Άρτεμις Καρνέζη: Η δυναμική «μητέρα» της κινεζικής ιατρικής στην Ελλάδα
Η κινεζική ιατρική είναι ένα φιλοσοφικό-ιατρικό σύστημα που έχει τις ρίζες του πίσω στον χρόνο. Είναι τουλάχιστον 5.000 ετών και αντί να χαθεί έχει επιβιώσει, κάτι που σημαίνει ότι δεν είναι επιβλαβές, άχρηστο, ή αδιάφορο για την ανθρωπότητα. Αν ήταν έτσι, θα είχε «πεθάνει», και θα υπήρχε μόνο ως ανάμνηση σε κάποιο μουσείο.
Σήμερα, είναι το επίσημο ιατρικό σύστημα της Κίνας, το οποίο διαδίδεται σε όλη την υφήλιο και, σύμφωνα με τους θεραπευτές του, μπορεί να φέρει την ίαση, ξεκινώντας από το σώμα, και φθάνοντας στην ψυχή.
Σύμφωνα με την Άρτεμη Καρνέζη, έναν από τους πιο σημαντικούς πυλώνες των εναλλακτικών θεραπειών στην Ελλάδα, ο βελονισμός αφυπνίζει τον άνθρωπο και τον φέρνει σε καλύτερη επαφή με το σώμα του, λειτουργώντας ως ένα «μαγικό» ξυπνητήρι, με επιστημονική επεξήγηση…
Η δυναμική «μητέρα» της κινεζικής ιατρικής, όπως την χαρακτηρίζουν καταξιωμένοι συνάδελφοί της, μίλησε στο Fortune Greece, με αφορμή το νέο της βιβλίο «Ξετυλίγοντας τον Μίτο».
Έχοντας σπουδές μουσικής αλλάξατε κλάδο και ασχοληθήκατε με την Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική. Πώς αποφασίσατε να κάνετε μια τέτοια στροφή και πόσο δύσκολη ήταν;
Ο άνθρωπος είναι κατεξοχήν ένα ρυθμικό όν. Ζει μέσα από τους χτύπους της καρδιάς του, το ρυθμό της αναπνοής του, την κυκλικότητα των λειτουργιών των ζωτικών οργάνων του, την εναλλαγή από τον ύπνο στον ξύπνιο και ούτω καθεξής. Για μένα, μουσική και ιατρική συνδέονται, αφού η μουσική χρησιμοποιούνταν ως θεραπεία από τα αρχαία χρόνια. Ο Απόλλωνας για παράδειγμα, ήταν θεός της μουσικής και της θεραπείας, ενώ ακόμη και σήμερα, βλέπουμε ότι έχει αναπτυχθεί πολύ η μουσικοθεραπεία ως επάγγελμα υγείας. Δεν είναι λοιπόν κάτι ξεκομμένο από την ιατρική και ήταν για μένα μια πολύ φυσική μετάβαση.
Έχω μουσικές σπουδές, καθώς ο πατέρας μου είναι ένας σημαντικός Έλληνας μουσικός (ο πατέρας της είναι ο Λάκης Καρνέζης, το «αριστερό μπουζούκι» του Μίκη Θεοδωράκη, δεξιοτέχνης με διεθνή ακτινοβολία και συμμετοχή στο 60% της ελληνικής δισκογραφικής παραγωγής από το 1955 έως το 1985) και πάντα η μουσική ήταν μέσα στο σπίτι μας. Πηγαίνοντας στη Νορβηγία μετά το λύκειο για να συνεχίσω τις σπουδές εκεί, ξεκίνησα, με έναν μαγικό τρόπο, να ασχολούμαι με την κινεζική ιατρική και τη ρεφλεξολογία επειδή είχα μια έμφυτη κλίση προς το ανθρώπινο σώμα. Αν κάποιος πονούσε ένιωθα την ανάγκη να ασχοληθώ μαζί του και να ψάξω το γιατί.
