Αν δεν κάνουμε κάτι άμεσα για αυτό το τεράστιο πρόβλημα, σύντομα θα ξεχάσουμε τη σοκολάτα

του Dirk van de Put

Πάνω από τα δύο τρίτα των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο λένε ότι δεν μπορούν να φανταστούν έναν κόσμο χωρίς σοκολάτα, σύμφωνα με εσωτερική έρευνα της Mondelez International. Κι ούτε κι εμείς μπορούμε να το φανταστούμε. Αλλά για να διασφαλίσουμε το μέλλον του κακάο, και επομένως και της σοκολάτας, πρέπει να αντιμετωπίσουμε την αποψίλωση των δασών, καθώς και τη φτώχεια και τις πρακτικές που επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Δεδομένων των διαφόρων εμποδίων στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να φαίνεται λίγο περίεργο να επικεντρωνόμαστε στη σοκολάτα. Όμως, η αποψίλωση είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για την καλλιέργεια κακάο. Καθώς η ζήτηση για σοκολάτα αυξάνεται, οι καλλιεργητές κακάο επιταχύνουν την παραγωγή. Χωρίς τα σωστά κίνητρα, ορισμένοι αγρότες μπορεί να αποψιλώνουν δασικές εκτάσεις για να φυτεύουν περισσότερα κακαόδεντρα. Η λήψη μέτρων για την αποψίλωση των δασών είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά που μπορούν να κάνουν εταιρείες όπως η δική μας, για να βοηθήσουμε τις νεότερες γενιές μας να έχουν έναν καλύτερο κόσμο.

Προσπαθήσαμε στο παρελθόν να αντιμετωπίσουμε την αποψίλωση δασών με συστήματα πιστοποίησης, όπου οι εταιρείες τροφίμων καταβάλλουν ένα premium για συστατικά που παράγονται βάσει ανεξάρτητα επαληθευμένων περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων. Αλλά αυτά τα προγράμματα δεν έχουν πάντοτε οδηγήσει στην προώθηση πραγματικών αλλαγών. Είναι δύσκολο, για παράδειγμα, να αποκτήσουν την κατάλληλη κλίμακα για να καλύψουν τις απαιτούμενες ποσότητες, πράγμα που σημαίνει ότι το πρόβλημα της αποψίλωσης των δασών παραμένει ανέγγιχτο στο μεγαλύτερο μέρος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Και τα συστήματα συχνά στερούνται μιας ολιστικής προσέγγισης, δίνοντας για παράδειγμα κίνητρα για βελτιώσεις σε έναν τομέα όπως η καλλιέργεια αλλά μην κάνοντας τίποτα για την αντιμετώπιση ευρύτερων ζητημάτων μέσα σε μια κοινότητα.

Για να εκπληρώσουν οι προμηθευτές κακάο και οι παραγωγοί σοκολάτας τις δεσμεύσεις μας αναφορικά με τη συμφωνία του Παρισιού, για να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως στους 2 βαθμούς Κελσίου ή ακόμα καλύτερα στους 1,5 βαθμούς, πρέπει να κινηθούμε γρήγορα και να συνεργαστούμε. Αλλιώς, η κλιματική κρίση που αντιμετωπίζουμε σήμερα θα καταστεί καταστροφική.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Mondelez International, μαζί με άλλες εταιρείες κακάο και σε συνεργασία με κυβερνήσεις, συν-δημιούργησε την Πρωτοβουλία για το Κακάο και τα Δάση (Cocoa & Forests Initiative – CFI).

Νωρίτερα φέτος, εταιρείες που αντιπροσωπεύουν περίπου το 85% της παγκόσμιας αγοράς κακάο δημοσίευσαν σχέδια στο πλαίσιο του CFI που παρουσιάζουν πώς θα αλλάξουμε αυτή την πορεία. Κάθε εταιρεία θα ακολουθήσει ένα κοινό πλαίσιο που θα επικεντρώνεται στην πρόληψη, το εισόδημα των αγροτών και τη συμμετοχή της κοινότητας.

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να προστατεύσουμε τα δέντρα παρεμποδίζοντας την καταπάτηση, όπου τα δάση καταστρέφονται για να φυτευτούν κακαόδεντρα. Για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε μια σαφή εικόνα του τόπου όπου βρίσκονται οι χώροι καλλιέργειας κακάο. Το πρόβλημα είναι ότι οι καλλιέργειες κακάο είναι γενικά μικρές και χαρτογραφούνται δύσκολα. Μια μέση καλλιέργεια κακάο στη Δυτική Αφρική κυμαίνεται σε μέγεθος από τέσσερα έως δώδεκα στρέμματα. Αλλά υπάρχουν λύσεις, χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία.

Έχουμε συνεργαστεί με τη Global Forest Watch για να εντοπίσουμε αγροκτήματα σε δορυφορικούς χάρτες και να αναλύσουμε πώς αλληλεπιδρούν με δασικές και προστατευόμενες εκτάσεις. Περίπου 63% ή 93.000 των εκμεταλλεύσεων που προμηθεύουν το πρόγραμμα Mondelez International Cocoa Life στην Ακτή του Ελεφαντοστού, στη Γκάνα και στην Ινδονησία έχουν ήδη χαρτογραφηθεί και γνωρίζουμε ότι δεν βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές προτεραιότητας. Και έχουμε ανεβάσει το χάρτη διαδικτυακά ώστε να το βλέπουν όλοι. Εάν εντοπίσουμε ένα πρόβλημα, ζητάμε από τους προμηθευτές μας να το επισημάνουν στον τοπικό οργανισμό των αγροτών ώστε να μπορέσει να αναλάβει δράση. Με τον καιρό θα γνωστοποιούμε τις υποθέσεις και στις κυβερνήσεις.

Ένας βασικός παράγοντας για την αποψίλωση είναι η φτώχεια. Το κακάο καλλιεργείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από μικροκαλλιεργητές. Μπορούμε να βοηθήσουμε τα αγροκτήματα να γίνουν πιο παραγωγικά με γεωργικές πρακτικές που βελτιώνουν την απόδοση, όπως η φύτευση δέντρων σκίασης γύρω από τα κακαόδεντρα για να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες καλλιέργειας για το κακάο. Και μπορούμε να ενθαρρύνουμε τους αγρότες να διαφοροποιήσουν το εισόδημά τους επενδύοντας σε άλλους τομείς, είτε για πώληση είτε για κατανάλωση, όπως η κτηνοτροφία ή οι ιχθυοκαλλιέργειες.

Σε ένα διάστημα τριών ετών έχουμε παρατηρήσει μια συνολική αύξηση του εισοδήματος για τα νοικοκυριά που καλλιεργούν κακάο, η οποία δεν προκύπτει μόνο από το κακάο αλλά και από άλλες πηγές. Αυτή η πρόοδος καθιστά τη γεωργία πιο ελκυστική ενώ και οι αγρότες είναι λιγότερο πιθανό να κόψουν δέντρα για να καλλιεργήσουν καρπούς αλλού.

Τέλος, γνωρίζουμε ότι η αποψίλωση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από τους αγρότες κακάο – πρέπει να συμμετέχει ολόκληρη η κοινότητα σε αυτό τον στόχο. Οι οικογένειες και οι γείτονες μπορούν να συνεργαστούν σε σχέδια κοινοτικής δράσης, επενδύσεις σε υποδομές, και συγκέντρωση πόρων για τη δημιουργία μιας πιο ανθεκτικής κοινότητας. Οι αποταμιεύσεις σε επίπεδο χωριού και οι ενώσεις δανείων είναι αποτελεσματικά μέσα για την ενθάρρυνση της αποταμίευσης και την προστασία των οικογενειών από τη μεταβλητότητα της καλλιέργειας κακάο.

Ως κλάδος, κάνουμε πολλά. Υπάρχει όμως ένα ρητό στη Γκάνα: «Αν θες να πας γρήγορα, πήγαινε μόνος. Αν θες να πας μακριά, πήγαινε μαζί». Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη σε όλη την αλυσίδα αξίας πρέπει να συνεργαστούν για να δουλέψει αυτό το πράγμα – παραγωγοί σοκολάτας, προμηθευτές, λιανοπωλητές, αγρότες, κυβερνήσεις και κοινωνία των πολιτών.

Εκτός από το CFI, το Φόρουμ Καταναλωτικών Αγαθών (Consumer Goods Forum) διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση της αποψίλωσης, φέρνοντας σε επαφή έναν συνασπισμό εταιρειών – στον τομέα του κακάου και σε άλλους τομείς – για την προώθηση της αλλαγής σε μεγάλη κλίμακα, σε συνεργασία με προμηθευτές και κυβερνήσεις χωρών που παράγουν κακάο για τη βελτιστοποίηση της χρήσης γης. Περαιτέρω ενέργειες αναλαμβάνονται από τη Συμμαχία για το Τροπικό Δάσος (Tropical Forest Alliance), η αποστολή της οποίας είναι να χρησιμοποιήσει τη δύναμη της συλλογικής δράσης και της ευθύνης για να δημιουργήσει μια επιχειρηματική κουλτούρα που να αναλαμβάνει απτές ενέργειες για τη διατήρηση των δασών. Η συμμαχία προσπαθεί να μειώσει και να σταματήσει την αποψίλωση των τροπικών δασών που τροφοδοτείται από εφοδιαστικές αλυσίδες βασικών προϊόντων. Η Mondelez International είναι μέλος και των δύο αυτών οργανώσεων.

Ενθαρρύνουμε όλους όσους αλληλεπιδρούν με την καλλιέργεια κακάο να συνεργαστούν για να προωθήσουν τη διαφάνεια και να βρουν λύσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κλάδος του κακάο. Ο κόσμος μας και το μέλλον της σοκολάτας για τους αγρότες του κακάο αλλά και τους λάτρεις της σοκολάτας εξαρτώνται από αυτό.

* Ο Dirk Van de Put είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Mondelez International.