2017: Η χρονιά της Πορτογαλίας

Πρώτα ήλθε η κατάκτηση του Euro στο ποδόσφαιρο, μετά η εκλογή του ΓΓ του ΟΗΕ, τον Μάιο η νίκη στoν διαγωνισμό της Eurovision και τώρα… το Eurogroup. H Πορτογαλία μονοπωλεί τα πρωτοσέλιδα στον διεθνή Τύπο, εις έκπληξην ακόμη και των πιο κακόπιστων. Στο περιθώριο των επιτευγμάτων στο ποδόσφαιρο και στο τραγούδι, η ανάθεση των ηγετικών θέσεων στον ΟΗΕ και στο Eurogroup καταδεικνύουν τον θρίαμβο της πορτογαλικής διπλωματίας, που ξεπερνά την οικονομική βαρύτητα της χώρας. Τον περασμένο Ιανουάριο ο Αντόνιου Γκουτέρες ανέλαβε τη ΓΓ του ΟΗΕ και τον Δεκέμβριο ο Μάριο Σεντένο την προεδρία του Eurogroup, την ‘Αγία Έδρα’ των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης.

«Δεν ενοχλούμε κανέναν. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι, κανείς δεν έχει αναστολές να μιλήσει μαζύ μας», δήλωνε προ ολίγων μηνών ο σοσιαλιστής δήμαρχος της Λισαβώνας Φερνάντου Μεντίνα, για το οποίο αυτή η ευπροσηγορία των Πορτογάλων αποτελεί το κλειδί για την τουριστική έκρηξη στην πρωτεύουσα. «Μοιάζει παράξενο, αλλά στον κόσμο που ζούμε, το να σε υποδέχονται με ανοικτές αγκάλες έχει μετατραπεί σε ύψιστη αρετή. Μόλις πατήσει το πόδι του στην Πορτογαλία ο καθένας νοιώθει να χαλαρώνει», εξηγεί.

Η Πορτογαλία αποπνέει γαλήνη και οι διπλωμάτες της μεταφέρουν την αξία του κατευνασμού και στη δουλειά τους υπό τη σκιά των μεγάλων δυνάμεων. Ακόμη και σήμερα, οι Πορτογάλοι απορούν πως ο Ζουζέ Ντουράου Μπαρόζο κατόρθωσε να παραμείνει στην κεφαλή της ΕΕ για δέκα χρόνια (2004-2014). Η κυβέρνησή του στην Πορτογαλία δεν ήταν δημοφιλής ούτε και μέσα στο ίδιο του το κόμμα, το PSD, καθώς στερείτο πυξίδας και προσωπικότητας.

Εξίσου ανεπιτυχής ήταν και η διακυβέρνηση του Σοσιαλιστή Αντόνιου Γκουτέρες, που του προσήψαν τα ίδια ψεγάδια με αυτά του Μπαρόζο, αλλά μόλις άφησε την εξουσία χωρίς να προσθέσει καμμία ένδοξη σελίδα στην Ιστορία, εξελέγη Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (2005-2015) και από εκεί, εν κρυπτώ και παραβύστω, εργάσθηκε για να επιτύχει την εκλογή του στη ΓΓ του διεθνούς Οργανισμού.

«Από πείρας έχω να πω ότι πολλές φορές μία μικρή χώρα, που μεταξύ άλλων δεν έχει και μεγάλη δύναμη, κατέχει εύκολα μία θέση εξισορροπιστή, που άλλες χώρες δεν έχουν. Οι ανταγωνισμοί απέναντί της είναι λιγότεροι. Αυτή είναι και η περίπτωση της Πορτογαλίας», τονίζει ο δικηγόρος και πολιτικός σχολιαστής Ζουζέ Μιγκέλ Ζούντισε.

