Ευρωπαϊκό οικονομικό ντόμινο: Θα είναι η Ιταλία η επόμενη χώρα που θα κινδυνεύσει;

του Κρις Μάθιους

Μετά από εβδομάδες δράματος, φαίνεται ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη, τουλάχιστον για την ώρα.

Και αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας δήλωσε ότι «δεν πιστεύει» στα μέτρα λιτότητας που προώθησε στο Κοινοβούλιο, τα οποία βοήθησαν να αποτραπεί η αποπομπή της χώρας από την ευρωζώνη. Και παρά το γεγονός ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε πρότεινε και πάλι την Πέμπτη ότι θα ήταν καλύτερα εάν η Ελλάδα εγκατέλειπε τη νομισματική ένωση.

Τούτων λεχθέντων, η συμβατική σοφία λέει ότι το ευρώ θα μπορούσε να επιβιώσει τουλάχιστον ενός Grexit, ακόμη και αν αυτό αποτελούσε καταστροφή για τον ελληνικό λαό. Αλλά οι Γερμανοί υπέρμαχοι του Grexit αγνοούν το γεγονός ότι η έξοδος της Ελλάδας θα αποτελούσε προηγούμενο για άλλες προβληματικές ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως της Ιταλίας.

Η Ιταλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης και ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ της είναι 133%, ο δεύτερος μεγαλύτερος στην νομισματική ένωση, μετά την Ελλάδα. Η χώρα μαστίζεται από χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας και σχεδόν ανύπαρκτη οικονομική ανάπτυξη. Το μέγεθος της ιταλικής οικονομίας εξακολουθεί να είναι μικρότερο από ότι ήταν το 2008 και βρίσκεται περίπου στα επίπεδα που ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμούν ότι ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ της Ιταλίας θα αρχίσει να μειώνεται το 2016, αλλά άλλοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται σε υπερβολικά αισιόδοξες προβλέψεις για την ανάπτυξη.

Εν τω μεταξύ, ο πληθυσμός της Ιταλίας συνεχίζει να γερνά και να μειώνεται. Η αδυσώπητη αύξηση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ της Ιαπωνίας, καθώς ο πληθυσμός της γερνάει, θα πρέπει να αποτελέσει προειδοποίηση προς εκείνους που προβλέπουν ότι η Ιταλία μπορεί με κάποιο τρόπο να ελαφρύνει το βάρος του χρέους της.

Επιπλέον, στον τομέα των εξαγωγών η Ιταλία δυσκολεύεται από το 2010, λόγω του υψηλού κόστους εργασίας και του σχετικά ακριβού ευρώ. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Ιταλία έχει μια μεγάλη βιομηχανική βάση, τη δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη μετά της Γερμανίας.

Η αδυναμία της Ιταλίας να υποτιμήσει το νόμισμά της και η αδυναμία της να μεταρρυθμίσει την εργατική νομοθεσία της έχουν αποδεκατίσει τον τομέα των εξαγωγών της. Κάποιοι ελπίζουν ότι ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι θα είναι σε θέση να περάσει αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις και να πετύχει αύξηση της ανταγωνιστικότητας παρόμοια με εκείνη που πέτυχε η Γερμανία. Όμως υπάρχει λόγος που η Γερμανία ήταν η μόνη μεγάλη ευρωπαϊκή οικονομία που πέτυχε αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Η Γερμανία θέσπισε εργασιακές μεταρρυθμίσεις πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, όταν η οικονομική ανάπτυξη στον πλούσιο κόσμο ήταν πολύ ισχυρότερη από σήμερα και διαθέτει μια οργανωμένη κουλτούρα εργασίας που είναι λιγότερο μαχητική σε σχέση με εκείνη της Ιταλίας ή της Γαλλίας.

Εάν η Ελλάδα καταλήξει να φύγει από το ευρώ, το παράδειγμά της θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και άλλες χώρες όπως η Ιταλία. Σίγουρα, η έξοδος από την ευρωζώνη και η επακόλουθη υποτίμηση του νομίσματος θα είναι τραυματική και για τις δύο χώρες, πιθανόν οδηγώντας σε βαθιά ύφεση. Αλλά το χρέος της Ιταλίας είναι αρκετά υψηλό και οι ηγέτες της χώρας σίγουρα δεν επιθυμούν να περάσουν στην επόμενη ύφεση ως η πιο αδύναμη και πιο χρεωμένη χώρα της ευρωζώνης.

Η Ιταλία έχει πλέον πρωτογενές πλεόνασμα και χρέος που, σύμφωνα με τον Ούγκο Πανίτζα του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Διεθνών και Αναπτυξιακών Μελετών, θα μπορούσε εύκολα να αναδιαρθρωθεί.

Δεδομένου ότι η ιταλική οικονομία θα ωφεληθεί μακροπρόθεσμα από μια υποτίμηση και με δεδομένο το πείσμα της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του ελληνικού δράματος, θα ήταν ίσως συνετό για τους Ιταλούς πολιτικούς να αρχίσουν να προετοιμάζονται για τη δική τους έξοδο από την ευρωζώνη σύντομα.