Είναι καλή ιδέα τα επιβατηγά αεροσκάφη χωρίς πιλότους;

Σύμφωνα με ένα χιουμοριστικό αεροπορικό ρητό που κυκλοφορεί τα τελευταία χρόνια, στο μέλλον το πλήρωμα στο πιλοτήριο θα αποτελείται από έναν άνθρωπο και έναν σκύλο. Ο άνθρωπος θα είναι εκεί για να σιγουρεύεται ότι όλα πάνε καλά με τον υπολογιστή. Ο σκύλος θα είναι εκεί για να σιγουρευτούμε ότι δεν θα πειράξει τίποτα ο άνθρωπος.

Το αστείο περιέχει, φυσικά, μια δόση αλήθειας. Η πρόσφατη αεροπορική τραγωδία στις Άλπεις η οποία αποδίδεται, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, σε ηθελημένη ενέργεια του συγκυβερνήτη, έφερε ξανά στο προσκήνιο τη συζήτηση εναλλακτικών τρόπων, ή ακόμα και ριζικών αλλαγών στον τρόπο που πιλοτάρονται τα αεροσκάφη.

Η τεχνολογία υπάρχει και οι ειδικοί επισημαίνουν πως ενώ είναι πια τεχνικά δυνατό, θα χρειαστεί πολύς καιρός, δεκαετίες ίσως, προτού πειστεί το κοινό να πετάξει με έναν μόνο χειριστή, ή και με κανέναν.

«Τα αεροσκάφη ήδη πετούν μόνα τους», τονίζει στο CNN η Mary Cummings, πρώην πιλότος μαχητικών της USAF, καθηγήτρια μηχανολογίας και διευθύντρια του Humans and Autonomy Lab στο Duke University. «Οι χειριστές περνούν περίπου τρία λεπτά της ώρας ανά πτήση έχοντας “στα χέρια τους” τον πλήρη έλεγχο στα χειριστήρια. Και το 80% των δυστυχημάτων οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος».

Οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις ήδη πετούν μη επανδρωμένα αεροσκάφη -το Global Hawk έχει το μέγεθος ενός μέσου μεγέθους επιβατηγού- με τον χειριστή να βρίσκεται ασφαλής στο έδαφος εκατοντάδες ή και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Σύμφωνα με την Mary Cummings τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη παθαίνουν ατυχήματα σε μικρότερη συχνότητα (ανά ώρα πτήσης) από τα επανδρωμένα.

Είναι όμως ρεαλιστικό να περιμένουμε από τους επιβάτες να εμπιστευτούν τη ζωή τους σε ένα ρομποτικό αεροσκάφος ή ένα που ελέγχεται από το έδαφος; «Οι άνθρωποι εμπιστεύονται τον χειριστή που είναι στο πιλοτήριο, κυρίως επειδή μοιράζονται την ίδια μοίρα», συνεχίζει η Cummings. «Επιπλέον, πάντα θα χρειάζεται ένας κυβερνήτης τόσο για να ελέγχει πως όλα πάνε καλά στα ηλεκτρονικά συστήματα όσο και να δώσει τη λύση σε περίπτωση αναταραχής στην καμπίνα για οποιοδήποτε λόγο».

Ο καθηγητής αεροναυτικής και αστροναυτικής στο Χάρβαρντ John Hansman τονίζει πως τα επιβατηγά αεροσκάφη χωρίς πιλότους είναι δεκαετίες μακριά. «Δεν είναι θέμα τεχνολογίας, αλλά εμπιστοσύνης», λέει.

Η πραγματικότητα είναι πως οι αεροπορικές εταιρείες θα εξοικονομούσαν αστρονομικά ποσά σε βάθος χρόνου αν με κάποιον τρόπο καταργούσαν τον έναν από τους δύο χειριστές ή και τους δύο. Ωστόσο, αυτό έρχεται σε αντίθεση με την απαράβατη αεροπορική αρχή που λέει πως όλα τα συστήματα στο αεροσκάφος είναι διπλά (ηλεκτρικό, υδραυλικό, κινητήρες κ.λπ.) έτσι ώστε σε περίπτωση βλάβης του ενός να αναλαμβάνει το εφεδρικό. Κι αν, όμως, ο «αυτόματος πιλότος» είναι εξίσου ικανός με τον άνθρωπο; Μπορεί να θεωρηθεί δεύτερος χειριστής με την πλήρη έννοια του όρου; Αυτό το ερώτημα δεν έχει απαντηθεί ακόμα.

Οι ειδικοί προβλέπουν πως το πλήρωμα του ενός ανθρώπου (ή του κανενός) θα δοκιμαστεί τελικά πολύ σύντομα σε μεταφορικά αεροσκάφη που δεν μεταφέρουν επιβάτες. Αυτά θα πετούν εντελώς αυτόματα και, σε περίπτωση ανάγκης, θα μπορούν να ελεγχθούν από το έδαφος. Εφόσον η μέθοδος καθιερωθεί και πετύχει, οι επιβατικές πτήσεις θα είναι το επόμενο βήμα.

Τι ισχύει όμως για την περίπτωση που χάκερς αποπειραθούν να πάρουν τον έλεγχο; «Ο κίνδυνος υπάρχει, αλλά είναι ελάχιστος», αναφέρει ο Todd Humphreys, καθηγητής αεροναυτικής στο University of Texas. «Μικρότερος από τον κίνδυνο αεροπειρατείας ή κακόβουλου χειριστή».

Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως, στο τέλος, όλα θα είναι θέμα εισιτηρίου. Το κοινό θα δελεαστεί με φθηνότερα εισιτήρια, υποστηρίζει η Cummings, η οποία έχει διενεργήσει έρευνα για αυτό το θέμα. «Αν ο επιβάτης δει σημαντικό οικονομικό όφελος τότε θα είναι πολύ θετικότερος στο να πετάξει χωρίς πιλότο. Όσο περνάει ο καιρός και βλέπουμε γύρω μας αυτόματα αυτοκίνητα, λεωφορεία και φορτηγά, θα συνηθίζουμε στην ιδέα να γίνεται το ίδιο και με τα αεροσκάφη», καταλήγει.