Χρυσή διπλωματία

Ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, καλύτερα η Πορτογαλία. Η συνταγή Μπαρόζο και των ακολούθων φαίνεται πως δουλεύει. Ούτε Νότος, ούτε Βορράς, ούτε πολύ ‘κόκκινος’, ούτε πολύ ‘μπλε’, ούτε γυναίκα και ούτε—κι αυτό είναι πολύ σημαντικό—η πρώτη επιλογή. «Αναμφίβολα η Πορτογαλία θα στηρίξει την Ισπανία για το Eurogroup», είχε δηλώσει προ μηνών ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιου Κόστα. Όμως η Ισπανία δεν έθεσε υποψηφιότητα και τώρα η Πορτογαλία θα στηρίξει την υποψηφιότητα ενός Ισπανού για την αντιπροεδρία της ΕΚΤ εις αντικατάσταση του…Βιτόρ Κονστάνσιου. Ναι, ναι, ενός άλλου Πορτογάλου.

Ο Ζούντισε δεν είναι ένας υπεραισιόδοξος Πορτογάλος. «Σε μικρές χώρες, όπως είναι η Πορτογαλία, οι πολίτες που έχουν αξία επιδιώκουν τις ευκαιρίες που μπορούν να τους δωθούν στο εξωτερικό, γιατί στη χώρα τους δεν έχουν πολλές. Επίσης και η έλευση του (Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ) Μακρόν αλλάζει πολλά πράγματα στην Ευρώπη, και σε τελική ανάλυση η προεδρία του Eurogroup έπρεπε να περάσει σε έναν Σοσιαλιστή, κι από τέτοιους δεν υπήρχαν πολλοί».

Τα πρώτα ευχαριστήρια λόγια του Γκουτέρες για την επιτυχία του απευθύνθηκαν προς το πορτογαλικό διπλωματικό σώμα. Εκεί αποκαλύφθηκε πως από πολύ καιρό και υπό τις πιο μυστικές συνθήκες όλοι και όλες στο διπλωματικό σώμα εργάσθηκαν σοβαρά, κάθε πρεσβευτής στη χώρα εφ’ ω ετάχθη, όχι επαιτώντας την ψήφο, αλλά συνομιλώντας και οικοδομώντας φιλικές σχέσεις με τις κυβερνήσεις.

«Στην Πορτογαλία υπάρχουν πολλά πράγματα που δυσλειτουργούν», επισημαίνει ο πολιτειολόγος και πολιτικός σχολιαστής Ζουζέ Μανουέλ Φερνάντες. «Όμως ένα πράγμα λειτουργεί καλά και αυτό είναι το διπλωματικό σώμα. Είναι ένα από τα λιγοστά τμήματα της δημόσιας διοίκησης που επιδιώκει να είναι επίλεκτο κι επί δεκαετίες επιτελεί ένα σημαντικό έργο στο ΥΠΕΞ», προσθέτει.

«Εγώ διορίσθηκα πρεσβευτής στη Μαδρίτη επί κυβερνήσεως Πέντρου Πάσους Κοέλιου (συντηρητικός). Ανήκω στο PSD, όμως εξακολουθώ να υπηρετώ ση θέση μου και υπό τη Σοσιαλιστική κυβέρνηση», εξηγεί ο πρεσβευτής στην Ισπανία Φρανσίσκου Ριμπέιρου ντε Μενέζες. Η σύζυγός του Τερέζα Λεάλ Κοέλιου είχε διεκδικήσει τη δημαρχία από τον Μεντίνα. Όμως ούτε η εκλογική αντιπαράθεση οδηγεί σε απομακρύνσεις. «Στην Πορτογαλία τηρούμε την παράδοση οι πρεσβευτές να αλλάζουν μόνο λόγω φυσικών αιτίων», εξηγεί ο πρωθυπουργός Κόστα.

Μάριο Σεντένο- Ο Κριστιάνο Ρονάλντο του Ecofin

Η εκλογή του Σεντένο στην κεφαλή του Eurogroup δεν είναι λιγότερο απίστευτη από εκείνες του Μπαρόζο, ή του Γκουτέρες. Ο Σεντένο είναι υπουργός μίας χώρας που χρειάσθηκε να ‘διασωθεί’ τρεις φορές τα τελευταία 40 χρόνια. Η Τρόικα επιτηρούσε την Πορτογαλία από το 2011 έως το 2014. Οι Πορτογάλοι υπέμειναν, σιωπηρά, να πληρώνουν το βασικό ψωμοτύρι με ΦΠΑ ύψους διαμαντένιου δακτυλιδιού.

