Aυγή νέας εποχής με πρόεδρο… Trump – Ποιες οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία
Ο Ντόναλντ Τραμπ θα είναι ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ… Η Commerzbank εξηγεί τι σημαίνει αυτό για τις οικονομικές προοπτικές.
Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η γερμανική τράπεζα, ο Ντόναλντ Τραμπ θα επιστρέψει στον Λευκό Οίκο μετά από διάλειμμα τεσσάρων ετών… και μπορεί πιθανώς να υπολογίζει στις πλειοψηφίες του Κογκρέσου Στη Γερουσία, οι Ρεπουμπλικάνοι μπορούν να υπολογίζουν σε τουλάχιστον 51 από τις 100 έδρες, ενώ στη Βουλή των Αντιπροσώπων το τελικό αποτέλεσμα δεν θα γίνει γνωστό για λίγες μέρες.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, οι υποψήφιοι για τη θέση του υπουργού Οικονομικών είναι οι John Paulson και Howard Lutnick, ο ιδιοκτήτης hedge fund Scott Bessent, καθώς και μερικά άτομα που ήταν ήδη ενεργά στην πρώτη θητεία του Τραμπ, όπως ο Robert Lighthizer (τότε ΗΠΑ Εμπορικός εκπρόσωπος), Jay Clayton (τότε Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ), Larry Kudlow (τότε Διευθυντής του Οικονομικού Συμβουλευτικού Συμβουλίου του Προέδρου) και Bill Hagerty (τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ιαπωνία). Ο Jamieson Greer, ο οποίος ήταν το δεξί χέρι του Λάιτχαϊζερ, εξετάζεται για τη θέση του εμπορικού εκπροσώπου – ένα σημαντικό γραφείο ενόψει των δασμολογικών σχεδίων του Trump – μαζί με τους Lighthizer και Hagerty.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες προτάσεις του για την οικονομική πολιτική;
Το πρόβλημα με την εκτίμηση του οικονομικού αντίκτυπου μιας προεδρίας Τραμπ είναι ότι παρουσίασε πολλές και μερικές φορές αντιφατικές ιδέες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Επιπλέον, ορισμένα μέτρα, ιδίως στον τομέα του εξωτερικού εμπορίου, θα προκαλέσουν αντιδράσεις. Είναι σχεδόν αδύνατο να εκτιμηθεί με αξιοπιστία ποια θα είναι η καθαρή επίδραση στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Σε κάθε περίπτωση, η Commerzbank προέβη σε υποθέσεις σχετικά με το εύρος και τον αντίκτυπο των μέτρων:
(α) Δασμοί: Η οικονομική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ έχει ως επίκεντρο τους δασμούς, τους οποίους θεωρεί οικονομική πανάκεια. Ο νέος πρόεδρος συζητά το ενδεχόμενο γενικού δασμού τουλάχιστον 10% και δασμολογικού συντελεστή 60% στις εισαγωγές από την Κίνα. Εάν όλα αυτά εφαρμοστούν, ο μέσος δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ θα ανέβαινε στο υψηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1930.
Ωστόσο, είναι νομικά ασαφές εάν ο πρόεδρος έχει επίσης την εξουσία να εισαγάγει δασμούς. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, το Κογκρέσο έχει την «Εξουσία να επιβάλλει και να εισπράττει φόρους, δασμούς, …να ρυθμίζει το εμπόριο με ξένα έθνη». (Άρθρο 1, Ενότητα 8). Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, το Κογκρέσο δεν έχει το δικαίωμα να εκχωρήσει τέτοιες συνταγματικές εξουσίες σε κάποιον άλλο, όπως ο πρόεδρος. Ο Πρόεδρος θα μπορούσε να επιβάλει δασμούς μόνο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Ως εκ τούτου, αναμένουμε από τον Τραμπ να εκπληρώσει μόνο εν μέρει τις απειλές του, με την Κίνα να είναι πιθανότατα ο κύριος στόχος.
(β) Φόροι: Στο τέλος του 2025, θα λήξουν οι περικοπές φόρου εισοδήματος που πέρασε ο Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία. Ο Τραμπ θέλει να τις επεκτείνει πλήρως και έχει επίσης υποσχεθεί περαιτέρω μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή (σήμερα 21%), αν και οι λεπτομέρειες σχετικά με αυτό δεν είναι σαφείς.
