5 σημαντικά μαθήματα ηγεσίας από την αρχαία Ελληνική Τραγωδία
*Του Αλκιβιάδη Σιαράβα, Marketing, Communications & Corporate Citizenship Manager, KPMG στην Ελλάδα
Μύθοι, θεοί, ήρωες και θνητοί μπλέκονται δημιουργικά και δημιουργούν τον πλούτο της ελληνικής τραγωδίας. Παρότι έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια, τα έργα αυτά έχουν ενσωματωμένη βαθιά σοφία και εξαιρετικά μαθήματα ηγεσίας τα οποία τα καθιστούν σύγχρονα και διαχρονικά. Θα διαπιστώσετε μαζί μου πως η αποτελεσματική ηγεσία σήμερα έχει τις ίδιες αξίες και αρχές με αυτές στον αρχαίο κόσμο.
Υπεροψία που τυφλώνει
Στις Ελληνικές τραγωδίες, η ύβρις, ή η υπερβολική υπεροψία, είναι ένα συχνό θέμα. Μάλιστα, οι πρωταγωνιστές στα αρχαία έργα που επιδεικνύουν ύβρις συχνά βρίσκουν ένα τραγικό τέλος. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα είναι ο Οιδίποδας στο έργο του Σοφοκλή, “Οιδίπους Τύραννος”. Συγκεκριμένα, η υπερβολική αυτοπεποίθηση του Οιδίποδα τον οδηγεί απροκάλυπτα να πραγματοποιήσει μια προφητεία που προβλέπει ότι θα σκοτώσει τον πατέρα του και θα παντρευτεί τη μητέρα του, με αποτέλεσμα να φέρει την καταστροφή στο βασίλειό του.
Ξεκάθαρα λοιπόν, οι ηγέτες πρέπει να παραμένουν σεμνοί, μετριόφρονες και ανοικτοί στο feedback. Η υπερβολική αυτοπεποίθηση μπορεί να τους τυφλώσει και να τους οδηγήσει σε λανθασμένες πράξεις και φυσικά να τους εμποδίσει από το να λαμβάνουν σοφές αποφάσεις.
Πεπρωμένο versus ελεύθερης βούλησης
Η σχέση μεταξύ του πεπρωμένου και της ελεύθερης βούλησης είναι κάτι που συναντάμε συχνά στο αρχαίο δράμα. Χαρακτήρες, όπως ο βασιλιάς Οιδίποδας, αγωνίζονται με την ιδέα ότι ενδέχεται να είναι αδύνατο να αντισταθούν στα προκαθορισμένα πεπρωμένα τους. Από την άλλη, στην τραγωδία του Αισχύλου, «Προμηθέας Δεσμώτης,» ο Προμηθέας προκαλεί την εξουσία του Δία, υπερασπιζόμενος το δικαίωμα της ελεύθερης βούλησης.
Στο πλαίσιο αυτό, οι ηγέτες χρειάζεται να βρουν την ισορροπία μεταξύ της αναγνώρισης εξωτερικών αγκυλώσεων και των δικών τους ενεργειών. Ενώ κάποιες συνθήκες μπορεί να είναι εκτός ελέγχου και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, οι ηγέτες μπορούν ακόμα να διαμορφώνουν το μέλλον τους και το μέλλον των επιχειρήσεων μέσω των επιλογών τους.
Τραγική αδυναμία και αυτοβελτίωση
Κάθε τραγικός ήρωας στα αρχαία έργα κουβαλάει μια «αμαρτία» ή αλλιώς μια τραγική αδυναμία, η οποία συμβάλλει στην καταστροφή του. Στην τραγωδία του Ευριπίδη, «Μήδεια,» η πρωταγωνίστρια διακατέχεται από έντονο πάθος και επιθυμία για εκδίκηση, γεγονός που την οδηγεί σε μια σειρά φρικτών πράξεων.
Με το δεδομένο αυτό, η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των αδυναμιών είναι κρίσιμη για τους ηγέτες. Η αναγνώριση των ευθυνών και το έργο για την αυτο-βελτίωση μπορούν να βοηθήσουν στον αποτροπιασμό τραγικών λαθών.
Υπεραξία της ηγεσίας με ήθος
Οι Ελληνικές τραγωδίες συχνά αντιδιαστέλλουν ηθικούς ηγέτες με ανήθικούς. Στην τραγωδία του Ευριπίδη, «Οι Βάκχες,» ο βασιλιάς Πενθέας με τον αυθαίρετο κανόνα του και την αντίστασή του στη θρησκεία του Διόνυσου οδηγείται σε μια φρικτή τραγωδία. Στον αντίποδα, ο Διόνυσος, που ενσαρκώνει έναν πιο συμπονετικό τύπο ηγεσίας, επικρατεί.
Είναι ίσως η πιο διαχρονική διδαχή πως η ηθική ηγεσία προάγει την αρμονία και την επιτυχία, ενώ η ανήθικη και κακή συμπεριφορά μπορεί να φέρει αναστάτωση, αντιδικίες και να οδηγήσει σε χάος. Οι ηγέτες πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην ηθική λήψη αποφάσεων και στην προώθηση της ευημερίας των ατόμων που ηγούνται. Μάλιστα για να το φέρουμε στο σήμερα, στην παγκόσμια έρευνα CEO Outlook της KPMG, 57% των CEOs προβληματίζονται για τις ηθικές προκλήσεις που εγείρει η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης.
Η δύναμη της Ανθεκτικότητας
Στην «Οδύσσεια» του Ομήρου, ο Οδυσσέας αντιμετωπίζει αμέτρητες δοκιμασίες και δυσκολίες κατά το ταξίδι του επιστροφής στο σπίτι του. Αντιμετωπίζει τον Κύκλωπα Πολύφημο, επιβιώνει από το τραγούδι των σειρήνων και αντιμετωπίζει την οργή των θεών. Παρά τις πολλές ανατροπές, η ανθεκτικότητα και η αποφασιστικότητα του Οδυσσέα τον βοηθούν να ξεπεράσει αυτές τις προκλήσεις.
Είναι γεγονός ότι η ανθεκτικότητα και η ανυποχώρητη αποφασιστικότητα είναι αναγκαίες για τους ηγέτες. Οι δυσκολίες και οι ανατροπές είναι αναπόφευκτες, αλλά οι ηγέτες πρέπει να παραμένουν στοχο-προσηλωμένοι και να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις με ανδρεία.
Η Ελληνική τραγωδία μας προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες να αντλήσουμε μαθήματα ηγεσίας από τον πλούτο των μύθων και των χαρακτήρων της. Οι αρχαίοι συγγραφείς ξεδιπλώνουν μέσα από αυτές τις ιστορίες πραγματικές διδαχές, τόσο διαχρονικές που μπορούν να εμπνεύσουν την ηγεσία του σήμερα.
