Η ημέρα μετά «την επόμενη ημέρα»

Του Αντώνη Τριφύλλη*

Πριν μερικά χρόνια, ο αξέχαστος Γιώργος Γληνός, γνωστός γνώστης της Ευρωπαϊκής πραγματικότητας, έλεγε «Το τρίτο μνημόνιο θα το υπογράψει ο Τσίπρας». Ήταν η εποχή που λίγοι πίστευαν και τα δυο. Και ότι ο Τσίπρας θα γινόταν Πρωθυπουργός και ότι θα υπέγραφε ένα νέο Memorandum of Understanding, ή όπως αλλιώς θέλουμε να το ονομάσουμε.

Την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, δεν είναι γνωστό πότε θα υπάρξει συμφωνία με τους δανειστές για ένα νέο πρόγραμμα. Και όλα δείχνουν ότι θα υπάρξει συμφωνία και μάλιστα γρήγορα, γιατί ο Ντράγκι αγχώνεται με το να αυξάνει συνεχώς τον ELA. Κατά συνέπεια θα ήθελα να κάνω μια ανακεφαλαίωση των θεμάτων που θα απασχολήσουν την χώρα μας τους επόμενους μήνες, με δεδομένο ότι η προφητεία του Γληνού θα γίνει πραγματικότητα. Γιατί αν δεν υπάρξει συμφωνία, τότε… Αλλά καλύτερα να το ξεχάσουμε.

Ο Μάικλ Πόρτερ, γνωστός καθηγητής στο Harvard Business School και γκουρού της στρατηγικής, σε κείμενό του προς το πολιτικό σύστημα της χώρας του, επεσήμανε ότι η αμερικανική οικονομική ηγεμονία απειλείται στο μέτρο που οι κυβερνήσεις δεν έχουν επεξεργαστεί μια σύγχρονη στρατηγική για τους επτά πυλώνες της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας. Οι τέσσερις αφορούσαν την Παιδεία σε όλες τις βαθμίδες και την έρευνα.

Στην χώρα μας είναι γνωστό ότι οι πολιτικές δυνάμεις και οι κυβερνώντες αρέσκονται στο να αποφεύγουν να χαράσσουν στρατηγική με την επιστημονική έννοια του όρου, πέραν της προεκλογική τακτικής , που την βαφτίζουν πρόγραμμα.

Στην αρχή του μνημονίου είχα συναντήσει στο όρθιο έναν παλιό υπουργό της περιόδου της ένταξης στο Ευρώ. Με ρώτησε πώς μου φαίνεται το μνημόνιο. Απάντησα ότι δεν έχω άποψη ακόμη, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι βλέπω για πρώτη φορά μια στρατηγική για την οικονομία. Κι αυτό ανεξάρτητα αν είναι καλή ή κακή. Μου απάντησε ότι στην εποχή του υπήρχε στρατηγική για την ένταξη. Προφανώς αντέδρασα λέγοντας ότι αυτό δεν ήταν στρατηγική, αλλά τακτική για να μπούμε στο Ευρώ. Εξ άλλου ούτε για την Παιδεία , ούτε για την έρευνα υπήρξαν πρόνοιες. Και το μνημόνιο και η Κυβέρνηση δεν προέβλεπαν μια μακροπρόθεσμη εθνική παρέμβαση για το κρίσιμο αυτό ζήτημα. Και δεν χρειάζεται να εφεύρουμε το αυγό. Όπως έλεγε και ο Ζολώτας, θα αρκούσε να αντιγράψουμε το σχέδιο της Κορέας, και άλλων υπανάπτυκτων χωρών της εποχής του. Δεν το κάναμε. Και όλοι γνωρίζουμε πού βρίσκονται οι χώρες αυτές σήμερα και πού εμείς.

Κατά συνέπεια, πιστεύω ότι είναι ανάγκη να χαραχτεί μια μεσοπρόθεσμη εθνική στρατηγική, που να καταστήσει την Ελλάδα πρότυπο Εκπαίδευσης. Και δεν είναι ανάγκη να πάμε στην Κορέα. Αρκεί να αντιγράψουμε τις φιλανδικές μεταρρυθμίσεις. Ξέρω ότι υπάρχουν άλλες προτεραιότητες ζωτικής σημασίας για το επόμενο εξάμηνο. Πιεστικές, αλλά ζωτικής σημασίας για την παραμονή μας μεσοπρόθεσμα στη Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και για την επιβίωσή μας.

Θα μου πείτε ότι το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου δηλώνει ότι επιθυμεί την παραμονή μας στο Ευρώ. Αλλά η οικονομία είναι αμείλικτη. Αν θέλουμε να παραμείνουμε ζωντανοί σε ένα νόμισμα που δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε, πρέπει να πάρουμε σκληρές αποφάσεις, που ενδεχομένως δεν μπορούμε ως κοινωνία και δεν θέλουμε.

Οι τομείς που πρέπει να αλλάξουν για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι γνωστοί. Και επειδή διαπλέκονται σε ένα πολύπλοκο σύστημα, είναι επικίνδυνοι για την ευστάθειά του. Παιδεία, συνταξιοδοτικό, φορολογικό, επιχειρηματικότητα, κράτος, συνδικάτα κλπ έχουν ανάγκη προσαρμογής και μάλιστα άμεσης. Όχι μόνο γιατί είναι αναγκαίοι για να ξεφύγουμε από την κατάσταση πτώχευσης, αλλά και για έναν άλλο λόγο.

Πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκε από τον Γιούνκερ ένα σχέδιο στρατηγικής για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης. Μέχρι τον Ιούνιο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα συμμετάσχουν στη νέα πορεία, που φαίνεται ότι οι επέλεξαν οι ισχυροί. Η απόφαση είναι περισσότερη Ευρώπη γιατί συμφέρει. Γιατί χωρίς αυτήν, σε κάποια χρόνια η Ευρώπη θα είναι δεύτερης κατηγορίας δύναμη στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων ή δεν θα υπάρχει. Πιστεύω, λοιπόν, ότι Η Ε.Ε. θα προχωρήσει το σχέδιο Σόϊμπλε – Λάμπερτς που δημοσιοποιήθηκε πριν λίγους μήνες για πυρήνες Ευρωπαϊκής ενοποίησης με τους πρόθυμους και ικανούς να αντέξουν. Το Ευρώ ως αποθετικό νόμισμα, η ενέργεια, η οικονομική και η ψηφιακή ενοποίηση κ.α. είναι οι στόχοι αυτής της φυγής προς τα εμπρός.

Είναι μεγάλης εθνικής σημασίας να αποφασίσουμε, πού θέλουμε και πού μπορούμε να βαδίσουμε. Και να ενημερωθούμε όλοι, πολιτικοί και κοινωνία, για το τι σημαίνει αυτό το επερχόμενο άλμα. Ακόμη κι αν δεν πετύχει, μια και οι αντιδράσεις θα είναι μεγάλες, η διαδικασία για τις χώρες θα είναι επώδυνη, αλλά σημαντική για την επιβίωσή τους, σε μια περίοδο που δεν φαίνεται καθόλου ευνοϊκή για την παγκόσμια οικονομία. Εκεί θα χρειαστεί ένα δημοψήφισμα, και όχι στο αν θέλουμε να μείνουμε στο Ευρώ ή δεν μας αρέσει το όποιο σύμφωνο. Και τότε οφείλουμε να ενημερώσουμε τον κόσμο αρκετό καιρό πριν τι θα σημάνει μια τέτοια πορεία για την χώρα.

*Ο Αντώνης Τριφύλλης είναι τ. Δ/ντης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου