Ανάλυση: Πώς η Ρωσία ενισχύεται από τις επιθέσεις στις υποδομές της Σαουδικής Αραβίας
του Geoffrey Smith
Οι επιθέσεις σε κρίσιμες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας το περασμένο Σαββατοκύριακο – οι οποίες μείωσαν περίπου στο μισό την προσφορά πετρελαίου της χώρας – ώθησαν προς τα πάνω την τιμή του πετρελαίου – το σημαντικότερο εξαγωγικό αγαθό της Ρωσίας. Παράλληλα, δημιούργησαν μια νέα εξαγωγική ευκαιρία για τη βιομηχανία όπλων της και έδωσαν στο Κρεμλίνο την ευκαιρία να επεκτείνει ακόμη περισσότερο την επιρροή του στον Περσικό Κόλπο.
Ενώ οι εξελίξεις χθες, Τετάρτη, φαίνεται ότι μείωσαν κάπως την ένταση της κρίσης, οι επιθέσεις έχουν αφήσει τη Ρωσία με πολλές ευκαιρίες να αναπτυχθεί περαιτέρω σε ένα ρόλο απ’ τον οποίο οι ΗΠΑ φαίνεται ότι αποσύρονται: ως ο βασικός διαμεσολαβητής των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και ως ο εγγυητής της σταθερότητας στην περιοχή.
Η Σαουδική Αραβία ενέπλεξε το Ιράν στις επιθέσεις του Σαββάτου στην πετρελαιοπηγή Kurais και στη μονάδα επεξεργασίας Abqaiq για πρώτη φορά την Τετάρτη, αλλά δεν είπε ανοιχτά ότι η επίθεση διεξήχθη από το Ιράν. Προηγουμένως, ο πρόεδρος Donald Trump είπε ότι είχε δώσει εντολή στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ να επεκτείνει τις κυρώσεις κατά του Ιράν, αλλά απέφυγε να διατάξει στρατιωτικά αντίποινα, επαναλαμβάνοντας τη συνήθη ρητορική του σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ «έχουν οπλίσει» και περιμένουν την έγκριση της Σαουδικής Αραβίας για να αντεπιτεθούν.
Οι δηλώσεις της Τετάρτης έπεισαν την πετρελαϊκή αγορά ότι το άμεσο αποτέλεσμα θα είναι η διπλωματία και όχι ο πόλεμος. Όμως, ο Putin δεν περιμένει από τις ΗΠΑ να …σύρουν αυτές τον χορό. Τη Δευτέρα, συζήτησε πρόσωπο-με-πρόσωπο τις επιθέσεις με τον Πρόεδρο του Ιράν Hassan Rouhani. Και την Τετάρτη απηύθυνε έκκληση στο Ριάντ να μην αποδεχθεί το κάλεσμα της Ουάσινγκτον για ανάληψη στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν. Σε τηλεφωνική συνομιλία τους, ο Putin προέτρεψε τον Πρίγκιπα Mohammed bin Salman να πραγματοποιήσει «διεξοδική και αντικειμενική έρευνα» αναφορικά με τις επιθέσεις, σύμφωνα με δήλωση του Κρεμλίνου.
Η ίδια δήλωση υπενθύμισε το πόσο σημαντική έχει υπάρξει η συνεργασία της Ρωσίας με τον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) για την υποστήριξη των τιμών του πετρελαίου τους τελευταίους 18 μήνες.
Εκπρόσωποι της χώρας και του οργανισμού τόνισαν ότι τα δύο μέρη επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους ως προς τα υπάρχοντα ανώτατα όρια παραγωγής πετρελαίου.
Αυτή η συνεργασία, χάρη στην οποία πάνω από 1 εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου (κυρίως σαουδαραβικού) έχουν αποσυρθεί από τις παγκόσμιες αγορές ημερησίως, αντανακλά μια ακμάζουσα διμερή σχέση. Συγκεκριμένα, φαίνεται να υποχωρεί η έντονη αντιπαλότητα ως προς τη Συρία, όπου η Ρωσία υποστηρίζει τον Πρόεδρο Assad εναντίον των Σουνιτών μουσουλμάνων ανταρτών, που ανήκουν στο ίδιο θρησκευτικό δόγμα με τη Σαουδική Αραβία. Οι ρωσικές κατηγορίες περί στήριξης από τη Σαουδική Αραβία της τρομοκρατίας στην περιοχή του Βόρειου Καυκάσου έχουν επίσης αραιώσει ως προς τη συχνότητά τους. Και η Σαουδική Αραβία είναι πλέον πηγή σημαντικών ξένων επενδύσεων στη Ρωσία, κλείνοντας μερικά από τα κενά που άφησαν φεύγοντας οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι επενδυτές. Παράλληλα, το Βασίλειο είναι ένας από τους μεγαλύτερους αγοραστές ρωσικού σιταριού.
