Ελληνική Κρίση: Πώς φτάσαμε ως εδώ

Του Αντώνη Τριφύλλη*

Ας ξεκινήσουμε για μια ακόμη φορά με την ιστορία του μεθυσμένου που ψάχνει τα κλειδιά του κάτω από ένα φανάρι. Ακόμη και ο ορθολογιστής Martin Wolf την χρησιμοποίησε σε άρθρο του στους Financial Times, για να εξηγήσει με ψυχολογικούς όρους τον πολιτικό ανορθολογισμό . Μια ιστορία από τις πολλές που μας άφησε ο διάσημος ψυχολόγος της συμπεριφοράς Paul Watzlawick.

Μια φορά λοιπόν, ένας αστυνομικός κοιτάζει έναν μεθυσμένο που ψάχνει σκυμμένος κάτω από ένα φανάρι σε μια πλατεία. Τον ρωτάει τι ψάχνει. Αυτός απαντάει ότι έχασε τα κλειδιά του. Συνεχίζουν το ψάξιμο και οι δυο μαζί, μέχρι που ο αστυνομικός τον ρωτάει αν είναι σίγουρος ότι τα κλειδιά του έπεσαν στη πλατεία. Ο άνθρωπος του απαντάει ότι τα κλειδιά του έπεσαν στο απέναντι πεζοδρόμιο. Και στην προφανή ερώτηση «Μα γιατί τότε ψάχνετε εδώ;», η απάντηση είναι : «Γιατί εκεί δεν έχει φως».

Για μια ακόμη φορά το πολιτικό σύστημα θα κρυφτεί πίσω από μια εξεταστική επιτροπή της Βουλής. Για μια ακόμη φορά ψάχνουμε σε λάθος τόπο για να εξηγήσουμε αυτά που μας συμβαίνουν. Για μια ακόμη φορά θα παρακολουθήσουμε μια θεατρική παράσταση. Οι κακοί, οι καλοί και οι…; Σας αφήνω να προσθέσετε το επίθετο ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία σας. Ας αφήσουμε, λοιπόν, τη Βουλή να κάνει τη μισή δουλειά της – μια και θα ερευνήσει το πώς φτάσαμε στο MOU , χαϊδευτικά μνημόνιο, και όχι πώς φτάσαμε στη χρεοκοπία. Κι ας δούμε τι μας συνέβη τους τελευταίους αυτούς μήνες της «αυτοκαταστροφής». Πώς, δηλαδή, το σύστημα απεδείχθη ανίκανο να αξιοποιήσει τα δάνεια των εταίρων, όπως συνέβη σε άλλες χώρες σε κρίση δανεισμού στην Ευρωζώνη.

Η στρατηγική της θεσμικής τρόικα των δανειστών ήταν η ταχύτερη δυνατή επιστροφή στις αγορές ομολόγων. Τον μοναδικό δηλαδή δανειστή που υπάρχει στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Με άλλα λόγια, έδρασαν και δρουν ως τελευταίος δανειστής (last lender). Και τα εργαλεία που επέλεξαν ήσαν η εσωτερική υποτίμηση και η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας. Στις άλλες χώρες η συνταγή πέτυχε, με μεγάλες θυσίες. Στην δική μας όχι. Γιατί;

Λίγο πριν τις Ευρωεκλογές, η Ελλάδα βγήκε δειλά στις αγορές. Με επιτυχία που ερμηνεύτηκε λανθασμένα από την τότε κυβέρνηση. Που άρχισε να αποδομεί την εμπιστοσύνη που χτίστηκε με κόπο, σκίζοντας τα μνημόνια, ανασχηματιζόμενη προς τον πάντα καραδοκούντα λαϊκισμό , τάζοντας παροχές με άδεια ταμεία και προβάλλοντας τον μπαμπούλα της αντισυστημικής αντιπολίτευσης, για να απαλλαγεί από τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει απέναντι στους δανειστές. Μόλις οι αγορές αντιλήφθηκαν την αστάθεια που προκαλούσε η αποσταθεροποιητική κυβερνητική πρακτική και η αντίστοιχη ρητορική της επελαύνουσας αντιπολίτευσης, απάντησαν με το μοναδικό όπλο που έχουν για να μην χάσουν τα χρήματά τους. Σταμάτησαν να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα.

