2020, τα Χριστούγεννα αλλιώς
Mπορεί οι περιορισμοί να «χαλαρώνουν» κάπως σε όλο τον κόσµο τις τελευταίες ηµέρες του χρόνου και σε πολλές χώρες µερικές εβδοµάδες νωρίτερα, αλλά τα Χριστούγεννα µε πανδηµία δεν είναι γιορτές.
Αν πρέπει να πειθαρχούµε σε µέτρα που αφορούν την τήρηση αποστάσεων µε τα αγαπηµένα µας πρόσωπα (αυτό που συνηθίζεται να αποκαλείται «κοινωνική φούσκα») και αν δεν µπορούµε να βγούµε για να διασκεδάσουµε, να παρακολουθήσουµε µια παράσταση, να πάµε στα µαγαζιά για να επιλέξουµε ένα βραδινό ρούχο για ρεβεγιόν, ή ακόµη να ταξιδέψουµε µε προορισµό ένα χιονοδροµικό κέντρο, αυτό δεν είναι Χριστούγεννα.
Ακούγεται παράδοξο που έχουµε συνδέσει τα Χριστούγεννα µε την κατανάλωση, αλλά σε αυτή την εποχή ζούσαµε πριν εµφανιστούν ο SARS-CoV-2 και η επικίνδυνη ασθένεια COVID-19. Η απόκτηση αγαθών, συχνά πέρα από τα αναγκαία, έχει συνδεθεί µε τον ανθρώπινο φόβο και την ανασφάλεια, την ανάγκη για κοινωνική συναναστροφή και εκτόνωση από τους έντονους ρυθµούς της δουλειάς. Γι’ αυτό, όπως λένε οι ψυχολόγοι, συνηθίζεται τα ψώνια να γίνονται µε παρέα και τα Χριστούγεννα µε λάµψη, φωτάκια, γιορτινά τραπέζια και δώρα, ακόµη και µεταξύ των µεγάλων, που έτσι µοιράζονται τη χαρά της γιορτής σαν τα παιδιά.
Αυτό το µαγικό σκηνικό δεν είναι τα Χριστούγεννα του 2020, που χρειάζεσαι rapid test για να δεις τους γονείς σου, κάποιοι σε υποδέχονται µε ανέπαφα θερµόµετρα αντί θερµών αγκαλιών, η αλλαγή του χρόνου προγραµµατίζεται µε zoom ή webex και ο Άγιος Βασίλης εµφανίζεται µε «φούσκα» αντί για έλκηθρο. Τα δώρα θα ταξιδέψουν µε courier, στην καλύτερη των περιπτώσεων, ή ενδεχοµένως να παραδοθούν µε take away, όταν ανοίξουν κάποια καταστήµατα. Υπάρχει, βέβαια, και η περίπτωση να τα φέρει κάποιος επαγγελµατίας που θα µπορεί να κόψει τιµολόγιο, αφού, πέρα από τα καταστήµατα DIY και οικιακού εξοπλισµού, όπως οι αλυσίδες Praktiker και Leroy Merlin, που εσχάτως παρείχαν πρόσβαση στα καταστήµατά τους για επαγγελµατίες, πλέον µε το ίδιο καθεστώς µπορούν να λειτουργούν και άλλα σήµατα της αγοράς, όπως Πλαίσιο, Public, Media Markt, Kωτσόβολος κ.ά.
Τα φετινά δώρα των Χριστουγέννων
Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι θα προτιµηθούν gadgets, κονσόλες, ηλεκτρονικά παιχνίδια και άλλα παρόµοια «χρηστικά» δώρα, που διευκολύνουν τη ζωή σε καιρό πανδηµίας. Επίσης, µεγάλα πολυκαταστήµατα και εµπορικά κέντρα προσφέρουν υπηρεσίες αγορών µέσω τηλεφώνου, What’s App, Viber ή e-mail. Παρ’ όλα αυτά, η ψυχολογία δεν είναι «εορταστική».
«Ο κόσµος έχει ανησυχία, έχει κουραστεί. Έχει τη θέληση να κάνει γιορτές, αλλά υπάρχει και η αβεβαιότητα για την επόµενη ηµέρα της κρίσης. Με αυτό το περιβάλλον είναι δύσκολο οι άνθρωποι να µπουν στο πνεύµα των Χριστουγέννων» σηµειώνει στο Fortune ο Γιώργος Παπαλέξης, CEO του οίκου Zolotas, που δραστηριοποιείται σε έναν κλάδο που κάνει τον Δεκέµβριο σχεδόν το 30%-35% του ετήσιου τζίρου του. Όπως παρατηρεί στη συµπεριφορά των πελατών του σε τηλεφωνικές και ηλεκτρονικές παραγγελίες, υπάρχει επιθυµία να κάνουν µια αγορά· προσανατολίζονται, όµως, κυρίως σε γούρια και προσιτά δώρα για συνεργάτες και φίλους. «Δεν υπάρχει ιδιαίτερη ζήτηση στα κοσµήµατα πολυτελείας. Εξάλλου, εφόσον δεν γίνονται δεξιώσεις, ο πελάτης το σκέφτεται. Λέει, πού θα το φορέσω! Διαφορετικά είναι για µια πρόταση γάµου ή µια επέτειο» προσθέτει.
