Η απάντηση στην κρίση είναι ο πολιτισμός
Η Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου μιλά αποκλειστικά στο FortuneGreece για το ρόλο που έχει να παίξει ο πολιτισμός στο μέλλον της χώρας.
Από την Αναστασία Παρετζόγλου*
Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και δραστήριο μέλος ΔΣ του ΣΕΒ & του Ομίλου Ελληνικά Χρηματιστήρια, η επιχειρηματίας Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου ανέλαβε πρόσφατα επικεφαλής του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος».
Με προτεραιότητες τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού μέσα από το τρίπτυχο έρευνα, καινοτομία και εξωστρέφεια, εξηγεί στο FortuneGreece γιατί ο πολιτισμός είναι απάντηση στη κρίση.
Έχοντας θητεύσει πολλά χρόνια στην διοίκηση εταιρειών στους τομείς της επικοινωνίας, του εμπορίου, της βιομηχανίας και του Portfolio Management, αναφέρεται στο μεγαλείο της επιχειρηματικής δράσης, εξηγεί γιατί η επιτυχία πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ικανότητα του επιχειρηματία να προσαρμόζεται στις διαρκείς ανατροπές που βρίσκει μπροστά του και επισημαίνει ότι επιβάλλεται η στροφή των γυναικών σε τεχνολογικά καινοτόμους κλάδους και στην επιχειρηματικότητα. Και όχι μόνο… Στην συνέντευξη που ακολουθεί, η Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου μιλάει ανοιχτά για όλα όσα έχουν νόημα σε μια ζωή που αξίζει να τη ζεις.
Κυρία Εφραίμογλου, τι σας απασχολεί περισσότερο αυτό τον καιρό;
Μακάρι να ήταν ένα πράγμα! Σε κάθε περίπτωση το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού και τα μελλοντικά του σχέδια είναι πολύ ψηλά στις προτεραιότητές μου, όπως και τα θεσμικά καθήκοντα που έχω αναλάβει. Βέβαια ξεχωριστή θέση κατέχει η οικογένειά μου, σε μια δύσκολη εποχή.
Ειδικά στην Ελλάδα, όπου η κρίση αφήνει αδρά το αποτύπωμά της σε όσα τις προηγούμενες εποχές θεωρούσαμε δεδομένα: στην κοινωνική συνοχή που τώρα δοκιμάζεται, στους θεσμούς, στην πολιτική και στον πολιτισμό. Κατά την άποψή μου κοινωνίες χωρίς οικογένεια και πολιτισμό μοιάζουν με οικοδόμημα χωρίς θεμέλια. Γι’ αυτό προσωπικά προσπαθώ να διαφυλάξω αυτό που εγώ εννοώ και βιώνω ως οικογένεια αλλά την ίδια ώρα δίνω μάχη για να υπάρχει πολιτισμός μετά την κρίση.
Πρόσφατα αναλάβατε αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και επικεφαλής του Κέντρου «Ελληνικός Κόσμος». Ουσιαστικά καλείστε να δώσετε συνέχεια στο όραμα του ιδρυτή Λάζαρου Εφραίμογλου, με το δικό σας όμως «άρωμα». Τι σημαίνει αυτό πρακτικά για εσάς;
Το θεωρώ μεγάλη τιμή και παράλληλα ευθύνη που ανέλαβα να συνεχίσω το έργο του αείμνηστου Λάζαρου Εφραίμογλου, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτό. Στόχος μου είναι το Ίδρυμα να συνεχίσει επάξια το έργο που επιτελεί τόσα χρόνια για τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού συμβάλλοντας στην ελληνική παιδεία. Και αυτό για μένα σημαίνει μεγαλύτερο άνοιγμα στην κοινωνία, με βάση το τρίπτυχο έρευνα, καινοτομία και εξωστρέφεια σε σχέση πάντα με τον πολιτισμό.
