Ανάλυση: Πού το πάει ο Ερντογάν και τι σημαίνει για την Ελλάδα το deal Τουρκίας – Λιβύης

Σωτήρης Ρούσσος

 Εντείνονται οι τουρκικές προκλήσεις στο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Εν μέσω ελληνικών αντιδράσεων για την παράνομη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης για τα θαλάσσια σύνορα στη Μεσόγειο, η Άγκυρα εξέδωσε την Παρασκευή, Navtex, πιέζοντας ακόμη περισσότερο. Η Τουρκία ως πάγια πρακτική θέλει να δει πως αντιδρά η Ελλάδα, ενώ ακόμη μια φορά μοιάζει να επενδύει στη λογική των “γκρίζων ζωνών”.

Κορωνίδα της προκλητικότητας ήταν οι νέες δηλώσεις σε σχέση με Ελλάδα και Κύπρο στις οποίες προέβη το Σάββατο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε εκδήλωση στην Ανατολική Θράκη, με αποτέλεσμα ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Δημήτρης Οικονόμου που ήταν παρών, να αποχωρήσει σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Αντιστοίχως, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης αναγκάστηκε να απαντήσει σε οργισμένο ύφος στην Άγκυρα κατά την ομιλία του στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Η επίμαχη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι του Σαββάτου στα Ύψαλα της Ανατολικής Θράκης και αφορούσε τον αγωγό φυσικού αερίου TANAP.

Σύμφωνα δε με τον Φιλελεύθερο Κύπρου, στην ομιλία του στην τελετή εγκαινίων του αγωγού TANAP, ο Τούρκος Πρόεδρος υποστήριξε ότι “κάποιοι προσπαθούν να υποδαυλίσουν την ένταση” στο θέμα του διαμοιρασμού του φυσικού αερίου, αντί να υπάρχει “δίκαιη μοιρασιά”.

Ο κ.Χατζηδάκης χαρακτήρισε αυτονόητη την αποχώρηση του κ.Οικονόμου από την εκδήλωση και δήλωσε ότι: “Η Ελλάδα είναι βεβαίως διατεθειμένη να έχει μία ειρηνική συμβίωση με την Τουρκία, δεν είναι όμως διατεθειμένη να παραιτηθεί των κυριαρχικών της δικαιωμάτων”.

Είναι λοιπόν ξεκάθαρο πως στόχος του Ερντογάν είναι τα ενεργειακά της ανατολικής Μεσογείου και η εδραίωση των ερευνών στην ευρύτερη περιοχή. Δηλώσεις για την εν λόγω πρακτική έκανε άλλωστε, χθες, και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, κατά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, Αντόνιο Ταγιάνι, στο Προεδρικό Μέγαρο.

Συγκεκριμένα, δήλωσε πως η δράση της Τουρκίας, ως προς την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης -που είναι Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη όχι μόνο της Ελλάδας και της Κύπρου αλλά και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης- αποτελεί επιδεικτική περιφρόνηση του Δικαίου της Θάλασσας κατά την Συνθήκη του Montego Bay του 1982.

Είτε με Ερντογάν είτε με κεμαλικούς, η πολιτική της Άγκυρας θα ήταν η ίδια.

Ο Σωτήρης Ρούσσος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου – υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών και συνεργάτης του Ινστιτούτου Ένα, παρατηρεί σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις:

“Το πλαίσιο συνεργασίας που υπέγραψαν Τουρκία και Λιβύη, επικυρώνοντας τη μεταξύ τους συνεργασία περιλαμβάνει πολλαπλές προεκτάσεις για τη γεωπολιτική σκακιέρα στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και την Ελλάδα.

Πρόκειται για μνημόνιο αμοιβαίας κατανόησης, το οποίο από τη φύση του, περιγράφει τους τομείς και τις επιθυμίες συνεργασίας δύο κρατών και δεν αποτελεί διμερή συμφωνία με άμεσο δεσμευτικό χαρακτήρα. Μένει βέβαια να δούμε το κείμενο για να γνωρίζουμε τη δεσμευτικότητά του.

Προστίθεται σε μια αλυσίδα κινήσεων της Τουρκίας (επιστολή με οριοθετήσεις ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας προς τον ΟΗΕ) στην Ανατολική Μεσόγειο. Με «αέρα στα πανιά» από την συριακή της εκστρατεία, η Άγκυρα θα στραφεί πλέον με αποφασιστικότητα προς την Ανατολική Μεσόγειο. Βασικός σκοπός της Τουρκίας δεν είναι τόσο να περιορίσει την Ελλάδα και την Κύπρο (αυτό θα γίνει εκ του αποτελέσματος) αλλά να καταστήσει σαφές σε όλους (Αίγυπτο, Ισραήλ, ΗΠΑ, κ.λπ.) ότι στην Ανατ. Μεσόγειο «δουλειές» χωρίς αυτήν δεν γίνονται. Είτε με Ερντογάν είτε με κεμαλικούς, η πολιτική της Άγκυρας θα ήταν η ίδια.

Η λιβυκή κυβέρνηση είναι η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ, αλλά δεν μπορεί να ελέγξει τα ανατολικά παράλια γιατί απλούστατα εκεί τον έλεγχο έχει ο υποστηριζόμενος από Αίγυπτο, Ρωσία και Εμιράτα στρατηγός Χαφτάρ. Για τον λόγο αυτό, όμως, είναι πιθανό να ζητήσει κι επισήμως την βοήθεια της Τουρκίας στην βάση αυτού του μνημονίου, δίνοντας στον τουρκικό στόλο δυνατότητα/νομιμοποίηση να πλέει στο Λιβυκό Πέλαγος, δηλαδή νότια της Κρήτης.

Η κίνηση αυτή δείχνει ότι η υπερβολική στήριξή μας στις τριγωνικές συνεργασίες με Ισραήλ και Αίγυπτο δεν προφυλάσσει την Ελλάδα από την τουρκική πολιτική. Χρειάζεται μεγαλύτερη ενασχόληση της ίδιας της Ελλάδας με τη Μέση Ανατολή και όχι «μέσω αντιπροσώπων» στο Τελ Αβίβ και το Κάιρο. Παρεμπιπτόντως, η Αίγυπτος δεν μπορεί να μας προσφέρει πολλά, αφού διατηρεί εχθρική στάση απέναντι στη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης. Την ίδια ώρα, η Ουάσινγκτον, η οποία στηρίζει την αναγνωρισμένη λιβυκή κυβέρνηση, δεν αντιδρά στις προβλέψεις του τουρκο-λιβυκού μνημονίου για την οριοθέτηση των ζωνών εκμετάλλευσης.

Τέλος, σχετικά με τους ελληνικούς χειρισμούς, προκύπτουν εύλογα ερωτήματα: Γιατί η Ελλάδα δεν έχει Πρέσβη στην Λιβύη αλλά και στην Συρία; Και γιατί δεν κλήθηκε ο Πρέσβης/Επιτετραμμένος της Λιβύης στο Υπουργείο Εξωτερικών για εξηγήσεις; Συνήθως αν θες να πιέσεις, το κάνεις προς το αδύναμο μέρος μιας συμφωνίας και όχι προς το δυνατό. Η λιβυκή κυβέρνηση θα ανησυχήσει από μια εχθρική προς αυτή Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ η Τουρκία…”.

Πηγή: news247.gr