Μην ξεχνάμε, ότι τα κρατικά ομόλογα αγοράζουν συντηρητικά funds, τα οποία δεν κερδοσκοπούν, αλλά αρκούνται σε χαμηλά κέρδη, ή ακόμη σε απλή διατήρηση των κεφαλαίων τους. Κι αυτό γιατί εκπροσωπούν Κράτη (Wealth Funds), ταμεία ασφαλιστικά, εργατικά κλπ. Και συνεπώς οι ευθύνες που έχουν οι διαχειριστές τους είναι πολύ μεγαλύτερες από τους ιδιώτες επενδυτές.

Τα στρατηγικά σφάλματα των κυβερνώντων συμπλήρωσε και ολοκλήρωσε η αντιπολίτευση και σημερινή κυβέρνηση, τόσο με την επίσπευση των εθνικών εκλογών με όπλο την εκλογή Προέδρου, όσο και με την πρόσφατη κυβερνητική πρακτική της. Και πάλι ψάχνουμε όλοι μαζί σε λάθος τόπο, αλλά και με λάθος τρόπο. Ας πούμε, η ρητορική της νέας κυβέρνησης, σχετικά με την ανάγκη νέου «κουρέματος» των δανείων μας, άφησε όχι μόνο άφωνους τους δανειστές, αλλά και τους εξόργισε σε τέτοιο βαθμό που οι κυβερνώντες δεν έχουν αντιληφθεί ακόμη. Μόνο πρόσφατα ο διάσημος υπουργός της οικονομίας, ψέλλισε χαμογελώντας αμήχανα και συνωμοτικά στο τηλεοπτικό κοινό, ότι «η λέξη κούρεμα είναι βρώμικη για τους δανειστές».

Το περίεργο στην υπόθεση είναι ότι ο Βαρουφάκης έχει δίκιο όταν υποστηρίζει – και πάντα υποστήριζε – ότι το ελληνικό πρόβλημα είναι πρόβλημα χρέους και όχι ρευστότητας. Όμως είναι θανάσιμο λάθος να το φωνάζεις όταν διαπραγματεύεσαι. Από την πρώτη μέρα οι Βρυξέλλες ψιθύριζαν, ότι αυτή η ρητορική τίναξε στον αέρα τις διαπραγματεύσεις και κυρίως το μέλλον μας στην Ευρωζώνη και την ανάπτυξή μας. Η εμπιστοσύνη χάθηκε, η στάση της κυβέρνησης εκλήφθηκε ως εκβιασμός. Που επιτάθηκε με δηλώσεις υπουργών, άτακτες και καταστροφικές για τις διαπραγματεύσεις. Ας μην τις απαριθμήσω, για να μην τους στενοχωρήσω. Και κυρίως να μην επιβεβαιώσω την εικόνα που αποκόμισε ο Μάρτιν Σουλτς στην πρώτη συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα, σχετικά με την δυνατότητα ελέγχου της κατάστασης από την νέα κυβέρνηση.

Η στάση λοιπόν του πολιτικού μας προσωπικού – πάντα με εξαιρέσεις – μοιάζει με την αναζήτηση των κλειδιών τού μεθυσμένου της ιστορίας μας. Καταφέραμε από τις Ευρωεκλογές και μετά, να προσθέσουμε στην κρίση χρέους και την κρίση ρευστότητας. Καταφέραμε να απομονωθούμε από τους εταίρους και τις αγορές και να ξυπνήσουμε τις φωνές που όλο και πληθαίνουν για την ανάγκη εξόδου της χώρας από το Ευρώ.

Τώρα πια να ευχόμαστε ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο, τουλάχιστον μέχρις ότου οι πολιτικές δυνάμεις αφυπνιστούν από την μέθη της εξουσίας και της ιδεοληψίας, που τυφλώνει.
Και να θυμίσω τον στίχο του Τσέλαν «..Wechselt dein Schlüssel, wechselt das Wort..» Δηλαδή «..Άλλαξε το κλειδί, την λέξη άλλαξε».

*Ο Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Περισσότερα άρθρα στο Strongeuro.blogspot.gr