Καινοτομία, πολιτισμός, χρήση τεχνολογιών αιχμής, εκπαίδευση, διάδοση και διάσωση της ελληνικής κληρονομιάς είναι μέσα στις πρωτοβουλίες του Ιδρύματος που υπηρετείτε λοιπόν. Ποιες είναι, όμως, οι άμεσες προτεραιότητές σας;
Οι μελλοντικό στόχοι μας για τον «Ελληνικό Κόσμο» είναι προσανατολισμένοι στη δημιουργία και τη φιλοξενία νέων εκθέσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων με στόχο τη συνεχή ποιοτική αναβάθμισή τους και την απήχηση τους σε ολοένα και μεγαλύτερο κοινό. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και οι φιλοδοξίες μας σε σχέση με το «ΘΕΑΤΡΟΝ», όπου επιδιώκεται ο εμπλουτισμός του προγράμματός του με νέες παραγωγές για μεγάλους και μικρούς.
Όσον αφορά τη «Θόλο», η χρήση τεχνολογιών αιχμής θα προσφέρει σύντομα στους επισκέπτες τη δυνατότητα να περιηγηθούν στο Ναό της Αγίας Σοφίας του 11ου-12ου αιώνα μέσω εφαρμογών εικονικής πραγματικότητας.
Τέλος, αναφορικά με το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού επιδιώκουμε την ανάπτυξη ακόμη πιο διαδραστικών και πρωτοπόρων εγχειρημάτων, όπως είναι ο Πολιτιστικός Πλοηγός της Αθήνας σε συστήματα GPS και κινητά τηλέφωνα. Το έργο αυτό στοχεύει στη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού πλοηγού με αντικείμενο την ιστορία και τον πολιτισμό της πόλης της Αθήνας.
Στις άμεσες προτεραιότητές μας είναι επίσης η σύνδεση του πολιτισμού με την επιχειρηματικότητα αλλά και η ανάπτυξη συνεργιών και δράσεων με άλλους φορείς, έτσι ώστε το έργο όλων μας να αποκτήσει μεγαλύτερη διάχυση στην κοινωνία.
Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα υπογράψαμε Μνημόνιο Συνεργασίας με το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού που προβλέπει μια σειρά κοινών δράσεων, με πρώτη την έκθεση «Ναυτικές Ιστορίες Ανδρείας» που θα εγκαινιαστεί τον Οκτώβριο στον «Ελληνικό Κόσμο».
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του Ελληνικού Κόσμου το 2013-2014 δίνει την αίσθηση ότι πλέον στοχεύει, πράγματι, σε ένα ευρύτατο κοινό. Ανοίξατε τις «πόρτες» σας σε ένα μεγάλο φάσμα καλλιτεχνών και καλλιτεχνικών παραγωγών. Ποια είναι η στρατηγική πίσω από αυτή την πολιτική;
Η στόχευση σε ένα «ευρύτατο κοινό» -όπως λέτε- δεν είναι κάτι το καινούργιο. Αυτός ήταν πάντα ο στόχος μας και η αλήθεια είναι ότι πάντα είχαμε πολύ υψηλή επισκεψιμότητα. Αυτό που άλλαξε είναι «το μείγμα» των επισκεπτών μας. Φρέσκιες, καινοτόμες ιδέες και προγράμματα, εκθέσεις διεθνούς κύρους και θεατρικές παραγωγές υψηλής ποιότητας, προσέλκυσαν στον «Ελληνικό Κόσμο» νέους ανθρώπους και οικογένειες, εκείνα τα δυναμικά κοινά της πόλης που θέλουν να παρακολουθούν τα δρώμενα και τον παλμό της.
Σ’ αυτόν τον καμβά σκοπεύουμε να συνεχίσουμε με ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Δεν είναι θέμα στρατηγικής αλλά διαπίστωση μιας βαθύτερης ανάγκης της κοινωνίας για γνώση που να βλέπει μπροστά χωρίς να εγκαταλείπει τις ιστορικές πολιτισμικές της ρίζες. Στη σημερινή εποχή η γνώση ανάγεται στο πιο σημαντικό εφόδιο για ένα άτομο ώστε να μπορεί να διεκδικήσει θέση στην αγορά εργασίας και να γίνει ικανός πολίτης. Σ’ αυτό πρέπει να ανταποκριθούμε αν θέλουμε να επιτελούμε ένα δημιουργικό ρόλο στη δοκιμαζόμενη κοινωνία μας. Και αυτό κάνουμε.
Ένα άλλο κρίσιμο project είναι η Ακαδημία Πλάτωνος. Πώς το βλέπετε να εξελίσσεται;
Η ιδέα του προγράμματος ανήκει στην τότε Υπουργό Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου, με στόχο την αναγέννηση της περιοχής που ως και σήμερα ονομάζεται «Ακαδημία Πλάτωνος», όπου λειτούργησε ένα από τα σπουδαιότερα σχολεία που υπήρξαν ποτέ.
