Αυξέντιος Καλαγκός: Ο διεθνούς φήμης παιδοκαρδιοχειρουργός που αλλάζει τον κόσμο
Διεθνούς φήμης επιστήμονας, ιδρυτής του παγκόσμιου ανθρωπιστικού φορέα Coeurs pour Tous στη Γενεύη, ο καθηγητής Αυξέντιος Καλαγκός είναι «case study». Από το 1998, που η επιστημονική του δράση ταυτίστηκε με τη φιλανθρωπία έως σήμερα, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: Περισσότερα από 17.000 άπορα παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες χειρουργήθηκαν αφιλοκερδώς από τον Αυξέντιο Καλαγκό και την επιστημονική ομάδα του, σε 21 αναπτυσσόμενες χώρες και στην Ευρώπη. Πραγματοποιήθηκαν 600 επεμβάσεις ανοιχτής καρδιάς το χρόνο, που απαιτούν τουλάχιστον 300.000 μίλια πτήσεων ετησίως, ενώ, παράλληλα, 122 γιατροί εκπαιδεύτηκαν με υποτροφίες.
Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, με καταγωγή από ιστορική βυζαντινή οικογένεια, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή της Γενεύης και στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, το 2015 εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, αναλαμβάνοντας διευθυντής της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ. Παράλληλα, δημιούργησε τον ανθρωπιστικό φορέα Καρδιές για Όλους, ως συνέχεια του ιδρύματος της Γενεύης. Αφορμή για την συζήτησή μας, είναι το πώς ένας επιστήμονας αλλάζει τον κόσμο στον 21ο αιώνα και τι παρακαταθήκη αφήνει το έργο του για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.
Συναντηθήκαμε στο γραφείο του μεσημέρι. Η συνέντευξη που ακολουθεί είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις που έχω κάνει με έναν γιατρό, πολίτη του κόσμου, αφού είχε μόλις ολοκληρώσει ένα ακόμη δύσκολο χειρουργείο…
Κύριε καθηγητά, τι σας οδήγησε το 1998 να δημιουργήσετε τον ανθρωπιστικό φορέα Coeurs pour Tous στη Γενεύη;
Το κίνητρο ήταν καταρχήν η φιλανθρωπική διδασκαλία του πατέρα μου, ο οποίος ήταν εσωτερικός παθολόγος στην Κωνσταντινούπολη. Από παιδί έβλεπα το ιατρείο του γεμάτο ασθενείς, να τους εξετάζει αφιλοκερδώς και στη συνέχεια να δίνει, πολλές φορές, και τα χρήματα για τα φάρμακά τους. Την ώρα που 7.000.000 παιδιά στον κόσμο έχουν ανάγκη από εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, ελάχιστα όμως από αυτά έχουν πρόσβαση στην αναγκαία θεραπευτική αντιμετώπιση, προσπάθησα μέσα από το ίδρυμα να δώσω απάντηση σε αυτό το πρόβλημα, που σώζει ζωές άπορων μικρών παιδιών σε όλο τον κόσμο.
Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην Κωνσταντινούπολη, ζήσατε πολλά χρόνια στη Γενεύη και σε άλλες χώρες. Είστε Έλληνας της διασποράς. Τι αισθάνεστε περισσότερο;
Αισθάνομαι Έλληνας. Είμαι ορθόδοξος, η μητρική μου γλώσσα είναι τα ελληνικά, τελείωσα ελληνικό δημοτικό σχολείο. Φοίτησα σε γαλλικό λύκειο και μετά στην Αμερικανική Ιατρική Σχολή. Σίγουρα υπάρχει το διεθνές στοιχείο, έχοντας ζήσει πολλά χρόνια σε διαφορετικές χώρες, όμως είναι η θρησκεία, η γλώσσα, το χώμα, που σε προσδιορίζουν. Τώρα, το χώμα με τραβάει και εδώ κι εκεί. (γελάει) Και η Κωνσταντινούπολη με τραβάει. Ήταν βυζαντινή αυτοκρατορία επί 1200 χρόνια. Αυτά τα 1200 χρόνια μπήκαν στα γονίδια όλων των Ελλήνων, όχι μόνο εκείνων – όπως εγώ – που γεννηθήκαμε στην Κωνσταντινούπολη. Είναι όλη η οικογένεια, είναι η μακρά ιστορία μας που κρατάει από το Φανάρι.
Εν τούτοις, το 2015 μεσούσης της κρίσης, αποφασίσατε να εγκατασταθείτε στην Ελλάδα. Τι σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση;
Διαπίστωσα ότι υπάρχει μια τρομερή έλλειψη στην παιδοκαρδιοχειρουργική, στον τομέα κυρίως της νεογνικής καρδιοχειρουργικής που είναι το πιο δύσκολο κομμάτι. Σκεφτείτε ότι σε ένα νεογνό η καρδιά είναι ένα καρύδι και πρέπει μέσα σε αυτό το καρύδι να παρέμβεις. Είδα ότι υπάρχουν δύο δημόσιες δομές που δυσλειτουργούν, με ένα υψηλό ποσοστό θνησιμότητας σε ορισμένες δύσκολες συγγενείς καρδιοπάθειες και συνειδητοποίησα ότι υπήρχε η ανάγκη να γίνουν κάποιες αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των δύσκολων περιστατικών σε χειρουργικό επίπεδο. Ήρθα στην Ελλάδα για να βελτιώσω την παιδοκαρδιοχειρουργική.
Παράλληλα, δημιουργήσατε τον ανθρωπιστικό φορέα Καρδιές για Όλους και στην Ελλάδα.
Στη χώρα μας κάθε χρόνο γεννιούνται 800 έως 1000 παιδιά με καρδιοπάθειες από τα οποία το ένα τρίτο, κυρίως νεογνά, έχουν ανάγκη άμεσης καρδιοχειρουργικής επέμβασης. Όταν το 28% του πληθυσμού είναι ανασφάλιστοι και τα ανασφάλιστα παιδιά ξεπερνούν το 35%, θέλησα να βοηθήσω αυτά τα άπορα παιδιά και, παράλληλα, να βελτιώσουμε ορισμένα πράγματα για να μπορέσει μια μέρα η χώρα, στα πλαίσια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, να παράγει ικανούς παιδοκαρδιοχειρουργούς.
Γιατί αποφασίσατε να συνεργαστείτε με το ΜΗΤΕΡΑ και όχι με το εθνικό σύστημα υγείας;
Δεν ήμουν άνθρωπος για να πάω στο δημόσιο. Στο δημόσιο μπαίνει το πολιτικό κομμάτι, σας αγαπούν ή δεν σας αγαπούν. Επιπλέον, όλα είναι πιο αργά, πιο δύσκολα, πιο γραφειοκρατικά. Το ΜΗΤΕΡΑ είναι ένα ιδιωτικό νοσοκομείο και έχει την ευελιξία να κινηθεί ταχύτατα στην λήψη των αποφάσεων σε όλη τη διαδικασία. Ας μη γελιόμαστε. Ακόμη και για την αγορά των κατάλληλων εργαλείων, στο δημόσιο μπορεί λόγω έλλειψης χρημάτων να χάσεις δύο χρόνια και να πρέπει να λειτουργείς κάτω από εξαιρετικά αντίξοες για τον ασθενή και το γιατρό συνθήκες. Η Υγεία είναι ένας ξεχωριστός τομέας. Όταν βλέπεις τα προβλήματα να εμφανίζονται, απαιτούνται γρήγορες αποφάσεις. Με δεδομένη την οικονομική κρίση, δεν ήθελα με οικονομικές απαιτήσεις να επιβαρύνω τη χώρα. Αντίθετα, ήρθα για να βοηθήσω τη χώρα μου.
