Η εξίσωση «τρόμου» στις διαπραγματεύσεις Ελλάδας – δανειστών

«Ελληνική τραγωδία», «Το Grexit πιο κοντά από ποτέ», «Nέο ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις» είναι μόνο μερικοί από τους τίτλους που διαβάζουμε τους τελευταίους μήνες. Η Ελλάδα έχει γίνει πρωτοσέλιδο στα μεγαλύτερα διεθνή ΜΜΕ και οι αναλύσεις, οι διαρροές και τα τελεσίγραφα δίνουν και παίρνουν.

Η αλυσίδα της διαπραγμάτευσης δείχνει να έχει «σπάσει» και όσο πολύπλοκα και να φαίνονται τα πράγματα, οι λόγοι είναι πολύ συγκεκριμένοι.

Ας πάρουμε τα τρία μέρη της διαπραγμάτευσης:

– H ελληνική πλευρά εμμένει στην πολιτική διαπραγμάτευση. Μόνο που θα έπρεπε ο Έλληνας πρωθυπουργός να έχει καταλάβει από την πρώτη επίσκεψή του στο Βερολίνο ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν την ίδια άποψη για το πώς πρέπει να βρεθεί μια λύση σε ένα πρόβλημα. Τότε στην πρώτη ουσιαστική συνάντηση μεταξύ Τσίπρα και Μέρκελ, η καγκελάριος φέρεται να ρώτησε τον Έλληνα πρωθυπουργό γιατί η κυβέρνηση δεν προχωράει σε περικοπές των επικουρικών συντάξεων. Σίγουρα ο Αλέξης Τσίπρας θα αιφνιδιάστηκε, καθώς η συνάντηση με τη Μέρκελ, που είχε παρουσιαστεί ως η ευκαιρία για πολιτική διαπραγμάτευση, κατέληξε σε συζήτηση για αριθμούς και σε παραπομπή στους θεσμούς… Καλώς ή κακώς (αυτό μπορεί να αναλυθεί σε ένα άλλο άρθρο), η Ευρωζώνη λειτουργεί με τους δικούς της κανόνες και δεν φέρεται διατεθειμένη να τους αλλάξει για την Ελλάδα. Ενδεικτική είναι η χθεσινή δήλωση του Ιταλού πρωθυπουργού, στον οποίο ο Τσίπρας πόνταρε για στήριξη όταν άρχισε τις περιοδείες του στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Κληθείς να σχολιάσει την χθεσινή δήλωση του προέδρου των Ιταλών βιομηχάνων Τζόρτζιο Σκουίντσι ότι «είναι αποκαρδιωτικό το ότι η Ιταλία δεν καλείται, πλέον, σε σημαντικές ευρωπαϊκές συναντήσεις για την Ελλάδα», ο κ. Ρέντσι απαντά: «Σέβομαι τη θέση του, αλλά στις διασκέψεις αυτές εγώ δεν πάω. Δεν είναι θέμα πρόσκλησης, από τη στιγμή που ο Τσίπρας μού ζήτησε επανειλημμένα να συμμετάσχω. Μόνον που εμείς χαρακτηριζόμαστε από μια κουλτούρα ευρωπαϊσμού βάσει της οποίας τα προβλήματα αντιμετωπίζονται στις έδρες των θεσμών, όχι μπροστά από τζάκια. Ο Αλέξης εμπιστεύτηκε τη Μέρκελ και όσοι παρακολούθησαν την προεκλογική του εκστρατεία τείνουν να χαμογελούν, δεδομένων των όσων έλεγε τότε. Αλλά αν είναι αυτό που επιθυμεί η Ελλάδα, εντάξει. Μόνον που η Ιταλία συμμετέχει σε θεσμικές συνόδους, όχι στις άτυπες».