Πάντως, υπάρχει και µια µερίδα καταναλωτών που έχει την οικονοµική δυνατότητα να µετατρέψει το περιβάλλον του σπιτιού του σε µια κάψουλα πολυτέλειας και ασφάλειας. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις και πολλές ακόµη υπάρχουν υπηρεσίες όπως το «let us do the cooking», που µεταφέρει κατ’ οίκον πιάτα υψηλής γαστρονοµίας. Όπως αναφέρει στο FortuneGreece η Χριστίνα Παπαθανασίου, διευθύντρια Δηµοσίων Σχέσεων του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία», οι νέες υπηρεσίες που έχει αναπτύξει το εµβληµατικό ξενοδοχείο, και οι οποίες θα µείνουν και µετά τις γιορτές, είναι σχεδιασµένες µε προσοχή: από τις γεύσεις των µενού, µεσηµεριανού ή δείπνου, µέχρι το σερβίρισµα, που γίνεται σε κοµψά πυρίµαχα σκεύη και πιατέλες που µένουν µετά στον πελάτη. Η Χριστίνα Παπαθανασίου προσθέτει ότι το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία» εξακολουθεί να προσφέρει και την υπηρεσία «Tea Me Away», ετοιµάζοντας το διάσηµο τσάι του στη θαλπωρή του σπιτιού µας.
Μια τέτοια ατµόσφαιρα είναι ικανή να διώξει για λίγο από τον νου το ζοφερό σκηνικό της πανδηµίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο αριθµός των κρουσµάτων διατηρείται για εβδοµάδες τετραψήφιος, στοιχείο που µεταθέτει συνεχώς την πλήρη επανεκκίνηση της αγοράς. Ας σηµειωθεί ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις παιχνιδιών και εποχικών ειδών, µικροµεσαίες κατά βάση, πραγµατοποιούν τους τελευταίους µήνες του χρόνου, και ειδικά τα Χριστούγεννα, πάνω από το 50%-60% του τζίρου τους. Έχοντας συσσωρρεύσει υποχρεώσεις από τον περασµένο Μάρτιο, όταν η ζήτηση υποχώρησε κατακόρυφα εξαιτίας του πρώτου lockdown, περιµένουν πώς και πώς να ανοίξουν τα καταστήµατά τους για να µπουν κάποια έσοδα στα ταµεία τους.
Το στρες και η αγωνία για επανεκκίνηση
Οι επαγγελµατίες που διατηρούν µικρές και πολύ µικρές επιχειρήσεις διακατέχονται από τρόµο και άγχος, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο Fortune o Σταύρος Καφούνης, πρόεδρος του Εµπορικού Συλλόγου Αθηνών (ΕΣΑ) και έµπειρος επιχειρηµατίας µε δραστηριότητα στην αγορά παιδικών ειδών αλλά και ηλεκτροκίνητων οχηµάτων. «Οι καταστηµατάρχες σκέφτονται περισσότερο τις υποχρεώσεις. Το στρες και η αγωνία για την επανεκκίνηση- το πότε και το πώς- δεν αφήνουν περιθώρια για βελτίωση της ψυχολογίας, σηµειώνει. Τον ρωτήσαµε για την υπηρεσία click away, που έχει µπει στη συζήτηση ως εργαλείο αποφόρτισης των couriers για αλυσίδες του λιανεµπορίου που παραµένουν κλειστές. Ο κ. Καφούνης θεωρεί ότι το µέτρο µπορεί να λειτουργήσει µόνο συµπληρωµατικά. Μπορεί να διευκολύνει κάποιους επιχειρηµατίες που έχουν ήδη e-shop, αλλά δεν καλύπτει συνολικά την αγορά, κάτι που µπορεί να συµβεί µόνο όταν ανοίξουν τα καταστήµατα. Αν και ανυποµονεί για τη στιγµή της επανεκκίνησης, τονίζει ότι κανένας επαγγελµατίας δεν βάζει το οικονοµικό συµφέρον πάνω από την υγεία, οπότε όλη η αγορά, όπως και η κυβέρνηση, κρέµεται από τα χείλη των λοιµωξιολόγων. Σηµειώνει, επίσης, ότι τα εµπορικά καταστήµατα, τα εστιατόρια και τα µπαρ λειτουργούν συµπληρωµατικά στην εµπορική κίνηση, ενώ, αν µπορούσε να ζητήσει ένα δώρο, αυτό θα ήταν η «κανονικότητα». Εντέλει, ακόµη και αν βρεθεί ένας τρόπος να ανοίξει η αγορά στις γιορτές, τον καφέ ή το σνακ είναι βέβαιο ότι θα τον πάρουµε στο χέρι, αφού τα καφέ θα ανοίξουν του χρόνου- όσα ανοίξουν.
Εξάλλου, ο Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της Γενικής Συνοµοσπονδίας Επαγγελµατιών Βιοτεχνών Εµπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) και πρόεδρος της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελµάτων (ΠΟΕΣΕ), αναφέρει ότι χωρίς στοχευµένα µέτρα, «κοµµένα και ραµµένα» στα προβλήµατα που έφερε η πανδηµία στον κλάδο, η επανεκκίνηση «δεν θα µας βρει όλους µαζί». Μία στις τρεις επιχειρήσεις θα βάλουν οριστικό «λουκέτο», τονίζει, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους εργαζοµένους αυτές τις γιορτινές ηµέρες σε πάνω από 80 χιλ. επιχειρήσεις του κλάδου, οι περισσότερες από τις οποίες είναι µικροµεσαίεςτων 10-15 ατόµων. «Είναι η πιο δύσκολη εποχή από τότε που υπηρετώ το συνδικαλιστικό κίνηµα…» σηµειώνει µεταφέροντας ένα κλίµα κάθε άλλο παρά γιορτινό.