Συνολικά, τα σχέδιά τους είναι ακριβά: Η Επιτροπή για έναν Υπεύθυνο Ομοσπονδιακό Προϋπολογισμό (CRFB) εκτιμά ότι η παράταση των περικοπών του φόρου εισοδήματος θα αύξανε το έλλειμμα κατά 5,4 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 10 χρόνια. Σύμφωνα με το CRFB, η περαιτέρω μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή θα κοστίσει μεταξύ 150 και 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το ευρύ φάσμα εξηγείται από το γεγονός ότι οι λεπτομέρειες αυτής της μείωσης είναι ακόμη εντελώς ασαφείς.
Η υποσχεθείσα φοροαπαλλαγή του Τραμπ για τις πληρωμές των συντάξεων θα αύξανε το έλλειμμα κατά 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Όλα τα φορολογικά σχέδια θα αύξαναν το έλλειμμα μεταξύ 6,8 τρισεκατομμυρίων και 15,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων τα επόμενα δέκα χρόνια, με κεντρική εκτίμηση στα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια. Το μοντέλο προϋπολογισμού Penn-Wharton παρουσιάζει έλλειμμα 5,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε διάστημα δέκα ετών, αλλά αυτό δεν λαμβάνει υπόψη ορισμένα από τα λιγότερο σαφή σχέδια του Τραμπ.
Συγκριτικά, το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου προβλέπει έλλειμμα 22 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε δέκα χρόνια με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, που αντιστοιχεί κατά μέσο όρο στο 6,3% του ΑΕΠ. Ο Τραμπ πιθανότατα θα ωθήσει το έλλειμμα πάνω από το 8%, λέει η Commerzbank.
(γ) Μετανάστευση: Η μετανάστευση, ιδιαίτερα η λαθρομετανάστευση, ήταν ένα από τα κεντρικά ζητήματα στην προεκλογική εκστρατεία. Ο Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε να απελάσει παράνομους μετανάστες. Πολλοί από αυτούς τους μετανάστες εργάζονται σε τομείς έντασης εργασίας όπως οι κατασκευές, η γεωργία ή η φιλοξενία. Εάν υπάρξουν μαζικές απελάσεις σε αυτούς τους τομείς, οι μισθοί σε αυτές τις περιοχές είναι πιθανό να αυξηθούν. Αυτό θα είχε περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ φαίνεται να ελέγχουν το μεταναστευτικό πρόβλημα, εν μέρει χάρη στην αλλαγή πλεύσης από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Ο αριθμός των παράνομων μεταναστών που συνελήφθησαν στα σύνορα με το Μεξικό έχει μειωθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες. Ως εκ τούτου, ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να περιοριστεί σε μερικές χιλιάδες απελάσεις.
Επιπτώσεις στην ανάπτυξη… και στον πληθωρισμό
Οι αυξήσεις των δασμών είναι πιθανό να έχουν κάποια θετική επίδραση στην ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα, καθώς η ζήτηση στις ΗΠΑ θα εκτραπεί τελικά σε εγχώρια προϊόντα. Ωστόσο, τα αντίποινα από τους εμπορικούς εταίρους που είναι πιθανό να αποδυναμώσουν το αποτέλεσμα μεσοπρόθεσμα. Η κλιμάκωση των εμπορικών διαφορών – ή ακόμα και ο απλός κίνδυνος τους – θα αυξήσει την οικονομική αβεβαιότητα. Οι εταιρείες θα πρέπει να αναδιοργανώσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, κάτι που θα οδηγήσει σε πρόσθετο κόστος. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι εταιρείες είναι πιθανό να είναι απρόθυμες να επενδύσουν.
