Alpha Bank: Ανακάμπτουν απασχόληση και ελληνικές επιχειρήσεις

Την ανάκαμψη της απασχόλησης και του κύκλου εργασιών των ελληνικών επιχειρήσεων σημειώνει η Alpha Bank στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα.

Όπως αναφέρει, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το εποχικά διορθωμένο ποσοστό της ανεργίας, τον Ιούλιο του 2021, διαμορφώθηκε σε 14,2% έναντι 15,0%, τον Ιούνιο του 2021 και 16,8%, τον Ιούλιο του 2020. Η σημαντική αποκλιμάκωση του ποσοστού της ανεργίας σε σχέση με πέρυσι επιτεύχθηκε, παρά το γεγονός ότι η εφαρμογή ειδικών κανόνων λειτουργίας στις επιχειρήσεις και η εφαρμογή μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας από την πανδημία επηρέασαν την κανονική λειτουργία της αγοράς. Ωστόσο, παρά την υποχώρηση του ποσοστού της ανεργίας που σηματοδοτεί ότι η χώρα μας βρίσκεται στον δρόμο προς την ανάκαμψη της αγοράς εργασίας, το ποσοστό αυτό εξακολουθεί να είναι το υψηλότερο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.

Τον Ιούλιο του 2021, σημειώθηκε βελτίωση του ποσοστού της ανεργίας σε όλες σχεδόν τις χώρες (πλην της Βουλγαρίας), γεγονός που συνάδει με τον υψηλό ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, το δεύτερο τρίμηνο του έτους (ΕΕ-27: +13,8%, σε ετήσια βάση). 

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η αισθητή πτώση του ποσοστού της ανεργίας οφείλεται, κυρίως:

-στα μέτρα στήριξης της Κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας, τα οποία περιελάμβαναν το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ και τη ρήτρα μη απόλυσης των εργαζομένων σε πληττόμενες επιχειρήσεις, ώστε οι εργοδότες να λάβουν την κρατική ενίσχυση,

-στην ισχυρή ανάκαμψη του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων στην πλειονότητα των κλάδων, κατά το πρώτο επτάμηνο του 2021 και 

-στην πολύ καλή επίδοση του τουρισμού, πάνω από το αναμενόμενο, που στήριξε τις θέσεις απασχόλησης στον κλάδο των υπηρεσιών.

Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 2, το οποίο περιλαμβάνει στοιχεία πρώτου οκταμήνου, το χρονικό μοτίβο προσλήψεων-αποχωρήσεων -που παραδοσιακά προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το εποχικό πρότυπο του ελληνικού τουρισμού- φαίνεται να επανέρχεται σταδιακά στην εικόνα των ετών 2018-2019, μετά τη μεγάλη διαταραχή του 2020. Επιπρόσθετα, η καθαρή διαφορά τους, δηλαδή το ισοζύγιο των ροών απασχόλησης ανήλθε σε 265,1 χιλ. νέες θέσεις απασχόλησης το πρώτο οκτάμηνο του 2021, έναντι 115,6 χιλ. το ίδιο διάστημα του 2020 και 284,9 χιλ. το διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2019.  Όπως αναμενόταν, οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε όρους κύκλου εργασιών, το πρώτο επτάμηνο του 2021, όπως τα καταλύματα, οι υπηρεσίες εστίασης και το λιανικό εμπόριο, είχαν και τα μεγαλύτερα κέρδη σε όρους απασχόλησης το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα από τον Μάρτιο έως και τον Ιούλιο, όπως αποτυπώνεται στα στοιχεία του ισοζυγίου ροών απασχόλησης.

Η πανδημική κρίση, ωστόσο, επηρέασε πολύπλευρα την αγορά εργασίας, καθώς, από το ξέσπασμά της και μετά, παρατηρήθηκε -εκτός από τη μείωση της απασχόλησης- πτώση των ωρών εργασίας, αύξηση των απουσιών από την εργασία και της εξ αποστάσεως εργασίας, αλλά και άνοδος του πληθυσμού εκτός του εργατικού δυναμικού. Οι εν λόγω τάσεις, σε γενικές γραμμές και σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του δευτέρου τριμήνου του 2021, έχουν αντιστραφεί. Οι ώρες εργασίας ανήλθαν, το δεύτερο τρίμηνο του 2021, σε 38,8 κατά μέσο όρο, ανά εβδομάδα, έναντι 35,6, το πρώτο τρίμηνο του έτους και 30,3, το δεύτερο τρίμηνο του 2020.

