Αποκάλυψη πρώην υπαλλήλου του Facebook: Ηγέτες κρατών χειραγωγούν ψηφοφόρους

Η Sophie Zhang εργάστηκε ως επιστήμονας δεδομένων στο Facebook για σχεδόν τρία χρόνια πριν απολυθεί το φθινόπωρο του 2020. Την τελευταία της ημέρα, δημοσίευσε ένα υπόμνημα 7.800 λέξεων στο εσωτερικό φόρουμ της εταιρείας – τέτοιου είδους αποχαιρετιστήρια σημειώματα, αν και όχι τέτοιας έκτασης, αποτελούν κοινή πρακτική για τους αποχωρούντες υπαλλήλους. Στο υπόμνημα, το οποίο δημοσίευσε για πρώτη φορά το Buzzfeed, συνόψισε στοιχεία που δείχνουν ότι κυβερνήσεις σε χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν και η Ονδούρα χρησιμοποιούσαν ψεύτικους λογαριασμούς για να επηρεάσουν το κοινό. Αλλού, όπως η Ινδία και ο Ισημερινός, η Zhang διαπίστωσε συντονισμένη δραστηριότητα που αποσκοπούσε στη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, αν και δεν ήταν σαφές ποιος βρισκόταν πίσω από αυτήν. Το Facebook, είπε, δεν πήρε στα σοβαρά τα ευρήματά της.

Η εμπειρία της Zhang την οδήγησε σε ένα αιχμηρό συμπέρασμα: «Έχω αίμα στα χέρια μου».

Το Facebook δεν αμφισβήτησε τα γεγονότα της ιστορίας της Zhang, αλλά προσπάθησε να μειώσει τη σημασία των ευρημάτων της.

«Διαφωνούμε ριζικά με τον χαρακτηρισμό από την Κα Zhang των προτεραιοτήτων μας και των προσπαθειών μας να εξαλείψουμε την κατάχρηση στην πλατφόρμα μας», ανέφερε το Facebook σε ανακοίνωσή του. «Στο πλαίσιο της πάταξης αυτού του είδους της κατάχρησης, έχουμε εξειδικευμένες ομάδες που επικεντρώνονται σε αυτό το έργο και έχουμε ήδη καταργήσει περισσότερα από 150 δίκτυα συντονισμένης μη αυθεντικής συμπεριφοράς. Περίπου τα μισά από αυτά ήταν εγχώρια δίκτυα που λειτουργούσαν στη Λατινική Αμερική, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και στην περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού».

Η Zhang έδωσε την ακόλουθη συνέντευξη στο Associated Press:

ΕΡΩΤΗΣΗ: Γιατί απολυθήκατε από το Facebook;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βρέθηκα στις ειδήσεις λόγω της δουλειάς που έχω κάνει για την προστασία των εκλογών. Αυτό μπορεί να ακούγεται πολύ σημαντικό για τον μέσο άνθρωπο, αλλά στο Facebook ήμουν μια πολύ χαμηλόβαθμη υπάλληλος. Επιπλέον, αυτή η εργασία δεν ήταν η επίσημη δουλειά μου. Τη διεξήγαγα εξ ολοκλήρου στον ελεύθερο χρόνο μου, εν γνώσει και με τη συγκατάθεση της ηγεσίας, φυσικά. Στην αρχή, η εταιρεία το υποστήριξε αυτό. Αλλά σταδιακά έχασαν την υπομονή τους μαζί μου. Υπο-απέδιδα.

Στο υπόμνημά σας, γράψατε ότι έχετε αίμα στα χέρια σας. Γιατί το είπατε αυτό;

Το αν κάτι γινόταν πράξη ήταν, απ’ όσο μπορούσα να πω, αποκλειστικά συνάρτηση του πόσο φώναζα, πόσο έκανα θόρυβο.

Γνωρίζω ότι πολλές από τις αποφάσεις που έλαβαν είχαν αντίκτυπο στις χώρες στις οποίες δούλευαν. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να επηρεάζονται βαθιά από αυτό που συνέβη το 2016 με τη ρωσική χειραγώγηση στο Facebook. Για πολλές χώρες όπως η Ονδούρα ή το Αζερμπαϊτζάν, αυτή είναι η δική τους Ρωσία. Αλλά δεν γίνεται από μια ξένη δύναμη, αλλά από τη δική τους κυβέρνηση – και χωρίς καν να μπαίνει στον κόπο να κρυφτεί.

