Αυτό είναι το φάρμακο για την έξοδο από την κρίση
Οι ελληνικές φαρµακοβιοµηχανίες δείχνουν τον δρόµο για την επιστροφή στην ανάπτυξη, επενδύοντας στην έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτοµία.
Της Σοφίας Νέτα
Σε περίπου έναν µήνα συµπληρώνονται επτά χρόνια από την ανακοίνωση του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας, Γιώργου Παπανδρέου, για την ένταξη της χώρας µας σε ένα πρόγραµµα το οποίο µας οδήγησε στην ασφυκτική αγκαλιά του ΔΝΤ και των µνηµονίων. Ένα πρόγραµµα που τόσα χρόνια µετά, µε ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, αλλά και των δανειστών, φαίνεται ότι δεν αποδίδει, καθώς η χώρα ακόµη προσπαθεί να περάσει από την ύφεση στην ανάπτυξη. Επιχειρήσεις βάζουν «λουκέτο», η ανεργία παραµένει σε υψηλά επίπεδα, οι επενδύσεις έχουν «κολλήσει» και οι νέοι Έλληνες επιστήµονες µεταναστεύουν, αναζητώντας αλλού την τύχη τους.
Στον αντίποδα όλων αυτών των κοινωνικών και οικονοµικών επιπτώσεων, η ελληνική φαρµακοβιοµηχανία διαχρονικά συνεισφέρει στην ανάπτυξη της οικονοµίας, κάθως πρόκειται για έναν τοµέα που επενδύει δηµιουργώντας συνεχώς θέσεις εργασίας, στηρίζει την έρευνα και την καινοτοµία και αναγνωρίζεται ως ο δεύτερος εξαγωγικός κλάδος της χώρας. Ως εκ τούτου µπορεί να συµβάλει µε δυναµικό τρόπο στην έξοδο της ελληνικής οικονοµίας από την κρίση.
Στο δεύτερο οικονοµικό φόρουµ που πραγµατοποιήθηκε από τις 2 έως τις 5 Μάρτιου στους Δελφούς, ο πρόεδρος του Συνδέσµου Φαρµακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) και διευθύνων σύµβουλος της AbbVie Pharmaceuticals Πασχάλης Αποστολίδης αναφέρθηκε στη µεγάλη συνεισφορά του φαρµακευτικού κλάδου στην ανάπτυξη της εθνικής οικονοµίας, σηµειώνοντας πως εξάγει σε 141 χώρες και εισάγει µόνο από 67, προσφέροντας πολλά στην καταπολέµηση της ανεργίας, αφού υποστηρίζει 26.000 θέσεις εργασίας άµεσα και 86.000 θέσεις έµµεσα.
Καθώς, λοιπόν, η φαρµακευτική αγορά διεθνώς στρέφεται προς τα γενόσηµα, δηµιουργούνται σηµαντικές ευκαιρίες για το ελληνικό φάρµακο, ώστε να γίνει ανταγωνιστικό, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και την παραγωγική δυνατότητά του, αλλά και επιταχύνοντας τους ρυθµούς ανάπτυξης. Αρκετές ελληνικές εταιρείες κατέχουν ιδιαίτερα σηµαντική ανταγωνιστική θέση στην παγκόσµια αγορά φαρµάκου και, παράλληλα, αναγνωρίζονται για το έργο τους στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτοµία.
Διαβάστε ακόμη: Να γιατί η Υγεία πρέπει να εξαιρεθεί από τα Μνημόνια
Ανάπτυξη µε έλλειψη κινήτρων και απουσία της Πολιτείας
Μέσα στα χρόνια της οικονοµικής κρίσης, παρά τις σηµαντικές περικοπές τις οποίες έχουν υποστεί, που αναγκάζουν τις φαρµακευτικές να επιστρέφουν στον Εθνικό Οργανισµό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) και το Εθνικό Σύστηµα Υγείας (ΕΣΥ) το 30% του κύκλου εργασιών τους, οι εταιρείες εξακολουθούν να επενδύουν.
Η έρευνα και ανάπτυξη στις επιχειρήσεις του κλάδου στρέφεται προς την κατεύθυνση της οριακής καινοτοµίας και στοχεύει στην εύρεση βελτιωµένων φαρµακοτεχνικών µορφών, τη δηµιουργία έτοιµων συνδυασµών γνωστών φαρµάκων, την ανάπτυξη εναλλακτικών οδών χορήγησης και την επανατοποθέτηση και την επαναστόχευση γνωστών µορίων σε νέες θεραπευτικές ενδείξεις.