Μόλις πριν έναν χρόνο, ο σκαιός Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ανακοίνωνε ένα τέταρτο πρόγραμμα διάσωσης για την Πορτογαλία και τώρα ο Σεντένο τον αναγκάζει να δαγκώσει τη γλώσσα του: «Είναι ο Κριστιάνο Ρονάλντο του Ecofin», δήλωσε παραιτούμενος, για πρώτη φορά, ο Γερμανός υπουργός, ο οποίος έχει εγκαταλείψει πλέον τη θέση του.

Εάν τους Μπαρόζο και Γκουτέρες θα μπορούσε κανείς να τους χαρακτηρίσει ως «πολιτικά ορθούς», όπως άλλωστε είθισται να χαρακτηρίζουν όλους τους Πορτογάλους, ο Σεντένο δεν εμπίπτει σε αυτήν την περίπτωση. Παρ’ όλο που το ύφος του απέπνεε ευγένεια έψαλλε τα εξ αμάξης στους ίδιους υπουργούς, που λίγους μήνες αργότερα τον εξέλεξαν επικεφαλής τους στο Eurogroup. Συγκρούσθηκε μαζύ τους, κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για λάθος συνταγές στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, επέκρινε δριμύτατα και το ΔΝΤ και τον ΟΟΣΑ.

Παρά τις συνθήκες, η πορτογαλική κυβέρνηση δεν έσκυψε το κεφάλι. Όταν ο τότε επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ κατηγόρησε τον Μάρτιο τις χώρες του νότου ότι ξοδεύουν τα ευρωπαϊκά κονδύλια «σε γυναίκες και ποτά», δεν αναφερόταν στην Ισπανία, ή την Ελλάδα, αλλά στην Πορτογαλία, η οποία απάντησε αυστηρότατα ζητώντας την παραίτηση του Ολλανδού. Δεν το κατάφερε τότε, όμως η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο.

Σε λιγότερο από δύο χρόνια, ο Σεντένο έχει μετατραπεί σε ηγετική φυσιογνωμία στην Ευρώπη και σε ένα πολύ δημοφιλές μέλος μεταξύ των συναδέλφων του στο Eurogroup. Στον ντε Γκίνδος μιλά στα ισπανικά, στον Ντάισελμπλουμ στα αγγλικά, στον Μοσκοβισί στα γαλλικά. Αλλά ούτε και οι Μπαρόζο και Γκουτέρες είχαν πρόβλημα να απευθύνονται και να κατανοούν τρεις, ή τέσσερις γλώσσες, όπως επίσης και ο πρωθυπουργός Κόστα, ή ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Μαρσέλου Ρεμπέλου ντε Σόουζα.

Γλωσσομάθεια και Web Summit

«Η ευκολία στις ξένες γλώσσες είναι ένα επιπλέον προτέρημα που έχουμε εμείς οι Πορτογάλοι», τονίζει ο υπουργός Οικονομίας Μανουέλ Καλντέιρα Καμπράλ. Πριν από δύο χρόνια, ο ίδιος κατόρθωσε να αποσπάσει από το Δουβλίνο και να μετακομίσει στη Λισσαβόνα το Web Summit, ένα από τα μεγαλύτερα τεχνολογικά συνέδρια, του οποίου η επίσημη και μοναδική γλωσσα διεξαγωγής είναι τα αγγλικά. «Οι γλώσσες δεν είναι ένα εμπόδιο, αλλά μία ευκαιρία», επισημαίνει ο ίδιος.

Είτε είναι η γλωσσομάθεια, είτε οι διακριτικοί και καλοί τρόποι, είτε η τάση να μην επιδιώκουν να είναι οι πρώτοι, αλλά σίγουρα οι δεύτεροι, το βέβαιο είναι πως το 2017 θα περάσει στην Ιστορία ως η χρονιά που η Πορτογαλία κατέκτησε τον κόσμο. Όπως συνόψισε ο πρόεδρος της χώρας την περασμένη Δευτέρα, «περάσαμε από το στάδιο να θεωρούμεθα το ασχημόπαπο στο να είμαστε πλέον ο λαμπερός κύκνος».

Πηγή: El Pais