Όταν ξεκίνησα τις σπουδές της κινεζικής ιατρικής, πίστευα ότι απλά θα μαζέψω γνώση. Ωστόσο, όσο περισσότερα μάθαινα, τόσο περισσότερο καταλάβαινα ότι αυτό ήταν το πραγματικό μου κάλεσμα.
Μετά από πέντε χρόνια σπουδών και αδιάκοπης μελέτης ήμουν σίγουρη ότι ήθελα να ασχοληθώ επαγγελματικά με τις εναλλακτικές θεραπείες. Ερχόμενη στην Ελλάδα είχα ήδη βρει δουλειά και από τότε δουλεύω τριάντα χρόνια συνεχόμενα ασκώντας το βελονισμό και τη ρεφλεξολογία.
Ποια είναι η φιλοσοφία, και οι χαρακτηριστικότερες πρακτικές που διαφοροποιούν την κινεζική ιατρική από την δυτική ιατρική και την βιοιατρική;
Ζούμε στη Δύση και είμαστε δυτικοί, όμως έχουμε μέσα μας και άλλες καταγραφές. Η κινεζική ιατρική συγκεκριμένα, είναι ένα ολοκληρωμένο επιστημονικό σύστημα, όπου πολλές από τις αρχές του επιβεβαιώνονται σήμερα και με δυτικό τρόπο. Υπάρχουν π.χ. μετρήσεις με μηχανήματα που αποδεικνύουν την ύπαρξη των μεσημβρινών του βελονισμού ή και μεμονωμένα βελονιστικά σημεία..
Η διαφορά είναι ότι όλα τα αρχαία ιατρικά συστήματα, και η κινεζική ιατρική, αλλά και οι υπόλοιπες αρχαίες ιατρικές, έχουν έναν πιο ολιστικό τρόπο αντιμετώπισης της υγείας, της θεραπείας και της ασθένειας. Δηλαδή βλέπουν το άτομο πιο συνολικά, ως ένα ον, ένα ενιαίο σύστημα, το οποίο λειτουργεί σε συνδυασμό με όλα τα μέλη του. Όλα αυτά μαζί τοποθετούν τον άνθρωπο ως μέρος του φυσικού περιβάλλοντος.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στην αρχαία Κίνα δεν άνοιγαν σώματα για να εξετάσουν την ανατομία. Η Δύση σιγά, σιγά, άρχισε να διαμελίζει και να διαχωρίζει τα μέρη, (κυκλοφορικό, πεπτικό, νευρικό σύστημα), σε κανένα όμως αρχαίο σύστημα δεν υπάρχει διαχωρισμός.
Υπάρχουν κάποιοι μύθοι για την κινεζική ιατρική με τους οποίους έχει γαλουχηθεί το ελληνικό κοινό, ενώ στην πραγματικότητα δεν ισχύουν;
Αυτό που κάνει τους ανθρώπους πιο επιφυλακτικούς απέναντι στην κινεζική ιατρική είναι η άγνοια. Ο πιο συνηθισμένος «μύθος», που είναι ουσιαστικά και η πιο συνηθισμένη φοβία, είναι ότι η διαδικασία του βελονισμού είναι επώδυνη.
Εκεί όμως εξηγούμε ότι οι συγκεκριμένες βελόνες δεν είναι ούτε ενέσεις, ούτε καρφίτσες. Είναι πολύ λεπτές σαν τρίχα και εισχωρούν τόσο λίγο μέσα στο δέρμα, ίσα που φτάνουν στον υποδόρειο ιστό, και δεν πονάει η εισχώρησή τους. Είναι περισσότερο σαν τσίμπημα, και δεν πρόκειται για μία τραυματική εμπειρία.