Ωστόσο, πρέπει να σηµειωθεί ότι υπάρχουν και projects για την ανάπτυξη καινούργιων µορίων. Χαρακτηριστικό παράδειγµα η µεγάλη φαρµακευτική εταιρεία ΒΙΑΝΕΞ, η οποία έχει αναπτύξει ένα νέο µόριο για σοβαρή πάθηση, το οποίο πέρασε επιτυχώς την προκλινική φάση και έχει πλέον εισέλθει στη διαδικασία της κλινικής αξιολόγησης. Πρέπει, όµως, να αναφερθεί ότι υπάρχει παντελής έλλειψη κινήτρων από πλευράς πολιτείας.
Η υπερέκπτωση δαπανών για την έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα είναι µόνο 130%, ενώ σε άλλες χώρες αρχίζει από το 200% και φθάνει µέχρι το 400%. Συγχρόνως, ουδεµία ουσιαστική φορολογική διαφοροποίηση των εσόδων από την έρευνα και ανάπτυξη υπάρχει, όπως γίνεται σε άλλες χώρες, όπου τα έσοδα αυτά φορολογούνται µε χαµηλούς συντελεστές.
Επίσης, απαιτείται διεύρυνση των δαπανών έρευνας και τεχνολογίας, σύµφωνα µε το Frascati Manual του ΟΟΣΑ, όπως συµβαίνει στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και να ενταχθούν σ’ αυτές οι δαπάνες για κλινικές µελέτες. Εκτιµάται ότι, µε την παροχή κατάλληλων κινήτρων, η καινοτοµία στον φαρµακευτικό κλάδο θα αποτελέσει βασικό πυλώνα ανάπτυξης και θα συνεισφέρει στην αύξηση του Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ) και την αποτροπή του brain drain.
Εκτός από τη ΒΙΑΝΕΞ, και άλλες ελληνικές εταιρείες, όπως η Pharmathen, η Demo και η Genesis Pharma, νίκησαν την κρίση και εξελίχτηκαν σε σηµαντικές ανταγωνιστικές µονάδες. Το Fortune καταγράφει την ιστορία τους, τις επενδύσεις στην ανάπτυξη και τα επιτεύγµατά τους στον ερευνητικό τοµέα.
Διαβάστε ακόμη: Η εικονική πραγματικότητα αλλάζει την ιατρική
Καινοτοµία εµπνευσµένη από τη ζωή
Πριν από 48 χρόνια, το 1969, ο φαρµακοποιός Νικόλαος Κάτσος ίδρυσε τη Pharmathen, µε στόχο την ανάπτυξη, την παραγωγή και την πώληση φαρµακευτικών προϊόντων. Η παραγωγική δραστηριότητά της άρχισε το 1972, ενώ το πρώτο προϊόν της δηµιουργήθηκε το 1975. Το 1993 η καινοτόµα φαρµακευτική εταιρεία περνάει στα χέρια των παιδιών του ιδρυτή, Βασίλη και Νέλλης Κάτσου, και σήµερα πια συγκαταλέγεται µεταξύ των 150 πιο κερδοφόρων και των 200 µεγαλύτερων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, έχοντας κατακτήσει σηµαντικές διακρίσεις και στο εξωτερικό.
Η νέα γενιά της οικογένειας Κάτσου διαµορφώνει το πολυεθνικό προφίλ της επιχείρησης και χαράσσει σταδιακά µια νέα στρατηγική, µε στόχο την ευρωπαϊκή και την παγκόσµια αγορά. Με άλλα λόγια, η Pharmathen µεταµορφώνεται στον µεγαλύτερο ερευνητικό φορέα της χώρας: Εξάγει τεχνογνωσία και συνεργάζεται µε µερικούς από τους ισχυρότερους «παίκτες» του κλάδου διεθνώς, καθώς και µε κορυφαία πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα σε όλη την Ευρώπη. Στις πρόσφατες επιτυχίες της συγκαταλέγεται η παγκόσµια πατέντα για δύο τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν στα εργαστήριά της: τα ενέσιµα παρατεταµένης αποδέσµευσης (Long Acting Injectables – LAI) και τα χωρίς συντηρητικά οφθαλµικά διαλύµατα – καινοτοµίες που της άνοιξαν νέους δρόµους στην παγκόσµια αγορά, προσφέροντας καινούργιες θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς, όπως τονίζει ο αντιπρόεδρος Ερευνητικών και Βιοµηχανικών Δραστηριοτήτων Ευάγγελος Καραβάς.