– Η Ευρωζώνη εκπροσωπείται στις διαπραγματεύσεις από την Κομισιόν, το Eurogroup και την ΕΚΤ. Ανάμεσα στους τρεις πιο αποφασιστικό λόγο σε τελικές αποφάσεις έχει το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών, στο οποίο καταλήγουν όλες οι εισηγήσεις των τεχνοκρατών. Εκεί, παρά τα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών περί απόσυρσης του από τις διαπραγματεύσεις, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε εκπροσωπώντας τη Γερμανία επηρεάζει την πλειοψηφία των ΥΠΟΙΚ. Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών λοιπόν ξεκαθάρισε την Πέμπτη ότι λύση χωρίς το ΔΝΤ στην Ελλάδα δεν μπορεί να υπάρξει. Γιατί αυτή η εμμονή και η αναβάθμιση μιας τράπεζας σε ρόλο ρυθμιστή της τελικής συμφωνίας; Γιατί η Γερμανία, αλλά και άλλες χώρες στην Ευρωζώνη, δεν εμπιστεύονται την Κομισιόν και τα ευρωπαϊκά όργανα για την εφαρμογή του δημοσιονομικού σκέλους των αποφάσεων…πόσο μάλλον την ελληνική κυβέρνηση. Και σε αυτό έχει παίξει ρόλο η στάση της Κομισιόν πριν από το 2009, όταν και έβαζε κάτω από το χαλί τα προβλήματα της Ελλάδας… Η παραδοχή ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ, ενός οργανισμού που πριν την ελληνική κρίση δεν έχει πατήσει ποτέ το πόδι του στην Ευρώπη, είναι αναγκαία προϋπόθεση  για να υπάρξει λύση, σίγουρα δεν είναι ενθαρρυντική για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

– Τέλος το ΔΝΤ για να εκταμιεύσει χρήματα, πρέπει να βγαίνουν οι αριθμοί, ώστε να εξασφαλίσει ότι θα τα πάρει πίσω μέχρι το τελευταίο ευρώ. Είναι πρώτος πιστωτής, ακόμα και αν μια χώρα χρεοκοπήσει, βάσει καταστατικού. Βλέποντας ότι η ελληνική οικονομία διολισθαίνει στην ύφεση ξανά και τα έσοδα παίρνουν την κατηφόρα ζητάει επιπλέον μέτρα 2 δισ. ευρώ και νέες περικοπές στις συντάξεις, ώστε να επιτευχθούν οι (χαμηλότεροι) στόχοι για πρωτογενή πλεονάσματα. Παράλληλα όμως τονίζει πως πρέπει να υπάρξει και «ελάφρυνση» του ελληνικού χρέους, ακόμα και «κούρεμα», καθώς τα μικρότερα πρωτογενή πλεονάσματα δεν εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους. Κάπου εδώ η διαπραγμάτευση κολλάει… Γιατί οι Ευρωπαίοι, ενώ διατυμπανίζουν ότι χωρίς το ταμείο δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία, δεν δέχονται την πρόταση του για το χρέος γιατί θα χάσουν χρήματα από ένα ενδεχόμενο «haircut» στα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις. Όμως δέχονται την εισήγηση του Ταμείου για σκληρότερα μέτρα (πείτε τα μεταρρυθμίσεις) και αφήνουν το ζήτημα του χρέους για το μέλλον, ενώ υπάρχει ξεκάθαρη ευρωπαϊκή δέσμευση από το 2012, ώστε να υπάρξει διευθέτησή του.

Σε αυτή την εξίσωση, για να υπάρξει λύση απαιτούνται υποχωρήσεις από όλες τις πλευρές… Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εξηγήσει στον κόσμο πως δεν μπορεί να υλοποιήσει, τουλάχιστον άμεσα, τις προεκλογικές της εξαγγελίες στο σύνολό τους . Επίσης, πρέπει επιτέλους να προτείνει ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων για το «αύριο» της ελληνικής οικονομίας, μακριά από ιδεοληψίες και εξαρτήσεις από στερεότυπα. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, από την πλευρά τους, πρέπει να καταλάβουν ότι δεν μπορεί να ζητείται από μια χώρα δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 1,5 % του ΑΕΠ μέσα σε έξι μήνες, ειδικά όταν η οικονομία βρίσκεται σε οριακό σημείο, και χωρίς καμία ελπίδα. Το ίδιο λάθος δεν πρέπει να ξαναγίνει. Και τέλος το ΔΝΤ οφείλει να επιμείνει στην απαίτηση του για ρύθμιση του ελληνικού χρέους, αλλά και να καταλάβει ότι νέα μείωση 20% στις συντάξεις, για παράδειγμα, δεν θα τη ψηφίσει κανένα κόμμα στο ελληνικό κοινοβούλιο. Αλλιώς μπορεί να αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα… και υπάρχει τρόπος για αυτό.

Τώρα είναι που απαιτείται περισσότερη ευελιξία από ποτέ , από όλες τις πλευρές. Αλλιώς έντιμος συμβιβασμός δεν μπορεί να υπάρξει…