Ένας ακόμα «μύθος», ο πιο ενοχλητικός, είναι ότι η θεραπεία θα δουλέψει μόνο εάν κάποιος το πιστέψει. Εκεί πάμε σε ένα άλλο μεγάλο θέμα, την αυθυποβολή. Η αυθυποβολή, αν και έχει θεωρηθεί θεραπευτική προσέγγιση, με την ονομασία placebo, στην περίπτωση του βελονισμού δεν ισχύει. Έχουμε ασθενείς όπως μικρά παιδιά, ακόμα και ζώα, στους οποίους δεν έχει προυπάρξει αυτή η λογική επεξεργασία, και βλέπουμε ότι ανταποκρίνονται πολύ θετικά στην θεραπεία. Όποιος δώσει χρόνο στον εαυτό του να γνωρίσει θεωρητικά, αλλά και πρακτικά, τον βελονισμό θα καταλάβει ότι δεν έχει καμία σχέση με την αυθυποβολή.
Μπορεί η κινεζική ιατρική να συνδυαστεί με τις σύγχρονες ιατρικές μεθόδους κατά τη διάρκεια μιας θεραπευτικής διαδικασίας;
Και μπορεί να συνδυαστεί και συνδυάζεται. Πολύ συχνά ασθενείς, μαζί με τα φάρμακα που τους έχει δώσει ο γιατρός, κάνουν και θεραπείες βελονισμού, ή κάποιας άλλης μεθόδου που αντιμετωπίζει ολιστικά το άτομο. Επίσης είναι πολύ συχνό κάποιοι που κάνουν χρόνια ή ακόμη και βραχεία χρήση φαρμάκων να επιλέγουν συνδυαστικά ολιστικές θεραπείες προκειμένου να εξομαλύνουν πιθανές παρενέργειες από τα χημικά φάρμακα.
Από την άλλη, εγώ σαν θεραπεύτρια βελονισμού, αν κρίνω ότι χρειάζεται, μπορεί να προτείνω σε κάποιον να επισκεφτεί έναν αντίστοιχο δυτικό γιατρό. Από τη δική μας πλευρά δεν υπάρχει περιορισμός. Έτσι κι αλλιώς αυτό που συμβαίνει μέσα στο σώμα, όταν εμφανίζεται μια ασθένεια, ή ένα σύμπτωμα, δεν αλλάζει ανάλογα με τον αν θα το περιγράψει η Δύση ή η Ανατολή. Αυτό που αλλάζει είναι ο τρόπος προσέγγισης. Ο βελονιστής θα σκιαγραφήσει όσο γίνεται περισσότερο την συνολική εικόνα του ασθενή και θα αποφασίσει ποια και πόσα σημεία βελονισμού θα συνδυάσει για να βοηθήσει τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Εδώ να επισημάνω ότι τα επισήμως χαρτογραφημένα βελονιστικά σημεία του σώματος και του αυτιού (ώτο-βελονισμός) ξεπερνούν τα 560 σε αριθμό. Ο βελονιστής, επιλέγει να ενεργοποιήσει από 1 έως -πάνω κάτω- 20 σημεία τα οποία αριθμητικά και συνδυαστικά αλλάζουν σε κάθε συνεδρία.
Στην κινεζική φιλοσοφία, η ιατρική φροντίδα είναι εξατομικευμένη ανάλογα με τον ασθενή. Πώς γίνεται αυτή η “μελέτη” πάνω στις ανάγκες του κάθε ατόμου;
Είναι πολύ συναρπαστικό! Στην κινεζική ιατρική λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψιν την καθημερινότητα του ανθρώπου. Πού ζει, πώς ζει, τι δουλειά κάνει, πώς είναι οι οικογενειακές του σχέσεις και πώς αισθάνεται γενικά στη ζωή του.
Ξεκινάμε δηλαδή ακούγοντας τον ασθενή. Γιατί έρχεται, τι του συμβαίνει, τι τον ταλαιπωρεί, άλλες ασθένειες, επεμβάσεις, κτλ. Αφού ολοκληρωθεί αυτό το ιστορικό, αρχίζει ένα «ψάξιμο» του ανθρώπου με βάση το παρουσιαστικό του, την απόχρωση του δέρματός του – όχι το χρώμα της φυλής του-, τη λάμψη των ματιών του, τη γλώσσα, και τη λήψη του σφυγμού, που είναι μέγιστο εργαλείο της κινεζικής ιατρικής. Μέσα από αυτόν μπορούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει στο σώμα και στα ζωτικά όργανα.