Ωστόσο, ο πιο έντονος αντίκτυπος των σχεδίων του Τραμπ είναι πιθανό να γίνει αισθητός στον τομέα του πληθωρισμού. Εάν όντως επιβάλει δασμούς 60% στις εισαγωγές από την Κίνα και 10% σε όλες τις άλλες εισαγωγές, και τα δύο αποτελέσματα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση της τιμής κατά 1 ποσοστιαία μονάδα το καθένα. Ωστόσο, μια χαμηλότερη μετακύλιση στους καταναλωτές και η ανατίμηση του δολαρίου θα μπορούσαν να μετριάσουν αυτές τις επιπτώσεις. «Κατά την άποψή μας, είναι ρεαλιστική υπόθεση ότι νέοι δασμοί θα τεθούν σε ισχύ από τα μέσα περίπου του 2025, γεγονός που θα μπορούσε να αυξήσει το επίπεδο τιμών κατά περίπου 1 ποσοστιαία μονάδα σε ορίζοντα δώδεκα μηνών» σημειώνει η Commerzbank.
Υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης με τη Fed;
Η Fed βρίσκεται σε δύσκολη θέση λόγω της επικείμενης αλλαγής πολιτικής. Ακόμη και τώρα, ούτε η αγορά ούτε τα ίδια τα μέλη της Fed είναι απολύτως βέβαιοι ότι η σειρά των μειώσεων των επιτοκίων που αρχικά αναμενόταν θα εφαρμοστεί. Η Fed, με τα δικά της λόγια, ασκεί νομισματική πολιτική σε βάση συνεδρίασης.
Η μείωση των επιτοκίων που αναμένεται για αύριο και πιθανώς και αυτή του Δεκεμβρίου είναι σχετικά σίγουρη. Το αργότερο μέχρι την άνοιξη, όταν θα γίνει φανερό ότι θα εφαρμοστούν οι δασμοί, το περιβάλλον για τις αποφάσεις της Fed θα έχει αλλάξει σημαντικά. Ως εκ τούτου, «αναμένουμε από τη Fed να σταματήσει τις μειώσεις επιτοκίων στο 4,00% (προηγούμενη πρόβλεψη: 3,50%, το ανώτερο όριο του διαδρόμου στόχου είναι επί του παρόντος 5,00%). Ωστόσο, η κεντρική τράπεζα είναι απίθανο να ανακοινώσει επίσημα το τέλος του κύκλου μείωσης των επιτοκίων, αλλά θα αναφερθεί στα δεδομένα».
Πώς αντιδρούν οι αγορές;
Οι αρχικές αντιδράσεις της αγοράς δείχνουν σημαντική αύξηση στις αποδόσεις των ομολόγων, κατά περίπου 15 μονάδες βάσης για 10ετή yields. Αυτό είναι πιθανό να αντανακλά ανησυχίες για υψηλότερη προσφορά κρατικών ομολόγων λόγω των αυξανόμενων δημοσιονομικών ελλειμμάτων και των κινδύνων πληθωρισμού.
Ταυτόχρονα, το δολάριο ανατιμήθηκε σημαντικά, κατά περίπου 1,1% έναντι του μέσου όρου των νομισμάτων της G10. Προφανώς, οι επενδυτές πιστεύουν ότι η προεδρία Τραμπ θα είναι θετική για το USD. Μπορεί να είναι έτσι. Εάν ο Τραμπ εφαρμόσει τα πληθωριστικά μέτρα του, αλλά ταυτόχρονα, αντίθετα με τις δηλώσεις του, δεν παρέμβει στην ανεξαρτησία της Fed, το δολάριο θα ανατιμηθεί.
Εάν από την άλλη ληφθούν πληθωριστικά μέτρα και ταυτόχρονα ελεγχθεί η Fed, το μείγμα πολιτικής που θα έχουμε θα οδηγήσει σε πολύ σημαντική αποδυνάμωση του δολαρίου ΗΠΑ. Συνολικά, θεωρούμε επομένως τους μεσομακροπρόθεσμους κινδύνους για το USD ως ασύμμετρους, λέει η Commerzbank.
Στα δε χρηματιστήρια, η επιρροή της πολιτικής στην αγορά δεν πρέπει να υπερεκτιμάται μακροπρόθεσμα. Ο χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500, για παράδειγμα, κατέγραψε σχετικά παρόμοια κέρδη υπό τους τελευταίους προέδρους. Οι μόνες εξαιρέσεις ήταν οι δύο θητείες του Τζορτζ Μπους, όταν έσκασε η φούσκα της τεχνολογίας και η χρεοκοπία της Lehman συγκλόνισε τις αγορές, κατέληξε η Commerzbank.