Προσπάθησα να κάνω ό,τι καλύτερο μπορούσα για να πάρω αποφάσεις με βάση τις πληροφορίες που είχα εκείνη τη στιγμή. Αλλά φυσικά είμαι μόνο ένα άτομο. Μερικές φορές περίμενα περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε. Σε αυτό το επίπεδο ευθύνης, το καλύτερο που μπορείς να κάνεις συχνά δεν είναι αρκετό.

Πώς μπήκατε στη δουλειά που κάνατε;

Όταν μπήκα στην εταιρεία, ήμουν, όπως πολλοί άνθρωποι, βαθιά επηρεασμένη από τη Ρωσία του 2016. Και αποφάσισα να αρχίσω να ψάχνω για επικάλυψη μεταξύ μη αυθεντικής δραστηριότητας και πολιτικών στόχων. Και άρχισα να βρίσκω πολλά αποτελέσματα σε πολλά μέρη, ιδίως σε αυτό που αποκαλούμε παγκόσμιο Νότο, στην Ονδούρα, τη Βραζιλία, την Ινδία.

Η Ονδούρα τράβηξε την προσοχή μου επειδή είχε πολύ μεγάλο όγκο μη αυθεντικής συμπεριφοράς σε σύγκριση με τις άλλες χώρες. Επρόκειτο για μια ελάχιστα εκλεπτυσμένη δραστηριότητα που αφορούσε τη λειτουργία bots. Και τότε συνειδητοποίησα ότι επρόκειτο ουσιαστικά για μια φάρμα τρολ που διοικείτο αρκετά ανοιχτά από έναν υπάλληλο του προέδρου της Ονδούρας. Και αυτό μου φάνηκε εξαιρετικά απαίσιο.

Τότε τι κάνατε;

Το συζήτησα εσωτερικά. Ουσιαστικά όλοι συμφώνησαν ότι ήταν κακό. Κανείς δεν θέλει να υπερασπίζεται τέτοιου είδους δραστηριότητες, αλλά οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν ποιανού δουλειά ήταν να το αντιμετωπίσει.

Προσπαθούσα απεγνωσμένα να βρω κάποιον που να ενδιαφέρεται. Μίλησα με τον διευθυντή μου και τον διευθυντή του. Μίλησα με την ομάδα πληροφοριών για τις απειλές. Μίλησα με πολλές ομάδες ακεραιότητας. Χρειάστηκε σχεδόν ένας χρόνος για να γίνει κάτι.

Είπατε ότι υπάρχει ένας κατάλογος χωρών προτεραιότητας. Τι συμβαίνει με τις χώρες που δεν βρίσκονται σε αυτόν τον κατάλογο;

Α: Δεν είναι ένας αυστηρός κανόνας. Το Facebook κατεβάζει περιεχόμενο και σε μικρές χώρες. Αλλά οι περισσότερες από αυτές τις διαγραφές είναι αντιδραστικές, δηλαδή προέρχονται από εξωτερικές ομάδες – από tips από ομάδες της αντιπολίτευσης, πληροφορίες από ΜΚΟ, έρευνες δημοσιογράφων, αναφορές από τη CIA κ.λπ. Αυτό που συνέβη σε αυτή την περίπτωση ήταν ότι κανείς εκτός της εταιρείας δεν διαμαρτυρήθηκε.

Με δεδομένους τους πόρους που διαθέτει το Facebook, γιατί δεν μπορεί να δώσει προτεραιότητα σε κάθε χώρα;

Η απάντηση που είδα στο Facebook όταν ήμουν εκεί, όταν τέθηκαν αυτές οι ερωτήσεις, ήταν ότι, παρόλο που το Facebook διαθέτει ένα σωρό χρήματα, οι ανθρώπινοι πόροι είναι διαφορετικοί. Ακόμη και αν έχεις άπειρα χρήματα, δεν μπορείς να επεκτείνεις το μέγεθός του προσωπικού κατά 10 φορές κάθε βράδυ. Χρειάζεται χρόνος για να εκπαιδεύσεις ανθρώπους. Χρειάζεται χρόνος για να τους αναπτύξεις.