Στο πλαίσιο του προγράμματος το Ίδρυμα πραγματοποιεί φέτος για τρίτη χρονιά το καινοτόμο Θερινό Σχολείο, όπου μεταπτυχιακοί φοιτητές και ερευνητές από όλο τον κόσμο εξετάζουν την επίδραση της πλατωνικής φιλοσοφίας πάνω σε επίκαιρα θέματα που αφορούν την επιστήμη και την τεχνολογία.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει πολλές ακόμη δράσεις όπως τη δημιουργία ενός «ψηφιακού αποθετηρίου» λημμάτων από το έργο του Πλάτωνα και κυρίως την παραγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχετικών με τη φιλοσοφία και την ανάπτυξη εικονικών εκθεμάτων που θα αποτελέσουν το υλικό ενός Ψηφιακού Πολιτιστικού Μουσείου στην Ακαδημία Πλάτωνος, το οποίο ελπίζουμε να εγκαινιαστεί φέτος το Νοέμβριο.
Πιστεύετε ότι ο πολιτισμός είναι απάντηση στην κρίση;
Είναι μία απάντηση στην κρίση –και μάλιστα πολύ σημαντική. Πιστεύω ότι ο πολιτισμός έχει δύο ρόλους να παίξει. Ο ένας είναι κατά μία έννοια «θεραπευτικός». Μέσα στον πόνο της κρίσης μπορεί να προσφέρει καταφύγιο, στιγμή ψυχικής και διανοητικής απόλαυσης, ευκαιρία για αναπόληση και ενδοσκόπηση.
Ο πολιτισμός, όμως, είναι ταυτόχρονα και μοχλός ανάπτυξης. Κατ’ αρχάς, η αποτελεσματική αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς φέρνει έσοδα, δημιουργεί θέσεις εργασίας, συνεισφέρει στη δημιουργία και αναβάθμιση υποδομών, διευκολύνει την εισροή τεχνολογίας, προσφέρει νέες ευκαιρίες σε ανθρώπους να αναπτύξουν πρωτοβουλίες για λογαριασμό τους αλλά και με όφελος για το κοινωνικό σύνολο. Μην ξεχνάμε επίσης ότι ο πολιτισμός είναι το μεγάλο μας «ατού» και για τον τουρισμό. Μπορούμε να τον αξιοποιήσουμε ως εξαγώγιμο προϊόν. Αν υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο μπορούμε να περηφανευόμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο, σε περίοδο κρίσης ή μη, είναι ο πολιτισμός μας! Η σωστή προβολή του πολιτισμού και της ιστορίας είναι το μόνο που σώζει την εικόνα της χώρας μας η οποία τα τελευταία χρόνια έχει πληγεί αρκετά.
Ο «Ελληνικός Κόσμος» τα τελευταία πέντε χρόνια σε αριθμούς:
-Έχει δεχτεί πάνω από 2 εκατομμύρια επισκέπτες (400.000 ετησίως)
-Έχει παρουσιάσει συνολικά 100 εκθέσεις και παραστάσεις και 400 εκπαιδευτικά προγράμματα.
-Έχει φιλοξενήσει 500 συνέδρια & εκδηλώσεις και 20 διαδραστικές παραγωγές εικονικής πραγματικότητας.
-Έχει αναπτύξει πάνω από 20 ερευνητικά προγράμματα ενώ παράλληλα πραγματοποιεί σημαντικές αρχαιολογικές ανασκαφές εκτός Ελλάδος.