Στην πραγματικότητα, οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο είναι τώρα τόσο ανεπτυγμένες που η Μόσχα, εάν βρισκόταν με την πλάτη στον τοίχο, θα επέλεγε το Ριάντ έναντι του μακροχρόνιου συμμάχου της, της Τεχεράνης, λέει ο Chris Weafer, γενικός διευθυντής της εταιρείας συμβούλων Macro Advisory με έδρα στη Μόσχα.
Ο Weafer επισημαίνει ότι δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές εξαγωγές ρωσικής στρατιωτικής τεχνολογίας στην Τεχεράνη εδώ και χρόνια, ενώ ο Putin πρότεινε αμέσως μετά τις επιθέσεις του Σαββατοκύριακου να πουλήσει στο Ριάντ το σύστημα αεράμυνας S-400. Η πώληση των S-400 νωρίτερα φέτος στην Τουρκία, μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ, προκάλεσε μια μεγάλη διπλωματική κρίση και ανάγκασε τις ΗΠΑ να αποκλείσουν την Τουρκία από το πρόγραμμα μαχητικών F-35 καθώς, σύμφωνα με το αμερικανικό Πεντάγωνο, «το F-35 δεν μπορεί να συνυπάρχει με μια ρωσική πλατφόρμα συλλογής πληροφοριών που θα χρησιμοποιηθεί για να αντληθούν πληροφορίες για τις προηγμένες δυνατότητές του μαχητικού αεροσκάφους».
Απλά και μόνο η σκέψη ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να θυσιάσει έναν μακροχρόνιο σύμμαχο, του οποίου το πυρηνικό πρόγραμμα υπερασπίζεται στον ΟΗΕ επί δύο σχεδόν δεκαετίες, δείχνει τον βαθμό στον οποίο η εξωτερική πολιτική του Putin έχει εξελιχθεί πέρα από μια αντανακλαστική, απλώς, υποστήριξη προς τους ανταγωνιστές των ΗΠΑ.
«Η υποστήριξη των εχθρών της Ουάσινγκτον αποκλειστικά και μόνο επειδή αντιτίθενται στον παγκόσμιο ηγεμόνα δεν ενισχύει τη δική σου θέση», τόνισε σε πρόσφατο άρθρο του ο Dmitri Trenin, διευθυντής του Carnegie Endowment for International Peace. «Αντιθέτως, δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα».
Ο Nikolay Kozhanov, αναλυτής του Chatham House στο Λονδίνο, υποστήριξε πέρυσι σε κείμενό του ότι αυτή η νέα προσέγγιση αποδίδει ήδη καρπούς.
«Υπάρχουν ελάχιστες χώρες που μπορούν ταυτόχρονα να διατηρούν καλές σχέσεις με το Ιράν, την Τουρκία, τη Συρία, τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και το Ισραήλ, γεγονός που καθιστά τη Ρωσία την τέλεια υποψήφια χώρα για να αναδειχθεί σε διαμεσολαβητή στην περιοχή», έγραψε ο Kozhanov.
Ένας ρόλος της Ρωσίας ως διαμεσολαβήτριας χώρας «θα ήταν αδιανόητος» πριν από μια δεκαετία, δηλώνει ο Weafer στο Fortune. Η εξέλιξη αυτή κατέστη δυνατή, προσέθεσε, εξαιτίας της σταδιακής απόσυρσης των ΗΠΑ από την περιοχή και, πιο συγκεκριμένα, της επιδίωξης ενεργειακής ανεξαρτησίας – και πλέον και «ενεργειακής κυριαρχίας» – μέσω της έκρηξης του σχιστολιθικού πετρελαίου.
Οι ΗΠΑ παράγουν σήμερα πάνω από 20% περισσότερο πετρέλαιο σε σχέση με τη Σαουδική Αραβία και οι καθαρές εισαγωγές αργού πετρελαίου έχουν πέσει από τα 13,4 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2006 σε μόλις πάνω από μισό εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως σήμερα. «Τι ωραία που η χώρα μας είναι τώρα ενεργειακά ανεξάρτητη» έγραψε ο Trump στο Twitter την Τετάρτη.
«Πριν από την έκρηξη του σχιστολιθικού, ήταν ξεκάθαρο ότι οι ΗΠΑ θα προστάτευαν τους βασικούς παραγωγούς πετρελαίου, αλλά η δέσμευσή τους ως προς την άμυνα της Σαουδικής Αραβίας και την περιοχή του Κόλπου ευρύτερα ελαττώνεται» τόνισε ο Weafer. «Οι ΗΠΑ έχουν αλλάξει τη στάση τους στον Κόλπο και το γεγονός αυτό έχει ανοίξει την πόρτα στους Ρώσους».
