Αμερικανικές εκλογές: Τι θα συμβεί αν ένας υποψήφιος πεθάνει ή καταστεί ανίκανος

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αποκάλυψς την Παρασκευή ότι είναι θετικός στον κορωνοϊό και μερικές ώρες αργότερα μεταφέρθηκε σε στρατιωτικό νοσοκομείο, όπου θα νοσηλευθεί για «μερικές ημέρες»

Ο Τραμπ έχει προς το παρόν ήπια συμπτώματα, όπως πυρετό και κόπωση, όμως με δεδομένη τη μεγάλη ηλικία του (74 ετών) και την παχυσαρκία του κανείς δεν είναι σε θέση πώς θα εξελιχθεί η περιπέτεια της υγείας του ενώ απομένουν λιγότερο από πέντε εβδομάδες πριν από τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου.

Μοιραία, λοιπόν, προκύπτουν ορισμένα καίρια ερωτήματα σχετικά με τις αμερικανικές εκλογές, που αυτή τη στιγμή μοιάζουν σαν να βρίσκονται στο αέρα.

Το μείζον ερώτημα είναι τι θα συμβεί αν ένας υποψήφιος ή ο εκλεγμένος πρόεδρος, εν προκειμένω ο Τραμπ, πεθάνει ή καταστεί ανίκανος να συμμετάσχει στη διαδικασία.

Πάμε να δούμε πώς οι νόμοι και οι κανόνες των ΗΠΑ αντιμετωπίζουν αυτά τα σενάρια.

– Μπορούν να αναβληθούν οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου;

Ναι, αλλά αυτό είναι σχεδόν απίθανο να συμβεί. Το Σύνταγμα των ΗΠΑ δίνει στο Κογκρέσο την εξουσία να καθορίσει την ημερομηνία των εκλογών. Σύμφωνα με τη νομοθεσία των ΗΠΑ, οι εκλογές πραγματοποιούνται την πρώτη Τρίτη μετά την πρώτη Δευτέρα του Νοεμβρίου, κάθε τέσσερα χρόνια.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων που ελέγχεται από τους Δημοκρατικούς είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα εγκρίνει την καθυστέρηση των εκλογών, ακόμη και αν η Γερουσία που ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικάνους ψήφισε υπέρ μιας αναβολής. Οι προεδρικές εκλογές, εξάλλου, δεν έχουν αναβληθεί ποτέ έως τώρα.

Τι θα συμβεί εάν ένας υποψήφιος πεθάνει πριν από τις εκλογές;

Τόσο η Δημοκρατική Εθνική Επιτροπή όσο και αντίστοιχη Επιτροπή των Ρεπουμπλικάνων έχουν κανόνες που απαιτούν από τα μέλη τους να ψηφίσουν έναν αναπληρωτή υποψήφιο. Ωστόσο, είναι πιθανόν να είναι πλέον πολύ αργά για να αντικατασταθεί ένας υποψήφιος εγκαίρως για τις εκλογές.

Η πρόωρη ψηφοφορία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, με περισσότερα από 2,2 εκατομμύρια άτομα να έχουν ήδη ψηφίσει, σύμφωνα με το US Elections Project του Πανεπιστημίου της Φλόριντα. Εχει παρέλθει, εξάλλου, η προθεσμία αλλαγής ψηφοδελτίων σε πολλές πολιτείες ενώ και τα ηλεκτρονικά ψηφοδέλτια, που αναμένεται να χρησιμοποιηθούν ευρέως λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, έχουν σταλεί στους ψηφοφόρους σε δεκάδες πολιτείες.

Οι ψηφοφόροι θα εξακολουθούσαν να επιλέγουν μεταξύ του Ρεπουμπλικανικού Τραμπ και του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν, ακόμη και αν κάποιος από τους δύο πέθαινε πριν από τις 3 Νοεμβρίου, εκτός αν το Κογκρέσο καθυστερήσει τις εκλογές.

Τι θα συμβεί εάν ένας υποψήφιος πεθάνει πριν ψηφίσει το Σώμα Εκλεκτόρων;

Σύμφωνα με το σύστημα του Electoral College (Σώμα Εκλεκτόρων), ο νικητής των εκλογών καθορίζεται με την εξασφάλιση της πλειοψηφίας των «ψήφων των εκλεκτόρων» που κατανέμονται στις 50 πολιτείες και στην Περιφέρεια της Κολούμπια ανάλογα με τον πληθυσμό τους.

Οι εκλέκτορες θα συνεδριάσουν στις 14 Δεκεμβρίου για να ψηφίσουν τον πρόεδρο. Ο νικητής πρέπει να λάβει τουλάχιστον 270 από τις 538 συνολικές ψήφους του Σώματος.