Αναφερόµενος στις λεπτοµέρειες της τεχνολογίας LAI, διευκρίνισε ότι, «στη Pharmathen, µέσω των τεχνολογικών πλατφορµών LAI που αναπτύσσουµε, δηµιουργούµε τα κατάλληλα “οχήµατα’’ για τη δραστική ουσία, ώστε να εισέλθει και να διανεµηθεί στον ανθρώπινο οργανισµό µε τον βέλτιστο τρόπο. Διοχετεύουµε έτσι τη θεραπεία στο ενδεδειγµένο σηµείο (τόπο), στον ενδεδειγµένο χρόνο, µε τον απαιτούµενο ρυθµό αποδέσµευσης, µέσω της καταλληλότερης οδού χορήγησης, καθώς και µε τη καλύτερη δυνατή συχνότητα».
Ο συνδυασµός των εν λόγω τεχνολογιών οδηγεί σε καινοτόµα ιδιοσκευάσµατα µε βελτιωµένη αποτελεσµατικότητα αλλά και ασφάλεια για τον ασθενή. Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε έχει ευρύ πεδίο εφαρµογής σε κατηγορίες φαρµάκων όπως ορµόνες, φάρµακα του ΚΝΣ, ογκολογικά κ.ά. Η Pharmathen, µάλιστα, έχει κατοχυρώσει τα δικαιώµατά της σε ό,τι αφορά την τεχνολογία αυτή, µε την κατάθεση δύο διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας, ενώ σύντοµα αναµένεται να ανακοινώσει την επέκταση των εφαρµογών LAI.
Έτσι, µε µότο της το τρίπτυχο «έρευνα, εξωστρέφεια, επενδύσεις», αποτελεί µία από τις ταχύτερα αναπτυσσόµενες φαρµακευτικές βιοµηχανίες, δηµιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, ενώ οι εξαγωγές της αποτελούν το 1% των ελληνικών εξαγωγών συνολικά.
Ελληνικά φάρµακα µε παγκόσµια εµβέλεια
Με τον ίδιο τρόπο δηµιουργήθηκε το 1965 η Demo, η οποία δραστηριοποιείται έντονα στην παραγωγή και την προώθηση φαρµακευτικών προϊόντων. Ιδρύθηκε από τον Σταύρο Δέµο σαν ένα απλό φαρµακείο, όµως σε χρονικό διάστηµα οκτώ ετών µετατράπηκε σε ανώνυµη εταιρεία, ενώ από το 1997 κατέχει την πρώτη θέση στην εγχώρια νοσοκοµειακή αγορά.
Κατά συνέπεια, για περισσότερα από 50 χρόνια, η Demo, αξιοποιώντας την κλινική πείρα της, αναπτύσσει, παράγει και εµπορεύεται υψηλής ποιότητας ενέσιµα φαρµακευτικά σκευάσµατα, κατέχοντας την πρώτη θέση στην ελληνική νοσοκοµειακή αγορά. Από τη δεκαετία του 2000 το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της έχει αυξηθεί σηµαντικά, παρέχοντας τη βάση για συνεχή ανάπτυξη. Παράλληλα, το Διοικητικό Συµβούλιο έχει δεσµευτεί για τη δηµιουργία δέκα καινούργιων προϊόντων κάθε χρόνο και, επιπλέον, σήµερα βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετά ερευνητικά έργα που θα επιτρέψουν στην εταιρεία περαιτέρω επέκταση.
«Για τον λόγο αυτό», αναφέρει ο αντιπρόεδρος της Demo Δηµήτρης Δέµος, «η εταιρεία έχει επενδύσει στη σύσταση ενός σύγχρονου και υψηλής τεχνολογίας εργαστηρίου έρευνας και ανάπτυξης έκτασης άνω των 1.500 τ.µ., το οποίο είναι εξοπλισµένο µε τα πιο σύγχρονα όργανα και στελεχωµένο µε κορυφαίους επιστήµονες. Υπό την επίβλεψή τους, αποτελεί το εφαλτήριο της επιχείρησης για τις επόµενες δεκαετίες».
