Αυτό είναι στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο πρόβλημα της Κίνας με τη Βόρεια Κορέα

του Σάιμον Ράιχ*

Η ηγεσία της Κίνας έχει επιδείξει επανειλημμένα μια ικανότητα να επιβιώνει σε δύσκολες διπλωματικές καταστάσεις. Αλλά από την αποτυχημένη δοκιμή της Βόρειας Κορέας την προηγούμενη εβδομάδα μέχρι σήμερα, το Πεκίνο είναι αντιμέτωπο με ένα μοναδικό δίλημμα. Παρά την φαινομενικά παράλογη συμπεριφορά του, ο Κιμ Γιονγκ-ουν έχει κάνει έναν ψυχρό υπολογισμό που είναι οικείος στους εχθρούς των Ηνωμένων Πολιτειών.

Αν οι επιστήμονές του μπορέσουν να κατασκευάσουν έναν πυρηνικό πύραυλο που θα μπορεί να πλήξει τις Ηνωμένες Πολιτείες, ή τουλάχιστον εάν μπορέσει να δώσει την εντύπωση ότι οι επιστήμονές του έχουν καταφέρει κάτι τέτοιο, τότε θα έχει εξασφαλίσει την εγγύηση που χρειάζεται έναντι της οποιασδήποτε αμερικανικής επίθεσης.

Όσο εμφανίζεται αρκετά παράφρονας ώστε να είναι διατεθειμένος να θυσιάσει εκατομμύρια συμπατριωτών του, τόσο η απειλή αντιποίνων εάν η Βόρεια Κορέα δεχθεί επίθεση είναι αξιόπιστη. Αλλά αναλαμβάνει και ένα μεγάλο ρίσκο: ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και ίσως και οι σύμμαχοί της καταφέρουν ένα προληπτικό πλήγμα προτού η Βόρεια Κορέα αναπτύξει έναν πυρηνικό διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο που να μπορεί να πλήξει τις ΗΠΑ.

Τα αντι-παραδείγματα

Για τους Βορειοκορεάτες, η εκδοχή των διαπραγματεύσεων για την εγκατάλειψη του πυρηνικού προγράμματος απλώς δεν υπάρχει στο τραπέζι. Δύο προηγούμενα παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά, και επηρεάζουν τη στάση των Βορειοκορεατών. Το πρώτο είναι η Λιβύη του Μουαμάρ Καντάφι. Ο Καντάφι διαπραγματεύτηκε την εγκατάλειψη του πυρηνικού προγράμματος το 2003, και εν τέλει απομακρύνθηκε από την εξουσία με τη στρατιωτική παρέμβαση των δυτικών δυνάμεων το 2011.

Το δεύτερο παράδειγμα είναι το σημερινό Ιράν. Ο Πρόεδρος Τραμπ επιμένει ότι η πολυμερής συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν που επιτεύχθηκε από τον Πρόεδρο Ομπάμα και πέντε άλλα κράτη ήταν κακή και ότι το Ιράν δεν εφαρμόζει το «πνεύμα» της συμφωνίας. Με αυτά τα παραδείγματα κατά νου, ο Κιμ Γιονγκ-ουν έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί κανείς να εμπιστεύεται τη Δύση.

Τι (δεν) θέλει η Κίνα

Οι ηγέτες της Κίνας απεχθάνονται την ιδέα μιας επιθετικής και πυρηνικοποιημένης Βόρειας Κορέας όσο και οι Αμερικάνοι. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας έχουν ασκήσει δημόσια κριτική στη συμπεριφορά της κυβέρνησης του Κιμ Γιονγκ-ουν. Και οι Βορειοκορεάτες έχουν απαντήσει με τον ίδιο τρόπο. Οι διπλωματικές επισκέψεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν ελαχιστοποιηθεί.

Απ’ την άλλη όμως, οι Κινέζοι ανησυχούν και με το ενδεχόμενο πλήρους κατάρρευσης της Βόρειας Κορέας. Δεν τους αρέσει που η Νότια Κορέα εγκαθιστά αμερικανικά αντιπυραυλικά συστήματα, καθώς αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και κατά της Κίνας. Δεν θέλουν εκατομμύρια προσφύγων στα σύνορά τους εάν η Βόρεια Κορέα διαλυθεί. Δεν επιθυμούν να δουν να ξεσπά πόλεμος δίπλα τους. Και σίγουρα δεν επιθυμούν να δουν μια ενωμένη Κορέα που θα είναι σύμμαχος των ΗΠΑ και θα συνορεύει με την Κίνα.

Τα σενάρια

Υπάρχουν τρεις διαφορετικές απόψεις στην Κίνα ως προς το τι πρέπει να γίνει με την τρέχουσα κατάσταση. Η πρώτη είναι η παραδοσιακή άποψη: ότι οι Κινέζοι πρέπει να συμπαρασταθούν στη Βόρεια Κορέα ελπίζοντας ότι η επιθετικότητά της θα παραμείνει στραμμένη στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα – και δεν θα στραφεί ποτέ στην Κίνα.

Η δεύτερη άποψη λέει ότι η Κίνα πρέπει να διακόψει τις σχέσεις με τη Βόρεια Κορέα επειδή λειτουργούν αποσταθεροποιητικά προς τι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Ουσιαστικά, η επιθετικότητα της Βόρειας Κορέας παρέχει στις ΗΠΑ μια πρόφαση για να αναπτύξει δυνάμεις πιο κοντά στην Κίνα. Και η τρίτη άποψη, η οποία δεν αναφέρεται ανοιχτά αλλά μάλλον ψιθυρίζεται, υποστηρίζει την «εξάλειψη» της Βόρειας Κορέας. Οι λεπτομέρειες είναι ασαφείς, αλλά η ουσία είναι ότι βάσει αυτής της γνώμης οι Κινέζοι θα μπορούσαν οι ίδιοι να εισβάλλουν στη Νότια Κορέα.

Αυτή η τρίτη εκδοχή είναι φυσικά και η λιγότερο πιθανή. Η συνετή ηγεσία της Κίνας θα προτιμούσε να «αγοράσει» χρόνο παρά να δράσει βιαστικά.

Η προσπάθεια του Τραμπ να συνεργαστεί με τους Κινέζους ηγέτες προσφέροντάς τους μια νέα εμπορική συμφωνία σε αντάλλαγμα για την αντιμετώπιση της Βόρειας Κορέας ίσως να μην είναι και τόσο κακή. Αλλά τείνει να μεγαλοποιεί την επιρροή της Κίνας. Βεβαίως, η Κίνα μπορεί να πάψει να έχει εμπορικές συναλλαγές με τους Βορειοκορεάτες. Όμως, κάτι τέτοιο θα έκανε άραγε τον Κιμ Γιονγκ-ουν πιο ενδοτικό ή πιο αδιάλλακτο; Ο ίδιος δεν έχει δείξει και ιδιαίτερη συμπόνια για τους συμπατριώτες του. Κι ούτε υπάρχει και η οποιαδήποτε αντιπολίτευση στη Βόρεια Κορέα που θα μπορούσαν οι Κινέζοι να υποστηρίξουν εναντίον του, ακόμα κι αν ήθελαν.

Αυτό που πραγματικά θέλουν οι Κινέζοι είναι σταθερότητα.

* Ο Σάιμον Ράιχ είναι καθηγητής παγκόσμιων υποθέσεων και πρώην διευθυντής του Τμήματος Παγκόσμιων Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Rutgers.