Και ήμουν πρόθυμη να το πιστέψω αυτό για ένα διάστημα όταν ήμουν εκεί. Αλλά νομίζω ότι εκ των υστέρων, αν πίστευαν πραγματικά ότι αυτό ήταν σημαντικό, θα έκαναν βήματα που δεν κάνουν. Θα επικεντρώνονταν σε μεγάλο βαθμό στη διατήρηση των ταλέντων στις ομάδες ακεραιότητας. Και σίγουρα δεν θα με είχαν απολύσει ποτέ.

Πώς προσπαθούν οι άνθρωποι που εργάζονται ακόμη στο Facebook να το αλλάξουν αυτό;

Όπως και οι περισσότεροι εργαζόμενοι, είναι απλά μέσοι άνθρωποι που θέλουν να κάνουν το ωράριό τους, θέλουν να πάνε σπίτι τους στο τέλος της ημέρας και να κοιμηθούν.

Υπάρχει επίσης μια μεροληψία αυτοεπιλογής. Αν πιστεύετε ότι το Facebook είναι κακό, δεν είναι πιθανό να ενταχθείτε στο Facebook.

Αλλά υπάρχουν επίσης πολλοί άνθρωποι που μπήκαν στο Facebook επειδή ήθελαν να το κάνουν καλύτερο. Ήμουν πολύ ειλικρινής μαζί τους όταν μπήκα. Δεν πιστεύω ότι το Facebook κάνει τον κόσμο καλύτερο. Και τους είπα ότι ήθελα να το διορθώσω.

Υπάρχει ανησυχία μεταξύ των εργαζομένων για την εικόνα της εταιρείας;

Νομίζω ότι οι εργαζόμενοι έχουν γίνει πιο απαισιόδοξοι με την πάροδο του χρόνου. Αλλά υπάρχει επίσης μια πολύ έντονη απομόνωση και ίσως παράνοια απέναντι στα mainstream μέσα ενημέρωσης. Οι άνθρωποι είναι επιφυλακτικοί σε ό,τι λέει ο Τύπος για την εταιρεία.

Δεν θέλω να μειώσω το γεγονός ότι το Facebook υπήρξε ιστορικά πολύ ανοιχτό. Είχαμε τακτική πρόσβαση στον διευθύνοντα σύμβουλο. Ήμουν σε θέση, ως υπάλληλος πολύ χαμηλού βαθμού, να συμμετέχω στις συζητήσεις μας με έναν αντιπρόεδρο της εταιρείας. Αλλά αυτό έχει επίσης αλλάξει με την πάροδο του χρόνου λόγω του φόβου και της ανησυχίας για διαρροές από εργαζομένους.

Ποιος κάνει τη δουλειά που κάνατε εσείς τώρα;

Δεν ξέρω. Ήμουν το μόνο άτομο που πήγαινε μόνο του να διερευνήσει αυτή τη συμπεριφορά αντί να περιμένει από τους ανθρώπους να μας πουν ότι κάτι κακό συμβαίνει. Ο λόγος που βρήκα τόσα πολλά πράγματα τόσο εύκολα ήταν επειδή υπήρχαν τόσα πολλά εμφανή ζητήματα.

Το Facebook λέει ότι καταργεί πολλούς μη αυθεντικούς λογαριασμούς και προσπάθησε να απορρίψει τους ισχυρισμούς σας.

Αυτή είναι λοιπόν μια πολύ συνηθισμένη απάντηση του Facebook – εννοώ ότι στην πραγματικότητα δεν απαντούν στην ερώτηση. Ας υποθέσουμε ότι ο σύζυγός σας σάς ρωτάει: «Έπλυνες τα πιάτα χθες;». Και εσείς απαντάτε λέγοντας: «Πάντα δίνω προτεραιότητα στο πλύσιμο των πιάτων. Φροντίζω να πλένω τα πιάτα. Δεν θέλω να υπάρχουν βρώμικα πιάτα». Είναι μια απάντηση που μπορεί να βγάζει νόημα, αλλά στην πραγματικότητα δεν απαντά στο ερώτημα.