνουν τα δικά τους αριστερά λαϊκίστικα κόμματα, υποστηρίζοντας την Ελλάδα έναντι ενός μεγάλου μπλοκ βόρειων και ανατολικών μελών της Ευρ. Ένωσης, υπό την ηγεσία της Γερμανίας. Ακόμα και η Γαλλία, η οποία δείχνει ανοιχτά μια συμπάθεια προς τη νέα κυβέρνηση, έχει πει ότι περιμένει το σεβασμό των υπαρχουσών συμφωνιών διάσωσης.
Η Ιταλία και η Ισπανία, όπως σχεδόν όλη η υπόλοιπη ευρωζώνη, χρηματοδοτούνται αυτή τη στιγμή με ιστορικά χαμηλά επιτόκια χάρη στην απόφαση ποσοτικής χαλάρωσης που έλαβε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Υπό τέτοιες συνθήκες, δεν είναι σαφή τα πλεονεκτήματα μιας πιθανής τους συμπόρευσης με την Ελλάδα, αντί για τη Γαλλία και τη Γερμανία.
«Η χρηματοδότηση απερισκεψιών, όπως η εκ νέου ρύθμιση της ελληνικής αγοράς εργασίας, η δημιουργία ενός κακού προηγούμενου, και η επιβράβευση ενός λαϊκιστή που δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της χώρας του και την καθιστά λιγότερο και όχι περισσότερο ανταγωνιστική δεν είναι μέρος του σχεδίου», έγραψε ο Σμίντινγκ σε ένα σημείωμα της Berenberg προς τους πελάτες της.
Η κατάσταση, όμως, δεν είναι απελπιστική. Το πρόγραμμα διάσωσης δεν περιλαμβάνει μόνο τις περικοπές στον προϋπολογισμό, ενώ και η πολιτική πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν περιλαμβάνει μόνο τη σοσιαλιστική αναδιανομή. Οι πιστωτές δεν θα φέρουν αντιρρήσεις σε οτιδήποτε κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ για να σταματήσει την φοροδιαφυγή των υπερ-πλουσίων, μια από τις τρεις προτεραιότητες που όρισε ο Γιάννης Βαρουφάκης, νέος υπουργός Οικονομικών. Και οι πιστωτές έχουν περιθώριο περικοπής του κόστους των δανείων του πακέτου διάσωσης, και να επιμηκύνουν το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής τους, προσφέροντας έναν ανεκτό συμβιβασμό.
«Η άμεση προώθηση τέτοιων μεταρρυθμίσεων είναι η μόνη ελπίδα για την εξασφάλιση μιας ισοβαρούς συμφωνίας γύρω απ’ το ρυθμό της δημοσιονομικής σταθεροποίησης και την αναδιάρθρωση του χρέους, λέει ο Κρίστιαν Όντενταλ, επικεφαλής οικονομολόγος στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση (CER).
Αντίθετα, λέει ο Όντενταλ, το χειρότερο πράγμα που μπορεί να κάνει ο Τσίπρας είναι να προσπαθήσει να εκβιάσει την Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, ιδιαίτερα σε σχέση με το ζήτημα της Ρωσίας. Η Μέρκελ έχει ήδη επιβληθεί στο δικό της πανίσχυρο εξαγωγικό λόμπι στη Γερμανία για να αντιμετωπίσει αυτό που αντιλαμβάνεται ως υπαρξιακή απειλή προς τη δημοκρατική τάξη της Ευρώπης. Το πιθανότερο είναι ότι θα αντιδράσει άσχημα σε οποιαδήποτε προσπάθεια υπονόμευσης των προσπαθειών «στριμώγματος» της Ρωσίας για την αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας.