Έπειτα, επιλέγουμε τον συνδυασμό σημείων βελονισμού, ώστε να αντιμετωπιστεί το συγκεριμένο πρόβλημα που βασανίζει τον κάθε μοναδικό άνθρωπο. Είναι πολύ συνηθισμένο, ένας άλλος ασθενής με τα ίδια συμπτώματα, να μας δώσει πολύ διαφορετική κλινική εικόνα και να χρειάζεται ένα διαφορετικό συνδυασμό σημείων.
Η πανδημία έδωσε το έναυσμα σε πολύ κόσμο να ασχοληθεί περισσότερο με την υγεία και γενικότερα να προσπαθήσει να αντιληφθεί καλύτερα το πώς λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα. Έχετε δει μεγαλύτερη στροφή του κοινού προς την κινεζική ιατρική τα τελευταία χρόνια;
Το ελληνικό κοινό είναι φιλομαθές, έχει περιέργεια και ενδιαφέρεται πάντα για περισσότερη γνώση. Έχουμε ως Έλληνες μέσα μας το concept της ιατρικής αφού έχει τις ρίζες της και στην αρχαία Ελλάδα από τον Ιπποκράτη, τον Ασκληπιό, τον Γαληνό, και άλλους πατέρες. Δεν είμαστε αποκομμένοι από το τι σημαίνει μια πιο «φυσική» ιατρική.
Οι Έλληνες είναι πολύ ανοιχτοί στο να ενημερωθούν και να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό, οπότε η «ροή» κόσμου δεν άλλαξε, είναι σταθερά ανοδική. Σίγουρα όμως, λόγω της πανδημίας, υπήρξε μια στροφή προς θεραπείες που εστιάζουν στο ανοσοποιητικό σύστημα και την ενδυνάμωση του οργανισμού.
Ποιο ήταν το έναυσμα για να ξεκινήσετε τη συγγραφή;
Τα δυο πρώτα βιβλία μου είναι η σύνδεση της θεωρίας της κινεζικής ιατρικής με τη ρεφλεξολογία. Στη Νορβηγία διδάχτικα ταυτόχρονα ρεφλεξολογία και βελονισμό, οπότε αμέσως άρχισα να τα συνδυάζω. Έβαλα το θεωρητικό κομμάτι της κινεζικής ιατρικής μέσα στη ρεφλεξολογία, κάνοντας ρεφλεξολογικές συνεδρίες με βάση την κινεζική ιατρική.
Αυτή τη σύνδεση τη δίδαξα δεκαέξι συνεχόμενα χρόνια, και μέσα από αυτά τα μαθήματα έβλεπα ανθρώπους που ξεκινούσαν να ενθουσιάζονται όλο και περισσότερο με τις γνώσεις που αποκτούσαν. Λόγω αυτής της συσσώρευσης γνώσεων κυκλοφόρησαν τα πρώτα δυο βιβλία «Η ρεφλεξολογία συναντά τα πέντε στοιχεία και τους μεσημβρινούς» Μέρος Α & Β το 2013.
Είμαι επίσης πολύ χαρούμενη γιατί βλέπω πως τώρα στη διεθνή βιβλιογραφία άρχισε να αναγνωρίζεται η σύνδεση των δυο αυτών μεθόδων, και νιώθω υπερήφανη που έχω συμβάλλει στον επιστημονικό διάλογο.