Η πρώτη και µοναδική µονάδα παραγωγής πλαστικής αµπούλας στην Ελλάδα αποτελεί σήµερα την πιο σύγχρονη µονάδα παραγωγής ορών στη χώρα. Την τελευταία τριετία έχει πραγµατοποιήσει µια επένδυση αξίας 35 εκατ. ευρώ για τον εκσυγχρονισµό των µηχανηµάτων και την επέκταση των εγκαταστάσεων παραγωγής και αποθήκευσης, χρηµατοδοτώντας την έρευνα και ανάπτυξη και δηµιουργώντας νέες θέσεις εργασίας.
Η εταιρεία, εστιάζοντας αυτό το διάστηµα στην έρευνα και ανάπτυξη φαρµακευτικών προϊόντων πολύπλοκης σύνθεσης, όπως ενέσιµα γαλακτώµατα, εισπνεόµενα εναιωρήµατα, ενέσιµα λιποσώµατα, ενέσιµα διαλύµατα νανοσωµατιδίων κ.λπ., η φύση των οποίων απαιτεί την ανάπτυξη και την εφαρµογή εξεζητηµένων αναλυτικών µεθοδολογιών που ελάχιστα ευρωπαϊκά εργαστήρια διαθέτουν, επέλεξε το εργαστήριο του Τµήµατος Έρευνας και Ανάπτυξής της για να υλοποιήσει in house τις περισσότερες από τις µεθόδους αυτές, οπότε και εξοπλίστηκε µε την απαραίτητη τεχνολογία. Συγχρόνως, για τις µελέτες συνεργάζεται µε καταξιωµένα τµήµατα φαρµακευτικής τεχνολογίας της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Τέλος, εντός του 2017 αναµένεται να αποκτηθούν από την εταιρεία περίπου 200 νέες άδειες στην Ελλάδα και διεθνώς.
Διαβάστε ακόμη: Σε ποιον ανήκει πραγματικά η υγεία μας;
Η πρώτη ελληνική εταιρεία φαρµακευτικής βιοτεχνολογίας
Αν και είναι νεότερη σε σχέση µε τις προαναφερθείσες, καθώς φέτος συµπληρώνει 20 χρόνια δραστηριότητας, η πορεία της Genesis Pharma διέπεται από την ταχύτατη και θεαµατική πρόοδο. Αποτελεί δε µία από τις πολυβραβευµένες ελληνικές εταιρείες, καθώς από το 2000 έως σήµερα έχει τιµηθεί µε δεκάδες βραβεία και πιστοποιήσεις για τους ρυθµούς ανάπτυξης που σηµειώνει, την καινοτοµία, την παραγωγικότητα, τη δέσµευσή της στην αριστεία, το εργασιακό περιβάλλον της και τις επιδόσεις της στον τοµέα της εταιρικής υπευθυνότητας.
Μέσα από αυτές τις συνεργασίες, η Genesis Pharma διαµόρφωσε ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο 20 καινοτόµων πρωτότυπων προϊόντων για παθήσεις που απασχολούν χιλιάδες ασθενείς στη χώρα µας, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση, ο µεταστατικός καρκίνος του µαστού και του παγκρέατος, ο µη µικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύµονα, καθώς και πιο σπάνιες νόσους, όπως το πολλαπλό µυέλωµα, τα µυελοδυσπλαστικά σύνδροµα και το οστεοσάρκωµα. Μέσα στο 2016 κυκλοφόρησαν τρεις καινούργιες θεραπείες, για την πολλαπλή σκλήρυνση, την ψωρίαση, την ψωριασική αρθρίτιδα και την αντιµετώπιση της υπερφωσφαταιµίας σε ασθενείς µε χρόνια νεφρική νόσο, ενώ εντός του τρέχοντος έτους αναµένoνται ακόµα δύο νέες θεραπείες, για την πολλαπλή σκλήρυνση και ειδικούς τύπους λευχαιµίας.
Συµπερασµατικά, η οικονοµική κρίση που βιώνουµε στάθηκε ευκαιρία για να αναδειχθεί το ελληνικό φάρµακο και φαίνεται ότι η ελληνική φαρµακοβιοµηχανία αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης της χώρας, επενδύοντας στην έρευνα, συνεργαζόµενη µε διεθνείς εταιρείες και ερευνητικούς φορείς, και παράγοντας τεχνογνωσία και ασφαλή φάρµακα, τα οποία εξάγει.
Το άρθρο δημοσιεύεται στο Fortune Απριλίου που κυκλοφορεί