Μπορεί ένα ιδιωτικό νοσηλευτικό ίδρυμα να στηρίξει την προσφορά σας;
Στο ΜΗΤΕΡΑ, ο διοικητής Ανδρέας Καρταπάνης κατάλαβε την ανάγκη και μου πρότεινε να αναλάβω την διεύθυνση της παιδοκαρδιοχειρουργικής κλινικής. Έχω ένα μισθό μηνιαίως από το νοσοκομείο και τελείωσε. Δεν έχω καμία επαφή με χρήματα και καμία άλλη οικονομική απαίτηση. Δεν λειτουργώ εδώ ως ιδιωτικός χειρουργός. Δεν έχω καμία επαφή σε εμπορικό επίπεδο. Είναι μια προσφορά που κάνω στη χώρα μου.
Είναι, κατά τη γνώμη σας, η ιδιωτική ιατρική και εμπόριο;
Κακά τα ψέματα, η ιδιωτική ιατρική έχει κι αυτή την πλευρά. Στο εξωτερικό μεγάλωσα με μια άλλη νοοτροπία. Εκεί, είναι το πανεπιστημιακό νοσοκομείο που ορίζει τις αμοιβές των γιατρών. Ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο. Κάθε περιστατικό έχει μια τιμή. Δεν μπορείς να ζητήσεις ούτε περισσότερα ούτε λιγότερα.
Για τη Γενεύη το καταλαβαίνω. Ισχύει αυτή η νοοτροπία και στην Τουρκία;
Όταν τελείωσα την ειδικότητά μου στην Κωνσταντινούπολη το 1984, είδα πώς λειτουργούν οι γιατροί και συνειδητοποίησα ότι για να αποκτήσω καλύτερες δεξιότητες, επιστημονική επάρκεια, να εξελιχθώ και να μην γίνω ένας έμπορος γιατρός, θα έπρεπε να φύγω στο εξωτερικό. Γιατί πώς θα καλύψεις τα έξοδα της οικογένειάς σου και τις ανάγκες σου, αν δεν μπεις στο σύστημα;
Από το 1984 έως σήμερα πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στην Κωνσταντινούπολη;
Στην Κωνσταντινούπολη σήμερα, τα ιδιωτικά νοσοκομεία είναι και πανεπιστημιακά και προσφέρουν όλες τις βασικές υπηρεσίες. Έχουν προσελκύσει πανεπιστημιακούς γιατρούς που δεν θέλουν να εργάζονται σε προβληματικά δημόσια νοσοκομεία και ανέβασαν το επίπεδο της ιατρικής. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν έχουμε ιδιωτικά πανεπιστήμια, και δεν μπορούμε να έχουμε ιδιωτικά πανεπιστημιακά νοσηλευτικά ιδρύματα. Οπότε οι καθηγητές εδώ, δεν θα αφήσουν τον τίτλο για να εργαστούν σε ένα ιδιωτικό νοσοκομείο. Οι Τούρκοι ήταν έξυπνοι. Άλλαξαν τη νομοθεσία, ίδρυσαν ιδιωτικά πανεπιστήμια και έδωσαν διπλές και τριπλές αμοιβές για να προσελκύσουν υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκό ιατρικό προσωπικό από την Τουρκία, αλλά και το εξωτερικό στα πανεπιστημιακά ιδιωτικά νοσηλευτικά ιδρύματα.
Τα άπορα παιδιά στην Τουρκία τι κάνουν;
Τα παιδιά σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία, όπως και στην Ελλάδα, έχουν μια πλήρη κάλυψη. Ο ΕΟΠΠΥ της Τουρκίας, όμως, καλύπτει τα βασικά έξοδα και στα ιδιωτικά νοσοκομεία, που έχουν καλύτερες υποδομές και εξοπλισμό. Αν η οικογένεια δεν έχει ιδιωτική ασφάλιση, καλείται να πληρώσει το επιπλέον ποσό. Στο ιδιωτικό πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Κοτς, χειρουργούνται αφιλοκερδώς τα παιδιά από εμένα, και το ίδρυμα Καλαγκού (Βακούφι Καλαγκού) της Τουρκίας αναλαμβάνει τη διαφορά που απαιτείται για τα νοσήλεια και την θεραπευτική αγωγή.
