2017: Η Ευρώπη σε εκλογές

Οι New York Times έγραψαν πρόσφατα σε άρθρο τους ότι «αν το 2016 ήταν για την Ευρώπη γεμάτο πολιτικά σοκ, το 2017, θα είναι ακόμα χειρότερο». Πράγματι, το 2017 είναι η χρονιά των εκλογικών αναμετρήσεων σε Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία. Τουλάχιστον σε αυτές τις χώρες έχουν προκηρυχθεί εκλογές, διότι, στο κλίμα της πλήρους ρευστότητας στο οποίο βρισκόμαστε, ουδείς ξέρει αν η όποια κρίση στο εσωτερικό ενός κράτους, φέρει την ανάλογη πολιτική αναταραχή που μπορεί να συνεπάγεται η διενέργεια εκλογών.

Μπορεί λοιπόν το 2016 να ήταν το έτος που «βάφτηκε» στα χρώματα του Brexit και της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές, το 2017 , όμως, μπορεί να επιφυλάσσει ανακατατάξεις και αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό της Ευρώπης, τις οποίες όλο και περισσότεροι αποφεύγουν να προβλέψουν. Οι δημοσκοπήσεις τόσο στη Μεγάλη Βρετανία όσο και στις εκλογές στις ΗΠΑ, έπεσαν έξω με τις επιλογές μεγάλης μερίδας των πολιτών να αποτελούν αστάθμητο παράγοντα.

Τα social media, οι «σιωπηλοί», συνήθως ακροδεξιοί, ψηφοφόροι που δεν αποκαλύπτουν τις προθέσεις τους και ο τιμωρητικός χαρακτήρας που κρύβεται πολλές φορές πίσω από τις αποφάσεις των πολιτών μικραίνουν τα περιθώρια για ασφαλείς προβλέψεις. Στα δημοψηφίσματα, για παράδειγμα, οι ψηφοφόροι, συχνά, ψηφίζουν απαντώντας σε αυτόν που θέτει το ερώτημα και όχι στο καθαυτό αντικείμενο της ερώτησης. Έτσι, στην εκπνοή του τρέχοντος έτους, το δημοψήφισμα στην Ιταλία, έφερε τον Ματέο Ρέντσι σε παραίτηση και τη χώρα πολύ κοντά σε εκλογική τροχιά, ενδεχόμενο που έρχεται να προσθέσει έναν ακόμη «πονοκέφαλο» στην Ε.Ε.

Γαλλία

Στη Γαλλία η κατάσταση έχει ως εξής: Ο Φρανσουά Φιγιόν επικράτησε στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικάνων (βγάζοντας εκτός μάχης από τον πρώτο γύρο τον Νικολά Σαρκοζί και τον Ζιπέ στον δεύτερο γύρο), ο Φρανσουά Ολάντ ανακοίνωσε ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα για δεύτερη θητεία με τους Σοσιαλιστές – και πώς να το κάνει άλλωστε, όταν η δημοφιλία του καταρρέει μέρα με τη μέρα- , ανοίγοντας τον δρόμο στον πρωθυπουργό Μάνουελ Βάλς να διεκδικήσει την προεδρία στις εκλογές. Η Μαρί Λεπέν, τα ποσοστά της οποίας παρουσιάζονται ιδιαίτερα υψηλά, έχει αποκτήσει σημαντικό ρόλο στη κούρσα των εκλογών , με τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ να της δίνει σημαντική ώθηση. Όπως είχε σχολιάσει η εφημερίδα Liberation «αυτή η εκλογή (σ.σ. του Ντόναλντ Τράμπ) είναι άλλη μια προειδοποίηση για εκείνους που πιστεύουν πως η Μαρί Λεπέν δεν μπορεί να κερδίσει την εξουσία στην Γαλλία το 2017». Σε περίπτωση που η Λεπέν γίνει πρόεδρος, το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι δυσοίωνο. Οι εκλογές στην Γαλλία έχουν προγραμματιστεί για την Άνοιξη του 2017 (Απρίλιο ή Μάιο) και το αποτέλεσμα τους θα επηρεάσει άρδην τον προεκλογικό αγώνα στη γειτονική Γερμανία, όπου η ημέρα της κάλπης έχει οριστεί για τον Σεπτέμβρη.