Παράλληλα, οι απουσίες από την εργασία αντιστοιχούσαν στο 3,5% των απασχολουμένων, το δεύτερο τρίμηνο φέτος, από 8,8%, το πρώτο τρίμηνο του 2021 και 22,3%, το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Τέλος, τα άτομα ηλικίας από 20 έως 64 ετών, τα οποία είναι διαθέσιμα να αναλάβουν άμεσα εργασία αλλά δεν αναζητούν, μειώθηκαν από 15,7% του εργατικού δυναμικού, το πρώτο τρίμηνο, σε 10,3%.

Από την εξέταση των στοιχείων του κύκλου εργασιών των ελληνικών επιχειρήσεων προκύπτει ότι η οικονομική δραστηριότητα έχει ανακάμψει σε σημαντικό βαθμό από την αρχή του έτους, γεγονός που συμβαδίζει με την άνοδο του ΑΕΠ, το πρώτο εξάμηνο του 2021, κατά 6,3% σε ετήσια βάση αλλά και με τις αισιόδοξες εκτιμήσεις για διαμόρφωση του ετήσιου ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ, συνολικά το 2021, άνω του 7%.

Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 3, ο κύκλος εργασιών των κλάδων της ελληνικής οικονομίας κατέγραψε απώλειες, το πρώτο επτάμηνο του 2020, οι οποίες, ωστόσο, στην πλειονότητά τους αντισταθμίστηκαν, στο διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου 2021, ως αποτέλεσμα των επιδράσεων βάσης (base effects). Για το σύνολο των επιχειρήσεων με υποχρέωση τήρησης διπλογραφικών βιβλίων, η ετήσια πτώση του κύκλου εργασιών, κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα πέρυσι, ήταν της τάξης του 15%, ενώ, το πρώτο επτάμηνο φέτος, σημειώθηκε αντίστοιχη αύξηση ύψους 13%. Ο κύκλος εργασιών για τις ελληνικές επιχειρήσεις διαμορφώθηκε, μέχρι και τον Ιούλιο του 2021, στο 96% του αντίστοιχου μεγέθους του 2019.

Η μεγαλύτερη ποσοστιαία, ετήσια άνοδος καταγράφηκε στον κύκλο εργασιών των καταλυμάτων και της εστίασης, η οποία ανήλθε σε 82% έναντι πτώσης 71% πέρυσι. Σε σύγκριση με τον κύκλο εργασιών του πρώτου επταμήνου του 2019, που αποτέλεσε χρονιά υψηλών επιδόσεων για τον ελληνικό τουρισμό, οι επιχειρήσεις του κλάδου κατόρθωσαν να ανακτήσουν, στο διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου 2021, ποσοστό 53%. Η εξέλιξη αυτή συνάδει με τις πρόσφατες προβλέψεις του Υπουργείου Τουρισμού για διαμόρφωση των τουριστικών εισπράξεων το 2021, σε επίπεδο άνω του 50% των αντίστοιχων εισπράξεων του 2019. Ιδιαίτερα υψηλές σε όρους κύκλου εργασιών ήταν επίσης οι επιδόσεις του κλάδου υγείας και κοινωνικής μέριμνας (+27,6%) αλλά και της μεταποίησης (+19,8%), η ανοδική πορεία της οποίας φέτος αντανακλάται τόσο στον δείκτη μεταποιητικής παραγωγής (+8% σε ετήσια βάση), όσο και στον δείκτη των Υπευθύνων για τις Προμήθειες στη Μεταποίηση (Purchasing Managers’ Index, PMI), ο οποίος κατέγραψε, τον Αύγουστο, την υψηλότερη επίδοσή του (59,3 μονάδες) από τον Απρίλιο του 2000. Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι οι πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες σημειώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο και έχουν ωθήσει τις τιμές των πρώτων υλών σε υψηλά επίπεδα (βλ. Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της 23.9.2021), ενδέχεται να επιβραδύνουν την ανοδική πορεία του κλάδου της μεταποίησης.  