Η πολιτική της σιωπής δεν βοηθάει στην βελτίωση και εξέλιξη του συστήματος για το καλό της κοινωνίας.
Κύριε Καλαγκέ, ποιο είναι το όραμά σας για το μέλλον;
Όραμά μου είναι η πρωτοβουλία που έχω ξεκινήσει, με την στήριξη όλων των πολιτικών δυνάμεων, να καταλήξει στην δημιουργία ενός ισχυρού κέντρου ανθρωπιστικής ιατρικής, το οποίο να προσφέρει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, όχι μόνο στα άπορα παιδιά της χώρας μας, αλλά και στα παιδιά των γειτονικών χωρών και σε παγκόσμιο επίπεδο, σε όλους τους κλάδους της ιατρικής.
Πόσο πιθανό είναι αυτό όταν, αφενός η χώρα έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά της για να αποκαταστήσει ικανούς ρυθμούς ανάπτυξης, αφετέρου δεν υπάρχει η κουλτούρα της φιλανθρωπίας στην ιατρική;
Καταρχήν είναι θέμα πολιτικής βούλησης. Αν υπάρξει πολιτική βούληση, τα πράγματα είναι πιο απλά. Στην Ελλάδα έχουμε γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό που θέλουν να προσφέρουν αφιλοκερδώς ένα ποσοστό του ελεύθερου χρόνου τους για ανθρωπιστικούς λόγους. Ο Έλληνας έχει την καλή θέληση της προσφοράς. Εκεί που κολλάει είναι η γραφειοκρατία. Δεν υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο που να επιτρέπει την εκκίνηση ενός τέτοιου έργου. Είναι πολύ σημαντικό η Ελλάδα να αποκτήσει ένα μεγάλο κέντρο ανθρωπιστικής ιατρικής σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο, που θα μπορούσε να λειτουργήσει και σε συνθήκες φυσικών καταστροφών ή πολέμου, όπου καλείσαι να δράσεις ακαριαία. Πώς αναδύθηκε η περίπτωση του Ερυθρού Σταυρού στην Ελβετία, που είναι παρών σε όλες τις χώρες του κόσμου; Αυτό απαιτεί σύμπραξη του δημοσίου τομέα με την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου και, παράλληλα, να λειτουργεί και ως εκπαιδευτικό κέντρο για τις επόμενες γενιές.
Μιλάτε για ένα νέο κλάδο, αυτόν της ανθρωπιστικής ιατρικής. Πού θα βρεθούν τα κεφάλαια για ένα τόσο μεγαλεπήβολο σχέδιο στη χώρα μας;
Τα κεφάλαια μπορείς να τα αναζητήσεις και στην φιλανθρωπική ανθρωπιστική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations) και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Γιατροί χωρίς Σύνορα πώς βρήκαν τα λεφτά; Δείτε την φιλανθρωπική προσφορά εκατομμυρίων δολαρίων του ιδρύματος Bill & Melinda Gates στους τομείς που έχει επιλέξει. Αν έχεις έναν σοβαρό πλάνο ανθρωπιστικής ιατρικής, θα βρεις τους πόρους. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης, σύμπραξης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του δημόσιου τομέα, μέσα από ένα ειδικό status, όπως, για παράδειγμα, το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, με την προϋπόθεση όμως ότι τον έλεγχο, για λόγους ευελιξίας λόγω emergency aid που απαιτεί η ανθρωπιστική ιατρική, θα τον έχει το ιδιωτικό σκέλος και όχι το δημόσιο. Δεν μπορεί το Ίδρυμα Ωνάση να επενδύει εκατομμύρια στη χώρα μας και να μην μπορεί ο κύριος Παπαδημητρίου και το Διοικητικό Συμβούλιο του Ωνασείου Ιδρύματος να μην έχει τον έλεγχο των αποφάσεων στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Γιατί κάθε φορά που έχει το δημόσιο την πλειοψηφία των αποφάσεων, μπλοκάρονται οι διαδικασίες για πολιτικούς ή γραφειοκρατικούς λόγους.
Κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα συμμετείχε ο φορέας Καρδιές για Όλους σε μια τέτοια σύμπραξη;
Για να μπει ο ανθρωπιστικός φορέας μας σε μια τέτοια σύμπραξη, θα πρέπει να υπάρχει ισοτιμία δυνάμεων και εξουσιών. Το δημόσιο είναι εδώ για να ελέγχει ότι ο φορέας λειτουργεί προς όφελος της κοινωνίας και ο φορέας είναι εδώ για να ελέγχει και να αποτρέπει τις παθογένειες του δημοσίου.
Κάθε παιδοκαρδιοχειρουργική επέμβαση απαιτεί στο σύνολο 10.000 ευρώ περίπου. Πόσο δύσκολη είναι η άντληση χορηγιών για την υποστήριξη του έργου του Καρδιές για Όλους στην Ελλάδα;
Ο Έλληνας έχει το πνεύμα της συμπόνιας και της αλληλεγγύης. Θα δώσει μια, δύο, τρεις, φορές. Οι ανάγκες όμως είναι τεράστιες. Βλέπω τη λίστα αναμονής στο Νοσοκομείο Παίδων. Είναι 65 παιδιά από τα οποία τα 59 είναι άπορα, ανασφάλιστα παιδιά. Ο Γενικός Διοικητής του Ωνασείου, λέει: «Δεν μπορώ να πάρω μόνο ανασφάλιστα παιδιά, θέλω και παιδιά με κάλυψη ΕΟΠΠΥ για να μπορέσω από το κράτος να αντλήσω κάποια χρήματα». Ο υπουργός Υγείας, πάλι, θα σας πει: «Υπάρχει περίθαλψη μη μου λέτε, μπήκαν στη λίστα, θα περιμένουν, αυτές είναι οι συνθήκες». Εκεί σοκάρομαι. Γιατί αυτές οι περιπτώσεις δεν μπορούν να περιμένουν. Αυτό το είδος περίθαλψης σκοτώνει. Δεν φταίνε πάντα όλοι οι άνθρωποι που είναι άνεργοι και η χώρα δεν τους προσφέρει την επιβεβλημένη περίθαλψη.
Αυτό δεν συμβαίνει όμως και σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στην Αγγλία;
Όχι στα παιδιά, και όχι για συγγενείς καρδιοπάθειες στην νεογνική ηλικία, που δεν μπορούν να περιμένουν. Στην Αγγλία, το ιατρικό σύστημα προβλέπει ότι τα παιδιά που επιβάλλεται να χειρουργηθούν άμεσα, θα χειρουργηθούν άμεσα.
Κύριε Καλαγκέ, ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή στη διαδρομή σας μέχρι σήμερα;
Δεν θα έλεγα ότι αντιμετώπισα τεράστιες δυσκολίες. Είμαι μαχητής, αγαπώ τις δυσκολίες, με ερεθίζουν. Θα σας πω όμως το εξής: Ήρθα στην Ελλάδα για να βοηθήσω τη χώρα και βλέπω πώς λειτουργεί το σύστημα. Ο υπουργός κύριος Ξανθός να μας δίνει δυο θέσεις για την άσκηση του εκπαιδευτικού προγράμματος στο πλαίσιο του ανθρωπιστικού φορέα Καρδιές για Όλους και η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών να τις μπλοκάρει για τους δικούς της λόγους. Στα δημόσια ιδρύματα της χώρας υπάρχει ένα κατεστημένο σύστημα λειτουργίας και κάποια συμφέροντα που δεν θέλουν να αλλάξουν νοοτροπία και να λειτουργήσουν με τις δικές μας αρχές και αξίες. Το αναφέρω γιατί η πολιτική της σιωπής δεν βοηθάει στην βελτίωση και εξέλιξη του συστήματος για το καλό της κοινωνίας.
Να μην ξεχάσεις ποτέ να επιστρέψεις αυτά που σου έχει χαρίσει η ζωή ξανά πίσω στην κοινωνία.