Γερμανία

Ο πολιτικός αναβρασμός και η ενίσχυση των αντιευρωπαϊκών κομμάτων αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για την οικονομία της Ευρώπης και τη Γερμανία. Η αναμέτρηση για τις ομοσπονδιακές εκλογές της Γερμανίας μπορεί να μην επιφυλάσσει τόσες εκπλήξεις όσες αυτή της Γαλλίας, εντούτοις, οι πολιτικές που θα ακολουθήσει η εκλεγείσα Καγκελαρία της μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης της Ευρώπης, θα επηρεάσουν όλο το φάσμα της λειτουργίας της Ε.Ε. Η Άνγκελα Μέρκελ, στην εποχή των πολιτικών «σεισμών» που βιώνουμε, ίσως μοιάζει ο μόνος σταθεροποιητικός παράγοντας, ωστόσο η ίδια, θα προσέλθει στην αναμέτρηση με απώλειες από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε την προσφυγική κρίση, την ώρα που το κόμμα Afd, «Εναλλακτική για τη Γερμανία», λαμβάνει ποσοστό άνω του 10% στις δημοσκοπήσεις. «Ο κίνδυνος μιας νέας ευρωκρίσης είναι υπαρκτός και ο πολιτικός κίνδυνος τεράστιος», σχολίασε στο Reuters ο πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Ερευνών Μαρσέλ Φράτσερ. Η Μέρκελ, σε αυτό το πλαίσιο, δείχνει να βαδίζει σε έναν μοναχικό δρόμο προς την διατήρηση της Ένωσης με την επανεκλογή της να εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό και από εξωγενείς παράγοντες.

Ιταλία

Ο κόσμος ολοένα και απομακρύνεται από το σύστημα όταν αυτό δεν λειτουργεί υπέρ του. Τα κόμματα κατηγορούνται για την ασταθή και «λαβωμένη» οικονομία και για την ανεργία, η Ένωση κατηγορείται για τις πολιτικές λιτότητας και για την άνιση μεταχείριση των μελών της και οι πολίτες αντιδρούν, πολλές φορές χωρίς ψυχραιμία. Και αν η Μεγάλη Βρετανία πατούσε a priori με το ένα πόδι εντός και το άλλο εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ιταλία, ένα από τα ιδρυτικά της μέλη, έχει απόλυτη συσχέτιση με τη διατήρησή της, καθώς είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Ο Ματέο Ρέντσι, έπαιξε και έχασε. Κατά πάσα πιθανότητα, το 2017 θα φέρει εκλογές και σε περίπτωση επικράτησης του Μπέμπε Γκρίλο ή και ενίσχυσης της εθνικιστικής Λέγκας του Βορρά, νέες «σεισμικές» δονήσεις θα ταρακουνήσουν την Ευρώπη. Ταυτόχρονα, η Ιταλία βιώνει τις επιπτώσεις της πολυετούς οικονομικής ύφεσης με την μειωμένη ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών της, τα προβλήματα στην δημόσια διοίκηση, το τεράστιο δημόσιο χρέος και το αδύναμο τραπεζικό της σύστημα να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σε Βρυξέλλες και Βερολίνο. Οι αναλυτές αφήνουν να εννοηθεί  πως η Ιταλία, είναι πολύ μεγάλη για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, και δεν έχουν άδικο. Όντως, η Ιταλία θεωρείται από πολλούς, ο ασθενέστερος κρίκος της ευρωζώνης και η μεγαλύτερη επενδυτική παγίδα.

Ελλάδα

Η μεγάλη ανησυχία πλέον δεν εστιάζει στα προβλήματα μικρών οικονομιών όπως είναι ελληνική ή ίσως και η πορτογαλική (που φλερτάρει με δεύτερο μνημόνιο) αλλά με τους κινδύνους από την ενδεχόμενη εγκατάλειψη της νομισματικής ένωσης από μια «μεγάλη» χώρα. Για την Ελλάδα, όσο και αν η αντιπολίτευση ζητά διαρκώς εκλογές, το σενάριο αυτό θα μοιάσει ρεαλιστικό, μόνο αν η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν καταφέρει να ολοκληρώσει επιτυχώς την διαπραγμάτευση και το κλείσιμο της αξιολόγησης. Οι Ευρωπαίοι, θα επιδιώξουν την επικράτηση ηρεμίας στην Ελλάδα, στο μέτρο του δυνατού, καθώς το τελευταίο που χρειάζονται, είναι μια ακόμη χώρα, και δη η χώρα των τριών μνημονίων και της υποδοχής των προσφύγων στην Ε.Ε., να βρεθεί σε πολιτική αστάθεια.

Το 2017, οι εξελίξεις στην Ευρώπη σε πολιτικό επίπεδο, αναμένεται να αποτελέσουν μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των τελευταίων ετών για την Γηραιά ήπειρο. Τα μέτωπα «ανάφλεξης» είναι πολλά και οι ισορροπίες ακροβατούν σε τεντωμένο σκοινί.