Aναλυτές στο Fortune: Γιατί θα είχε νόημα γενναία διαγραφή του ελληνικού χρέους

του Τόμας Μορ Σμιθ*

Στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στις Βρυξέλλες την Τετάρτη, η οποία κράτησε μέχρι αργά τη νύχτα, οι αξιωματούχοι πέτυχαν μια προκαταρκτική συμφωνία με την Ελλάδα για να ελαφρύνουν το βάρος του χρέους της χώρας, ανοίγοντας παράλληλα το δρόμο για την καταβολή 10,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ενώ οι υπουργοί Οικονομικών την αποκάλεσαν μια σημαντική συμφωνία, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε επισφαλή κατάσταση, καθώς οι αξιωματούχοι άφησαν έξω απ’ τη συμφωνία σημαντικές λεπτομέρειες, οι οποίες θα συζητηθούν μετά από τις ομοσπονδιακές εκλογές του επόμενου έτους στη Γερμανία.

Ήρθε η ώρα η Ευρώπη να διαγράψει ένα μεγάλο μέρος του χρέους της Ελλάδας και να συνειδητοποιήσει ότι τα οφέλη από τη διάσωση της χώρας, η οποία πλήττεται από το χρέος, υπερτερούν συντριπτικά του όποιου κόστους, ιδιαίτερα καθώς η Βρετανία βρίσκεται σε φάση αναθεώρησης της ιδιότητάς της ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον ερχόμενο μήνα, οι ψηφοφόροι στη Βρετανία θα αποφασίσουν εάν η χώρα θα πρέπει να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Βρετανία μπορεί να βγει από την ΕΕ αρκετά εύκολα. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οικονομία της δεν χρησιμοποιεί το ευρώ και λειτουργεί κάτω από μια ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι η έξοδος της Βρετανίας δεν θα επηρεάσει την ΕΕ. Στην πραγματικότητα, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι εκτεταμένες, καθώς θα αποτελέσει προηγούμενο για άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, που ίσως σκεφτούν να αποχωρήσουν στο μέλλον. Κι αυτός είναι ο λόγος που η Ευρώπη πρέπει να κάνει ό, τι μπορεί για να βοηθήσει την Ελλάδα να εξοφλήσει το χρέος της.

Αν η Βρετανία φύγει από την ΕΕ, προβλέπω σημαντική μείωση της αξίας του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Αν και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να γίνουν τα αγαθά της ΕΕ πιο ελκυστικά για τις ΗΠΑ, θα έχει τον αντίθετο αντίκτυπο για τα αγαθά των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Αυτό θα μπορούσε να τροφοδοτήσει ένα σοκ που θα οδηγούσε σε ύφεση την Ευρώπη (δηλαδή τις λίγες χώρες που δεν βρίσκονται ήδη σε ύφεση, ή πολύ κοντά στο να έχουν ύφεση). Η Ευρώπη δεν το θέλει αυτό, καθώς το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία θα ήταν να τρομάξουν τους επενδυτές με μια νομισματική κατάρρευση. Ως εκ τούτου, το κίνητρο της Ευρώπης για να παραμείνει η Ελλάδα στην ΕΕ μπορεί να είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι τα δισεκατομμύρια ευρώ που η Ελλάδα οφείλει στους πιστωτές της. Άρα, έχει οικονομικό νόημα για τη Γερμανία και άλλες χώρες να διαγράψουν ένα σημαντικό μερίδιο του χρέους της Ελλάδας.

Αν και η συμφωνία της Τετάρτης έκανε ένα επιπλέον βήμα, καθώς προβλέπει ότι η ευρωζώνη θα δώσει στην Ελλάδα ελάφρυνση χρέους το 2018 εάν αυτό είναι απαραίτητο για την κάλυψη των πληρωμών της, παραμένει ατελής. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε απέφυγε οποιαδήποτε άμεση δέσμευση (για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους) που θα απαιτούσε απ’ αυτόν να εξασφαλίσει την έγκριση από ένα επιφυλακτικό κοινοβούλιο στο Βερολίνο πριν από τις γενικές εκλογές του επόμενου έτους.

Η Γερμανία μπορεί να ανησυχεί για την εσωτερική πολιτική, αλλά το να δώσει στην Ελλάδα κάποια επιπλέον βοήθεια θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο επωφελές για την ίδια. Η Ελλάδα είναι ένα από τα κράτη της ΕΕ που αποτελούν προθάλαμο για τους πρόσφυγες από τη Συρία, απορροφώντας έτσι το οικονομικό σοκ υπέρ της Βόρειας Ευρώπης. Εξαιτίας ενός γεωγραφικού ατυχήματος, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της προσφυγικής κρίσης και, ως εκ τούτου, έχει αναλάβει ένα σημαντικό κόστος. Το κόστος αυτό έχει διαφορετικές εκφάνσεις – το χρηματικό κόστος της φιλοξενίας των προσφύγων και της αστυνόμευσης των προσφυγικών καταυλισμών, αλλά και το μη χρηματικό κόστος της ασφάλειας και της ευρύτερης αναστάτωσης.

Ας υποθέσουμε ότι η Ελλάδα δεν είχε συσσωρεύσει σημαντικό όγκο χρέους και δεν είχε προβλήματα στην κάλυψη πολλαπλών δανείων με τη Γερμανία και το ΔΝΤ. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι σε αυτό το σημείο, η Γερμανία, τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά και άλλες χώρες σε όλη την Ευρώπη θα έδιναν χρήματα στην Ελλάδα ώστε αυτή να βοηθηθεί στη διαχείριση της εισροής των προσφύγων και στην επιβράδυνση της πορείας τους προς τα βόρεια. Η Ευρώπη θα μπορούσε να εξετάσει την ελάφρυνση του χρέους ως την πληρωμή εκείνη προς την Ελλάδα που της χρωστά έτσι και αλλιώς για τη διαχείριση του προσφυγικού εκ μέρους της.

Ως εκ τούτου, θα είχε νόημα για τη Γερμανία να διαγράψει τη μερίδα του λέοντος του ελληνικού χρέους, το 50% ίσως, πριν από το δημοψήφισμα για το Brexit, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η ΕΕ.

Σε αυτό το σημείο, θα ήταν καλό όλοι οι παίκτες να εξετάσουν το οριακό κόστος και το οριακό όφελος από τις αποφάσεις που πρόκειται να ληφθούν. Μια ισχυρότερη ΕΕ (με τη Βρετανία και την Ελλάδα εντός της) έχει μικρότερες πιθανότητες να έρθει αντιμέτωπη με άλλο ένα χρηματοοικονομικό σοκ και μια παγκόσμια ύφεση. Και η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πιθανό ότι θα συνεχίσει να παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια στους πρόσφυγες. Με άλλα λόγια, η διαγραφή του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα μικρό τίμημα για τη σταθεροποίηση του πεδίου της οικονομίας.

* Ο Τόμας Μορ Σμιθ είναι αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Emory.