Πώς θα συστήνατε το καινούργιο σας βιβλίο, “Ξετυλίγοντας τον Μίτο”, σε κάποιον που δεν έχει ασχοληθεί ποτέ ξανά με την κινεζική ιατρική;
Το “Ξετυλίγοντας τον Μίτο” απευθύνεται και σε αυτούς που είναι «μυημένοι» και θέλουν να εμβαθύνουν στο αντικείμενο, αλλά και σε οποιονδήποτε θέλει να έρθει σε επαφή με το τι σημαίνει υγεία, ασθένεια, θεραπεία. Δεν χρειάζεται κάποιος να θέλει να γίνει βελονιστής για να αποκτήσει μια ευρύτερη γνώση, για τη φύση γύρω μας, αλλά και για τη φύση μέσα του. Γνωρίζοντας, μπορεί να προσαρμόσει τον τρόπο ζωής του πιο κατάλληλα για τον ίδιο προσωπικά.
Ο τίτλος του βιβλίου προέκυψε γιατί αντιλαμβάνομαι ότι σε πρώτο επίπεδο, η θεωρία της κινεζικής ιατρικής φαντάζει σαν ένας λαβύρινθος, όπως το σώμα και η ψυχή μας. Όλη μας η ύπαρξη γενικώς είναι ένας λαβύρινθος που όμως μπορεί κανείς «ξετυλίγοντας τον μίτο» να φθάσει και να αποκρυπτογραφήσει τη διαδρομή. Έτσι σκέφτηκα ότι με αυτό το βιβλίο «ξετυλίγεται» ο «μίτος της Αριάδνης», που είναι και αρχαία ελληνική φιγούρα, ο οποίος μας οδηγεί στο πώς να επιστρέψουμε στην αρχική μας φύση.
Τι λείπει από την Ελλάδα ως προς τον τομέα των εναλλακτικών θεραπειών;
Ο τομέας μας έχει διευρυνθεί πολύ. Όταν ξεκίνησα τις συνεδρίες πριν από 30 χρόνια, πολύς κόσμος δεν είχε καν ακούσει τον όρο «ρεφλεξολογία» όμως σήμερα, οι περισσότεροι γνωρίζουμε τι είναι. Αυτό που λείπει είναι ένα πιο συμπαγές νομικό πλαίσιο για το επάγγελμά μας.
Στην Ελλάδα υπάρχουν οι «μη γιατροί» που εξασκούν με μεγάλη επιτυχία και με πολύ βαθιά γνώση τον βελονισμό. Σε πολλές χώρες του εξωτερικού οι σπουδές αυτές είναι πανεπιστημιακού επιπέδου και δεν χρειάζεται κάποιος να είναι γιατρός, με τη δυτική έννοια, για να μεταπηδήσει στην κινεζική ιατρική. Εδώ όμως υπάρχει έλλειψη νομοθετικού πλαισίου, σχετικά με το τι είδους θεραπεία είναι ο βελονισμός, ποιοι πρέπει να τον εξασκούν κτλ.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε δημιουργήσει έναν αξιόλογο σύλλογο, ο οποίος λέγεται Ελληνικός Σύλλογος Βελονισμού και Κινεζικής Ιατρικής (ΕλΣυΒεΚι), και μέσα από αυτόν παλεύουμε ώστε οι επαγγελματίες και οι σπουδαστές μας να προστατεύονται από το κράτος, ασκώντας το επάγγελμά τους.
Ποια είναι τα επόμενά σας σχέδια;
Σε αυτή τη φάση της ζωής μου είμαι πιο «εσωτερική» και έχω επικεντρωθεί στις συνεδρίες με τους ασθενείς μου και στο γράψιμο. Αυτή τη στιγμή σκέφτομαι το τέταρτο βιβλίο, το οποίο θα κινείται πάλι γύρω από τη θεραπευτική αλλά σε ένα πιο ευρύτερο φιλοσοφικό πλαίσιο. Τι σημαίνει θεραπεία, ποιος είναι ο θεραπευτής, τι σημαίνει θεραπευόμενος, ποιος είναι ρόλος του γιατρού, πέρα από την ειδικότητά του.
Ουσιαστικά με το πώς μπορεί ο κάθε άνθρωπος να έρθει σε επαφή με τη θεραπευτική δύναμη μέσα του.
Portrait by: John Dimotsis