Έχετε δεχτεί κριτική από συναδέλφους, ότι μιλάτε από θέση ισχύος γιατί προέρχεστε από μια εύπορη ιστορική οικογένεια;
Αυτό το πλεονέκτημα το αναγνωρίζω. Μεγάλωσα χωρίς ελλείψεις, με αρχές, ο πατέρας μου ήταν γιατρός, η οικογένειά μας είχε μια περιουσία που μας επέτρεψε να επιβιώσουμε και στις δύσκολες συνθήκες για τους Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη που έχασαν τις περιουσίες τους. Θυμάμαι μικρός το 1974 με το Κυπριακό, όταν ήρθαν Τούρκοι να σπάσουν τα παράθυρά μας στο σπίτι. Επειδή ο πατέρας μου ασκούσε έντονη φιλανθρωπική δράση, ήρθαν άλλοι, πολλοί περισσότεροι Τούρκοι, για να προστατέψουν το σπίτι μας, ορθώνοντας το ανάστημά τους. Γιατί οι Τούρκοι έχουν κι αυτή την πλευρά. Όταν σε πιστεύουν και σε σέβονται, είναι ικανοί να δώσουν τη ζωή τους για σένα.
Ποια ήταν η πολυτιμότερη συμβουλή που σας έδωσε ο πατέρας σας;
Όταν ο πατέρας μου αισθάνθηκε αυτό ακριβώς το πλεονέκτημα της οικονομικής άνεσης, μου είπε: «Σου πρόσφερα ως πατέρας πολλά. Μεγάλωσες άνετα, σπούδασες, έχεις το ταλέντο, προχώρησες, απόκτησες μια διαφορετική νοοτροπία. Η κοινωνία θα σου προσφέρει περισσότερα χρήματα, περισσότερους τίτλους. Να μην ξεχάσεις ποτέ, γιατί τότε θα ταράξεις την ψυχή μου, όταν θα έρθει η κατάλληλη στιγμή, να επιστρέψεις αυτά που σου έχει χαρίσει η ζωή ξανά πίσω στην κοινωνία.»
Έχετε τέσσερα παιδιά. Ποια είναι η συμβουλή που εσείς τους δίνετε;
Να έχουν τη χαρά της προσφοράς, να βλέπουν τα προβλήματα του κόσμου με αναλυτικό μάτι, γιατί στην εποχή της «ταχύτητας της πληροφορίας» και των social media δεν υπάρχει σωστή ενημέρωση. Να έχουν εγρήγορση, να κατανοούν πού βρίσκεται η αλήθεια και να έχουν ευαισθησία για τα ανθρώπινα προβλήματα. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Είναι ο ίδιος και στην Αφρική και στην Αμερική. Έχει τα ίδια συναισθήματα, τις ίδιες ανάγκες, τις ίδιες στενοχώριες. Στην Αφρική θα στενοχωρηθεί γιατί δεν έχει ένα δολάριο για να αγοράσει κάτι για το παιδί του, στην Αμερική γιατί δεν έχει 100 δολάρια. Εκεί μόνο είναι η διαφορά.
Και ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε ως καθηγητής στις νέες γενιές;
Θέλω να τους διαβιβάσω ένα καθαρό μήνυμα πίστης, αγάπης και προσφοράς. Η καλύτερη ένδειξη πίστης είναι η αγάπη και η καλύτερη ένδειξη αγάπης είναι η προσφορά στο διπλανό σου.
Έχετε μακρύ δρόμο ακόμη μπροστά σας και εύχομαι να τον διαβείτε έως τα πολύ βαθιά σας γεράματα. Όταν θα κλείσετε τα μάτια σας, πώς θέλετε να σας θυμούνται οι επόμενες γενιές;
Όταν μια μέρα η ψυχή μου θα εγκαταλείψει το σώμα μου, θα πετάξει ψηλά με όλες τις ευχές όλων των παιδιών που έχω σώσει μέχρι τώρα.
