Όλα όσα προσφέρει η Ε.Ε. στους εργαζόμενους της και πρέπει να γνωρίζετε

Γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί με βάση τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες διακίνησης: προϊόντα, υπηρεσίες, εργαζόμενοι και κεφάλαια μπορούν να κυκλοφορήσουν ελεύθερα στα 28 κράτη μέλη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όλοι οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι μπορούν να μετακομίσουν και να εγκατασταθούν σε κάποιαν άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, παράλληλα με τη διασφάλιση αυτής της ελεύθερης μετακίνησης, που ενδεχομένως την δυσκολεύει μόνο η άγνοια ξένων γλωσσών, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει και πολυάριθμες νομοθετικές πράξεις στον τομέα της υγιεινής και της ασφάλειας των εργαζόμενων. Και όχι μόνο …

Κάθε νέο ή ανακαινισμένο κτήριο που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για να στεγάσει εργαζόμενους πρέπει να πληροί ορισμένες βασικές απαιτήσεις ασφαλείας. Καλύπτονται οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, οι οδοί και έξοδοι κινδύνου, τα συστήματα πυρανίχνευσης και κατάσβεσης πυρκαγιάς αλλά και τα συστήματα συναγερμού. Ο εξαερισμός, η θερμοκρασία, ο φωτισμός και τα δάπεδα, των χώρων εργασίας αλλά και των χώρων ανάπαυσης του προσωπικού. Οι πόρτες, οι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης, οι εγκαταστάσεις υγιεινής, τα αποδυτήρια και οι χώροι πρώτων βοηθειών. Ειδικές προβλέψεις ισχύουν για τις έγκυες και τους ανάπηρους εργαζόμενους και για όσους εργάζονται στο ύπαιθρο.

Άλλη ενωσιακή οδηγία προβλέπει με λεπτομέρεια τα σήματα ασφαλείας που χρησιμοποιούνται στους χώρους εργασίας. Κι επειδή όλοι λίγο-πολύ οι δημόσιοι χώροι στους οποίους έχουν πρόσβαση οι πολίτες είναι χώροι εργασίας κάποιων άλλων, τα σήματα της σχετικής οδηγίας χρησιμοποιούνται σχεδόν παντού για να δείξουν τις εξόδους κινδύνου, τα σημεία ύπαρξης φορητών ή μόνιμων πυροσβεστήρων, αλλά και τους χώρους στους οποίους απαγορεύεται το κάπνισμα ή η είσοδος, ή από τους οποίους απαγορεύεται η διέλευση πεζών ή οχημάτων. Επίσης οι πινακίδες επισήμανσης εύφλεκτων, εκρηκτικών, τοξικών και κάθε είδους επικίνδυνων υλικών, αλλά και οι μπλε πινακίδες που μας προειδοποιούν να φορέσουμε κράνος ασφαλείας, προστατευτικά γυαλιά, μπότες ή ωτοασπίδες, όταν μπαίνουμε σε συγκεκριμένα εργοτάξια.

Οι ρυθμίσεις ασφαλείας στους χώρους εργασίας
Ναι! Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται πανταχού παρούσα στους χώρους δουλειάς! Ρυθμίζοντας τις προδιαγραφές του προστατευτικού εξοπλισμού που χρησιμοποιούν οι εργαζόμενοι. Προβλέποντας τις συνθήκες εργασίας και τις προφυλάξεις πάνω σε αλιευτικά πλοία, καθώς και το ιατρικό υλικό που πρέπει να έχουν τα πλοία γενικώς. Καθορίζοντας ελάχιστες απαιτήσεις ασφαλείας για όσους εργάζονται σε μεγάλα ύψη, όσους καλούνται να σηκώσουν βάρη, όσους εργάζονται μπροστά σε οθόνες υπολογιστών. Για τις έγκυες και θηλάζουσες μητέρες, για τους νέους και για όσους εργάζονται με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου ή ως προσωρινοί.

Ειδικές ρυθμίσεις ισχύουν για όσους εκτίθενται σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, εκρηκτικές ατμόσφαιρες, μηχανικές δονήσεις, θόρυβο και ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Αλλά και για τους εργαζόμενους που χειρίζονται χημικές ουσίες με ιδιαίτερη νομοθεσία για τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση σε καρκινογόνους, μεταλλαξιογόνους ή βιολογικούς παράγοντες. Η αυστηρότερη νομοθεσία σε αυτόν τον τομέα αφορά στον αμίαντο, του οποίου η χρήση υπόκειται σε ιδιαίτερους περιορισμούς με προβλέψεις για την προστασία και εκπαίδευση των εργαζόμενων που χειρίζονται το εξαιρετικά καρκινογόνο αυτό υλικό.