Αξιοσημείωτη άνοδο σημείωσε επιπρόσθετα, κατά το πρώτο επτάμηνο του 2021, ο κύκλος εργασιών των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (+18,4%), των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων (+17,3%), των μεταφορών και της αποθήκευσης (+15%), αλλά και του χονδρικού και λιανικού εμπορίου (+13,1% σε ετήσια βάση), ο οποίος, μάλιστα, υπερέβη τον κύκλο εργασιών της ίδιας χρονικής περιόδου του 2019 κατά 4%.

Αντίθετα, οι τέχνες και η ψυχαγωγία αλλά και η διαχείριση ακίνητης περιουσίας (περιλαμβάνει αγοραπωλησίες, ενοικιάσεις ακινήτων και μεσιτικά γραφεία) συνέχισαν να καταγράφουν απώλειες εσόδων, το πρώτο επτάμηνο του 2021, σε ετήσια βάση, αν και με χαμηλότερο ρυθμό σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2020. 

Επιπρόσθετα, στο Γράφημα 4 απεικονίζεται η ετήσια μεταβολή του κύκλου εργασιών ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2021, σε σχέση με το μερίδιο του κάθε κλάδου στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (στοιχεία Eurostat 2019). Όπως παρατηρείται στο γράφημα, ορισμένοι από τους  κλάδους των οποίων ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε σημαντικά, κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα, σε σύγκριση με το πρώτο επτάμηνο του 2020, δηλαδή η μεταποίηση, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, τα καταλύματα και η εστίαση αλλά και οι μεταφορές και η αποθήκευση κατέχουν υψηλά μερίδια στην ΑΠΑ. Συγκεκριμένα, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο αποτελεί το 12,2% της ΑΠΑ, η μεταποίηση το 8,9%, τα καταλύματα και η εστίαση το 7,8% και οι μεταφορές και η αποθήκευση το 7,5%. 

Οι υψηλές επιδόσεις των εν λόγω κλάδων, οι οποίες αναμένεται να διατηρηθούν έως το τέλος του 2021, παρά τους όποιους κινδύνους που προκύπτουν από ένα ενδεχόμενο lockdown, κατά το τελευταίο τρίμηνο του έτους, εκτιμάται ότι θα συμβάλουν καθοριστικά στην ανάκαμψη του ελληνικού ΑΕΠ.

Οι παράγοντες που ενισχύουν αυτή την εκτίμηση είναι η σταδιακή αποδυνάμωση της θετικής σχέσης μεταξύ της αυστηρότητας των περιοριστικών μέτρων (stringency) και του περιορισμού της κινητικότητας της κοινότητας προς τους χώρους λιανικού εμπορίου και ψυχαγωγίας (community immobility), η μερική αποσύνδεση της κινητικότητας της κοινότητας από την ιδιωτική κατανάλωση, η άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου (βλ. Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της 28.7.2021) αλλά και οι ενδείξεις για έντονη τουριστική δραστηριότητα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και παράταση της τουριστικής περιόδου το φθινόπωρο.

Ειδικά για τον τουρισμό σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η άνοδος των αφίξεων στο αεροδρόμιο της Αθήνας ανήλθε σε 110%, μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου του 2021, σε ετήσια βάση, ενώ η μέση πληρότητα στο σύνολο των ξενοδοχείων για την εβδομάδα 6-12 Σεπτεμβρίου διαμορφώθηκε στο 61%, έναντι 23,3%, το αντίστοιχο περυσινό διάστημα (Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων). Επισημαίνεται δε, ότι οι κλάδοι που σχετίζονται με τον τουρισμό έχουν, εκτός από άμεση συμβολή στην οικονομική δραστηριότητα, επιπλέον έμμεση και επαγόμενη συμβολή που εμπεριέχουν τις δαπάνες για την αγορά προϊόντων-υπηρεσιών, τις δαπάνες των απασχολούμενων του κλάδου αλλά και τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις.