Aνάλυση: H συμφωνία- «μαμούθ» που βάζει την Ασία σε θέση «οδηγού» στο παγκόσμιο εμπόριο και η απουσία των ΗΠΑ…λόγω Τραμπ
Λίγους μήνες μετά την ανάληψη της Προεδρίας από το Nτόναλντ Τραμπ τρεις ανατροπές στην εμπορική πολιτική ανέτρεψαν τα δεδομένα στο διεθνές εμπόριο. Με την φράση «Πρώτα η Αμερική», κατήργησε τη πολυμέρεια στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Αποχώρησε από την NAFTA, την συμφωνία ελευθέρου εμπορίου ΗΠΑ-Καναδά-Μεξικού.
Στην συνέχεια διέκοψε τις πολύχρονες διαπραγματεύσεις συμφωνίας με την Ε.Ε. και αποχώρησε από την ΤΤP, η οποία αφορούσε τις χώρες που βρέχονται από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Στο σχήμα 1 με πράσινο χρώμα βλέπετε τις χώρες διαπραγμάτευσης οι οποίες συμμετείχαν στην διαπραγμάτευση. Η πρωτοβουλία ήταν του τότε Προέδρου Ομπάμα και διάρκεσε περίπου 8 χρόνια. Συνήθως τέτοιου τύπου συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου διαρκούν μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να υπάρξει συναίνεση και επικύρωση από την Βουλή κάθε κράτους. Δείτε για παράδειγμα την συμφωνία CETA μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά.
Σχήμα1.
Μετά την εκλογή του κ. Τράμπ άρχισε συστηματικά να απομακρύνεται από την πολυμέρεια εφαρμόζοντας το δόγμα «Πρώτα η Αμερική».
Η δεύτερη στρατηγική κίνησή του ήταν η έναρξη «εμπορικού πολέμου». Επέβαλε υψηλότερους εμπορικούς δασμούς σε μια σειρά προϊόντων σε χώρες όπως η Κίνα, η Ε.Ε. , ακόμη και στον γειτονικό Καναδά, οι οποίες βεβαίως προχώρησαν σε αντίποινα, αυξάνοντας ισόποσα δασμούς προϊόντων των ΗΠΑ. Όπως στις εισαγωγές σόγιας και στις μηχανές Harley Davidson.
Η τρίτη κίνηση ήταν η απαξίωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΥ), με αποτέλεσμα να παγώσει ο Οργανισμός που είχε δημιουργηθεί μεταπολεμικά για να παίζει ρυθμιστικό ρόλο, ώστε το εμπόριο να διεξάγεται ομαλά και με χαμηλούς δασμούς, έστω και υψηλότερους της τελωνειακής ένωσης και της εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε.
Οι λόγοι ήταν δυο που οδήγησαν την χώρα του στον απομονωτισμό και στην μονομέρεια. Ο ένας ήταν πολιτικός. Ήθελε να ξαναζωντανέψει τις πολιτείες της «σκουριάς», οι οποίες είδαν απασχόληση και επενδύσεις να παρακμάζουν και το εκλογικό εργατικό δυναμικό που τον ψήφισε να πλήττεται από την αργία . Ο δεύτερος σχετίζεται με την απέχθειά του για την Ε. Ένωση ως κύριο επιτυχημένο εργαλείο εμπορικής πολυμέρειας. Και ιδιαίτερα με την Γερμανία με την ισχυρή και ανταγωνιστική αυτοκινητοβιομηχανία. Σε ότι αφορά την Κίνα, πράγματι υπήρχε ένα θηριώδες έλλειμμα ισοζυγίου εμπορικών συναλλαγών, αλλά και άρνηση της Κίνας να δεσμεύεται από τους κανόνες του ΠΟΕ.
Οι Ασιατικές χώρες δεν έμειναν αδρανείς. Έτσι, την περασμένη εβδομάδα 15 χώρες του Ειρηνικού και της Ασίας δεσμεύτηκαν να ολοκληρώσουν μέσα σε ένα χρόνο την μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία από άποψη πληθυσμού (30%) και από άποψη ΑΕΠ(30%). Όπως βλέπετε στο σχήμα 1 με μπλε χρώμα αναφέρονται οι χώρες όπου συμμετέχει η Κίνα, αλλά όχι η Αμερική!
Η RCEP (Regional Comprehensive Economic Partnership – Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Εταιρική Σχέση’’) . Είναι ένα πρώτο χωρίς μεγάλες προσδοκίες βήμα που σε βάθος χρόνου φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε Ελεύθερη Ζώνη Εμπορίου- FTA ή ακόμη και σε τελωνειακή ένωση.
Στην πρώτη φάση προβλέπονται σχετικά μικρές μειώσεις δασμών και σχετικά μικρός αριθμός προϊόντων και υπηρεσιών.
Όμως λόγω μεγέθους ΑΕΠ και πληθυσμού που προαναφέραμε, τα οικονομικά αποτελέσματα θα είναι θεαματικά. Εκτός αυτού προβλέπεται η μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών στις διασυνοριακές διακινήσεις με ένα μόνο έγγραφο, που θα ισχύει για όλες τις χώρες μέλη. Επίσης προβλέπεται διευκόλυνση στην παραγωγή προϊόντων- την αλυσίδα παραγωγής- που χρησιμοποιούν εξαρτήματα κατασκευασμένα σε άλλη χώρα της Συμφωνίας.
Τα μηνύματα που στέλνει με όρους γεωπολιτικούς είναι σημαντικά. Χώρες που βρίσκονται σε πολιτικές διαμάχες, εδαφικές διαφορές κλπ θα απαλυνθούν. Η Αυστραλία για παράδειγμα βρίσκεται σε πολύ κακές σχέσεις με την Κίνα.
Όμως η κυβέρνηση και ο Τύπος της πανηγύρισαν, γιατί θα μπορέσουν να εξάγουν υπηρεσίες στις οποίες είναι ισχυροί, όπως οι χρηματοοικονομικές, οι υπηρεσίες υγείας, παιδείας κλπ.
Το δεύτερο μήνυμα είναι ότι η πολυμέρεια με την μορφή της παγκοσμιοποίησης περνάει στα χέρια της Ασίας. Και συνεπώς η ήττα των ΗΠΑ με την πολιτική του εμπορικού πολέμου είναι στρατηγικής σημασίας. Μένει να δούμε πώς θα χειριστεί το ζήτημα η νέα κυβέρνηση.
Σε ότι αφορά την Ε.Ε. πιστεύουμε ότι πρέπει να αισθάνεται δικαιωμένη μετά τέσσερα χρόνια απαξίωσης και επιθέσεων από τον Πρόεδρο Τραμπ.
Ωστόσο οφείλει να προστατεύσει τις αρχές και τα συμφέροντά της και να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις
Οι προκλήσεις είναι πολλές. Για παράδειγμα η Ιαπωνία, μεγάλη βιομηχανική δύναμη, μπορεί να στρέψει την παραγωγή της ως προς την αλυσίδα εφοδιασμού της προς την Ασί, να μπουν σε αμφισβήτηση οι υψηλές προδιαγραφές για τα προϊόντα κλπ. Θα είναι μια περίοδος πολλά υποσχόμενη για την Ευρώπη, αλλά και πολλές από τις προδιαγραφές της θα πρέπει να αλλάξουν.
Αντώνης Τριφύλλης , πρώην στέλεχος Ε.Ε., μέλος της διαΝΕΟσις και του ΕΛΙΑΜΕΠ