Παράλληλα, η Ένωση με στόχο την προαγωγή της ανάπτυξης νοοτροπίας πρόληψης κινδύνων για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην Ευρώπη, έχει δημιουργήσει τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία που εδρεύει στο Μπιλμπάο της Ισπανίας.

Η Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας
Όμως, οι παρεμβάσεις της Ένωσης για τους εργαζόμενους δεν εξαντλούνται στην εξασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας. Όσοι ταξιδεύουν στο εξωτερικό θα έχουν σίγουρα ενημερωθεί για την Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας. Είναι μια κάρτα που σας χορηγεί ο ασφαλιστικός σας φορέας και η οποία σας προσφέρει πρόσβαση σε ιατρικά αναγκαία, κρατική περίθαλψη κατά την προσωρινή διαμονή σας σε μια από τις 28 χώρες της ΕΕ, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία, με τους ίδιους όρους και το ίδιο κόστος (σε ορισμένες χώρες, δωρεάν) με τους ασφαλισμένους της εν λόγω χώρας.

Η Ένωση έχει επίσης θεσπίσει κανόνες για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας. Αυτός ο συντονισμός είναι απαραίτητος για τους εργαζόμενους που δουλεύουν διαδοχικά σε περισσότερα από ένα κράτη μέλη, ή που εργάζονται σε ένα κράτος μέλος και διαμένουν σε άλλο. Και αφορά θέματα όπως οι διάφορες παροχές και επιδόματα, η συνταξιοδότηση γήρατος και αναπηρίας και τα επιδόματα ανεργίας. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει μια ειδική πανευρωπαϊκή υπηρεσία εύρεσης εργασίας, την EURES, μέσω της οποίας όσοι ψάχνουν εργασία μπορούν να ενημερωθούν για τις προσφορές εργασίας σε όλες τις χώρες της ΕΕ.

Τι γίνεται όταν δεν τηρούνται οι κανονισμοί
Όμορφα μας τα λες αγαπητέ, θα πουν μερικοί. Τι γίνεται όμως με την εφαρμογή όλων αυτών των ωραίων ευρωενωσιακών οδηγιών; Τι μπορώ να κάνω αν διαπιστώσω ότι ο εργοδότης μου δεν τηρεί τη νομοθεσία για την σωστή θερμοκρασία στους χώρους εργασίας, την οδηγία για το χρόνο εργασίας ή τη νομοθεσία περί ισότητας ανδρών και γυναικών; Κατ’ αρχάς η εφαρμογή της νομοθεσίας της Ένωσης αποτελεί αρμοδιότητα των εθνικών και των περιφερειακών αρχών κάθε κράτους μέλους. Όποιος πολίτης διαπιστώσει ότι κάποια νομοθεσία της ΕΕ δεν εφαρμόζεται σωστά θα πρέπει κατ’ αρχάς να απευθυνθεί στις αρμόδιες εθνικές αρχές. Αν δεν πάρει ικανοποιητική απάντηση, μπορεί να υποβάλλει τεκμηριωμένη καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Επιτροπή θα διερευνήσει την υπόθεση και αν διαπιστώσει ότι το κράτος μέλος πράγματι δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του, θα αποστείλει προειδοποιητική επιστολή και θα παραπέμψει το κράτος μέλος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε περίπτωση καταδίκης και αν το κράτος δεν συμμορφωθεί, είναι δυνατόν να επιβληθεί ημερήσιο πρόστιμο μέχρι να υπάρξει συμμόρφωση. Σίγουρα πρόκειται για επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία αλλά αξίζει τον κόπο. Η Βασιλική Νικολούδη, καθαρίστρια στον ΟΤΕ, το διαπίστωσε το 2005, όταν το Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο την δικαίωσε, αναγνωρίζοντας της το δικαίωμα στη μονιμοποίηση και την συναφή αρχαιότητα που της είχε αρνηθεί ο εργοδότης της …

Πράγματι, η Ευρώπη κάνει πολλά στον τομέα της απασχόλησης και των κοινωνικών δικαιωμάτων. Θα μπορούσε να κάνει περισσότερα π.χ. στον τομέα της απασχόλησης αν ο εν λόγω τομέας αποτελούσε εξ ολοκλήρου αντικείμενο αποκλειστικής ή συντρέχουσας αρμοδιότητας της Ένωσης και όχι απλώς αντικείμενο συντονισμού σε διακυβερνητικό επίπεδο. Αλλά θα επανέλθουμε …

* Φυσικός, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com