Οι ψήφοι των εκλεκτόρων κάθε πολιτείας συνήθως πηγαίνουν στον νικητή της λαϊκής ψήφου (στην εκάστοτε πολιτεία). Ορισμένες πολιτείες επιτρέπουν στους εκλέκτορες να ψηφίσουν όποιον θέλουν, αλλά περισσότερες από τις μισές τους δεσμεύουν να ψηφίσουν τον νικητή.

Οι περισσότεροι νόμοι, όμως, δεν προβλέπουν τι να κάνουν οι εκλέκτορες εάν πεθάνει ένας υποψήφιος. Ο νόμος του Μίτσιγκαν, για παράδειγμα, απαιτεί από τους εκλέκτορες να ψηφίσουν τους νικητές υποψηφίους που υπήρχαν στα  ψηφοδέλτια. Αντίθετα, ο νόμος της Ιντιάνα ορίζει ότι οι εκλέκτορες πρέπει να στραφούν στον αντικαταστάτη ενός κόμματος εάν ο υποψήφιος έχει πεθάνει.

Σε περίπτωση θανάτου ενός υποψηφίου, το αντίπαλο κόμμα μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο για το εάν πρέπει να επιτραπεί στους δεσμευμένους εκλέκτορες να ψηφίσουν έναν αντικαταστάτη. Σε αυτή την περίπτωση, βέβαια, το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι πώς θα αντιμετωπίσει το Ανώτατο Δικαστήριο μια τέτοια διαμάχη.

Τι γίνεται αν ένας νικητής πεθάνει μετά την ψηφοφορία του Σώματος Εκλεκτόρων, αλλά πριν το Κογκρέσο πιστοποιήσει την ψηφοφορία;

Μετά τις ψήφους του Σώματος Εκλεκτόρων, το Κογκρέσο πρέπει να συνέλθει στις 6 Ιανουαρίου για να πιστοποιήσει τα αποτελέσματα. Εάν ένας προεδρικός υποψήφιος κέρδισε την πλειοψηφία των ψήφων και μετά πεθάνει, δεν είναι απολύτως σαφές πώς το Κογκρέσο θα επιλύσει την κατάσταση.

Η 20η τροπολογία του Συντάγματος αναφέρει ότι ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος γίνεται πρόεδρος εάν ο εκλεγμένος πρόεδρος πεθάνει πριν από την Ημέρα των Εγκαινίων (Inauguration Day – τελετή που σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας τετραετούς θητείας του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών). Αλλά είναι ανοιχτό το νομικό ζήτημα εάν ένας υποψήφιος γίνεται επίσημα «εκλεγμένος πρόεδρος» μετά τη νίκη του στην ψηφοφορία του Σώματος Εκλεκτόρων, ή μόνο αφού το Κογκρέσο πιστοποιήσει την καταμέτρηση.

Εάν το Κογκρέσο απορρίψει τις ψήφους για έναν αποθανόντα υποψήφιο και ως εκ τούτου αποφασίσει ότι κανείς δεν έχει κερδίσει την πλειοψηφία, εναπόκειται στη Βουλή των Αντιπροσώπων να επιλέξει τον επόμενο πρόεδρο, επιλέγοντας μεταξύ των τριών υποψηφίων που έχουν λάβει τις περισσότερους ψήφους από τους εκλέκτορες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ποτέ κανένας νικητής υποψήφιος δεν έχει πεθάνει μετά τις εκλογές, αλλά πριν από τα εγκαίνια. Το πιο κοντινό περιστατικό συνέβη το 1872, όταν ο Οράτιος Γκρίλι πέθανε στις 29 Νοεμβρίου, λίγες εβδομάδες μετά την εκλογική του ήττα από τον Οδυσσέα Γκραντ. Οι 66 ψήφοι εκλεκτόρων που κέρδισε ο Γκρίλι κατέληξαν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ του βασικού αντιπάλου του και άλλων υποψηφίων.

Τι θα συμβεί αν ένας εκλεγμένος πρόεδρος πεθάνει ή αδυνατεί να αναλάβει την εξουσία μετά την πιστοποίηση του αποτελέσματος από το Κογκρέσο;

Σύμφωνα με το Σύνταγμα των ΗΠΑ, ο εκλεγμένος πρόεδρος ορκίζεται στις 20 Ιανουαρίου – ημέρα εγκαινίων – δύο εβδομάδες μετά την πιστοποίηση του αποτελέσματος από το Κογκρέσο. Εάν πεθάνει ο εκλεγμένος πρόεδρος, θα ορκιστεί ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος στις 20 Ιανουαρίου.