Δραστηριοποιηθήκατε πολλά χρόνια στον επιχειρηματικό στίβο με ενεργό ρόλο στην διοίκηση εταιρειών στους τομείς της επικοινωνίας, του εμπορίου, της βιομηχανίας και του Portfolio Management. Παράλληλα, θητεύσατε – και θητεύετε – σε θεσμικούς ρόλους στα διοικητικά συμβούλια του ΣΕΒ, του Ομίλου Ελληνικά Χρηματιστήρια, του ALBA (Graduate Business School) για να αναφέρω μόνο μερικά. Επιπλέον, είστε επιχειρηματίας. Πώς τα προλαβαίνετε όλα;
Δεν ήταν και δεν είναι εύκολο. Θεωρώ ότι κατά κάποιον τρόπο τα προλαβαίνω διότι ιεραρχώ με αυστηρότητα στόχους και δράσεις και ακολουθώ πρόγραμμα. Αυτό δε σημαίνει, βέβαια, πως τα καταφέρνω πάντα. Έτσι, όταν προκύπτουν απρόβλεπτες καταστάσεις, ακολουθώ έναν απλό –για μένα—κανόνα: μόλις ξεπεραστεί η κρίση, το εμπόδιο, φροντίζω να αποκαταστήσω την τάξη των πραγμάτων.
Κυρία Εφραίμογλου, πώς αντιμετωπίζεται μια γυναίκα σε χώρους παραδοσιακά ανδροκρατούμενους;
Μπορώ να σας πω ότι κάποιες φορές ήρθα αντιμέτωπη με προκαταλήψεις. Η χώρα μας εξάλλου δεν βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή της μάχης για την αντικειμενική αξιολόγηση της γυναίκας.
Υπάρχουν κατάλοιπα μιας νοοτροπίας που θέλει τη γυναίκα σε πιο παραδοσιακούς ρόλους και θέσεις εργασίας. Πιστεύω, όμως, ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά και σημαντικά βήματα για να ξεπεραστούν αυτά τα στερεότυπα.
Ειδικά όμως, στον τομέα της τεχνολογίας που χαρακτηρίζεται από γρήγορες και εντυπωσιακές εξελίξεις, υπάρχει πιο εύκολη και άμεση αποδοχή του κριτηρίου της ικανότητας. Οι νέες γυναίκες λοιπόν μπορούν άφοβα να επενδύσουν σε αυτόν τον πολλά υποσχόμενο εργασιακό χώρο. Μάλιστα πιστεύω ότι επιβάλλεται η στροφή των γυναικών σε τεχνολογικά καινοτόμους κλάδους και στην επιχειρηματικότητα.
Υπήρξατε επικεφαλής της Vivodi Telecoms και πρωταγωνίστρια στις συγχωνεύσεις και εξαγορές που ακολούθησαν. Υπήρξαν λάθη, κατά τη γνώμη σας, στους χειρισμούς που σας οδήγησαν στους τίτλους τέλους και τι μάθημα σας έδωσε η εμπειρία αυτή;
Κοιτάζοντας πίσω ένας σκεπτόμενος και μη επαρμένος άνθρωπος αποκλείεται να μη δει λάθη, να μη σκεφτεί άλλους τρόπους που θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιήσει, άλλους δρόμους που θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει, άλλες αποφάσεις που θα μπορούσε να είχε πάρει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το πρόβλημα ήταν η δραστηριοποίηση πάρα πολλών επιχειρήσεων, σε σχέση με το μέγεθος της χώρας, σε μια μη ρυθμισμένη αγορά. Αλλά, ξέρετε, αυτό είναι το μεγαλείο της επιχειρηματικής δράσης: η ανάληψη ρίσκου, η αποδοχή ότι ο προγραμματισμός σου μπορεί εύκολα να ανατραπεί, η διαρκής προσπάθεια να παραμείνεις προσηλωμένος στους στόχους σου, η ικανότητα να παραδέχεσαι τα λάθη σου και να τα διορθώνεις χωρίς να εθελοτυφλείς.
Το μεγάλο μάθημα που πήρα είναι ότι στη σύγχρονη οικονομία και ιδιαίτερα στους τομείς της τεχνολογίας αιχμής τα πράγματα αλλάζουν διαρκώς. Όπως είπε ο Thomas Friedman στο κλασικό πλέον βιβλίο του The Lexus and the Olive Tree, στον 21ο αιώνα επιβιώνουν αυτοί που τρέχουν κάθε ημέρα τον αγώνα δρόμου των 100 μέτρων και τον κερδίζουν. Κάθε μέρα! Η επιτυχία, λοιπόν, είναι -πρέπει να είναι- άρρηκτα συνδεδεμένη με την ικανότητα του επιχειρηματία να προσαρμόζεται στις διαρκείς ανατροπές που βρίσκει μπροστά του.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα σήμερα;
Σε παγκόσμιο πλαίσιο βλέπουμε ότι μετά από μία περίοδο εντυπωσιακής ανάπτυξης, ο τομέας μάλλον κατασταλάζει σε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Ειδικά στην Ελλάδα, μάλιστα, η κρίση έχει φέρει ακόμη και αρνητικούς ρυθμούς. Οι τηλεπικοινωνίες, πάντως, παραμένουν ένας τομέας τεχνολογίας αιχμής και αναπόφευκτα θα περιλαμβάνονται στους ηγέτες μίας αναπτυξιακής άνοιξης.
Ποιος είναι κατά τη γνώμη σας, ο ορισμός του καλού ηγέτη;
Δεν είμαι σίγουρη τι εννοείτε με τη λέξη «καλός». «Καλός» σε τι; Γι’ αυτό θα σας απαντήσω για το ποιος είναι ένας αποτελεσματικός ηγέτης, ένας ηγέτης που πετυχαίνει τους στόχους του: είναι αυτός που έχει όραμα, ευθυκρισία, επιλέγει τους κατάλληλους ανθρώπους και λειτουργεί ομαδικά.
Αν κάνετε έναν σύντομο απολογισμό, ποια είναι η πιο κρίσιμη και σωστή απόφαση που πήρατε στη ζωή σας έως σήμερα;
Να παντρευτώ τον άνδρα μου και να κάνουμε τα τρία παιδιά μας.
Και ποια είναι η πιο σημαντική συμβουλή που δίνετε στα παιδιά σας;
Να έχουν αρχές και αξίες και να θυμούνται πάντα ότι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η οικογένεια, η φιλία και η προσφορά στην κοινωνία.
Σας έχει δελεάσει η σκέψη να ασχοληθείτε κάποια στιγμή με την πολιτική;
Όχι. Ποτέ. Προτιμώ να συνεισφέρω μέσα από θεσμικούς ρόλους.
Τον τελευταίο καιρό υπάρχει μια αίσθηση ότι η Ελλάδα, μετά από πέντε «πέτρινα χρόνια», αρχίζει αργά και δειλά να βλέπει λίγο φως στο τούνελ. Την συμμερίζεστε;
Βλέπω ότι πολλά έχουν γίνει για να μετατραπεί η Ελλάδα σε μία σύγχρονη χώρα. Βλέπω, όμως, επίσης, ότι πολλά έχουν να γίνουν ακόμη. Και δεν αναφέρομαι τόσο στα τεχνικά θέματα όπως π.χ. το άνοιγμα των αγορών και των επαγγελμάτων, η λειτουργία καταστημάτων την Κυριακή, η επίτευξη δημοσιονομικής ισορροπίας κοκ. Όλα αυτά είναι απαραίτητα και σημαντικά. Η μεγάλη αλλαγή όμως που απομένει να γίνει στην Ελλάδα αφορά στη νοοτροπία μας. Σε σημαντικό βαθμό εξακολουθούμε να είμαστε εσωστρεφείς, αντιμετωπίζοντας με δυσπιστία τις σύγχρονες ιδέες. Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι είμαστε κατά κάποιον τρόπο ο χαρισματικός λαός και μπορούμε εμείς να τα καταφέρουμε καλύτερα απ’ όλους τους άλλους, με το δικό μας μάλιστα τρόπο!
Η κρίση μας έβαλε υποχρεωτικά σε διαδικασία αναθεώρησης των πιστεύω μας κι αυτό είναι το καλύτερο που μπορεί να προκύψει από τον πόνο και την ταλαιπωρία εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων. Όταν θα έχει ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, τότε θα μπορέσουμε να ατενίσουμε ξανά το μέλλον με αισιοδοξία.
Εσείς, είστε αισιόδοξη για το μέλλον;
Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξη, απλά γιατί αναγνωρίζω τις μεγάλες προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας. Σπαταλήσαμε πολλά λεφτά και πολλά χρόνια. Πρέπει να αλλάξουμε και να επιστρέψουμε σε παλαιότερες αξίες. Και προπαντός να τις εμφυσήσουμε στις νεότερες γενιές στις οποίες έχω μεγάλη εμπιστοσύνη!
* Η Αναστασία Παρετζόγλου είναι Brand Manager του Fortune.
Διαβάστε ακόμη:
«O Έλληνας δεν τσιμπάει με προκάτ λόγους και μαυρογιαλούρους»
