Ashraf Ghani: Από Πρόεδρος του Αφγανιστάν, φυγάς και παρίας
Αν κάποιος έπρεπε να ξέρει πώς να φτιάξει την κατάσταση στο Αφγανιστάν, αυτός ήταν ο Ashraf Ghani.
Προτού γίνει πρόεδρος το 2014, ο Ghani πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του μελετώντας πώς να ενισχύσει την ανάπτυξη σε φτωχά έθνη. Υπότροφος του Fulbright με διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια, δίδαξε σε μερικά από τα κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα της Αμερικής πριν από τη θητεία του στην Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη. Αργότερα συν-έγραψε το βιβλίο Fixing Failed States: A Framework for Rebuilding a Fractured World.
Τώρα η τύχη του Ghani είναι ένα μυστήριο, αφότου εγκατέλειψε το Αφγανιστάν την Κυριακή. Δημοσιεύματα τον εντοπίζουν παντού, από το Τατζικιστάν μέχρι το Ομάν και το Άμπου Ντάμπι, με τους Ρώσους να ισχυρίζονται ότι έφυγε με τέσσερα αυτοκίνητα και ένα ελικόπτερο γεμάτο μετρητά. Στο Αφγανιστάν θεωρείται πλέον κακοποιός: ο επικεφαλής της κεντρικής του τράπεζας και βασικά μέλη της κυβέρνησής του τον έχουν καταγγείλει δημοσίως. Οι προσπάθειες επικοινωνίας μαζί του ή με τους στενούς του συνεργάτες στάθηκαν ανεπιτυχείς.
Από πολλές απόψεις, η ταχεία πτώση του Ghani αντανακλά την ευρύτερη αποτυχία των ΗΠΑ να επιβάλουν στο Αφγανιστάν μια κυβέρνηση που θα είχε τη στήριξη μιας σειράς ανταγωνιστικών μεσιτών εξουσίας με μακρά ιστορία μάχης στο πεδίο της μάχης και όχι στην κάλπη. Παρόλο που ήταν Παστούν – η κυρίαρχη εθνοτική ομάδα της χώρας – ο Ghani θεωρήθηκε παρείσακτος που δεν είχε το πολιτικό χάρισμα να ενώσει τις ετερόκλητες φατρίες και απομονώθηκε όλο και περισσότερο με την πάροδο του χρόνου.
«Ο Ghani δεν ήταν δεκτικός στις πραγματικότητες του πώς λειτουργεί το Αφγανιστάν», δήλωσε ο Kabir Taneja, συγγραφέας του βιβλίου The ISIS Peril: The World’s Most Feared Terror Group and its Shadow on South Asia και συνεργάτης του Observer Research Foundation στο Νέο Δελχί. «Δεν μπορούσε να καταλάβει τους πολέμαρχους, οι οποίοι είναι ουσιαστικά άνθρωποι που εκπροσωπούν εθνοτικές διαχωριστικές γραμμές».
Μετά την εισβολή των ΗΠΑ το 2001, ο Ghani επέστρεψε στο Αφγανιστάν για πρώτη φορά μετά από περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα και υπηρέτησε για δύο χρόνια ως υπουργός Οικονομικών σε μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Hamid Karzai. Στη συνέχεια ο Ghani έγινε ο αγαπημένος του κόσμου της ανθρωπιστικής βοήθειας διεθνώς, δίνοντας ομιλίες στο Ted Talks, γράφοντας άρθρα σε μεγάλες εφημερίδες και μιλώντας σε συνέδρια. Κάποια στιγμή θεωρήθηκε υποψήφιος για τη θέση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ.
Μετά από μια αποτυχημένη υποψηφιότητα για την προεδρία το 2009, ο Ghani συνδέθηκε με διάφορους εξέχοντες Αφγανούς πολιτικούς – μεταξύ των οποίων και ο ισχυρός πολέμαρχος που έγινε αντιπρόεδρος Abdul Rashid Dostum – για να κερδίσει την κορυφαία θέση πέντε χρόνια αργότερα. Αλλά η νίκη του υπονομεύτηκε από την αρχή: Ο John Kerry, ο τότε κορυφαίος διπλωμάτης της Αμερικής, πέταξε στην Καμπούλ για να μεσολαβήσει σε μια κυβέρνηση ενότητας που έδωσε στον κύριο αντίπαλό του τη θέση του «διευθύνοντος συμβούλου» – τίτλου που δεν εμφανίζεται πουθενά στο σύνταγμα του Αφγανιστάν που έχουν διαμορφώσει οι ΗΠΑ.
Το 2017, ο Ghani δήλωσε ότι είχε «τη χειρότερη δουλειά στον κόσμο» σε συνέντευξή του στο BBC. Παρόλα αυτά, υποστήριξε ότι οι αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας είχαν αλλάξει σελίδα απέναντι στους Ταλιμπάν και ότι οι δυνάμεις του συνασπισμού θα μπορούσαν να αποχωρήσουν μέχρι το 2021.
Αυτό αποδείχθηκε ακριβές, απλώς όχι με τον τρόπο που προέβλεψε ο ίδιος. Η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε απευθείας συνομιλίες με τους Ταλιμπάν σε μια προσπάθεια να τερματιστεί ο μακροβιότερος πόλεμος της Αμερικής και απέκλεισε τον Ghani από τη διαδικασία. Στη συνέχεια, φέτος, αφότου ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έθεσε προθεσμία απόσυρσης για τις 31 Αυγούστου, ο Ghani αντιστάθηκε στις εκκλήσεις να παραμερίσει και να επιτρέψει σε μια μεταβατική κυβέρνηση να αναλάβει την εξουσία, καθώς οι Ταλιμπάν σημείωναν στρατιωτικές προόδους.
«Ο Ghani προσποιήθηκε ότι ήταν υπέρ της ειρήνης, αλλά στην πραγματικότητα ήταν υπέρ του πολέμου προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία ακόμη και αν αυτό κόστιζε ζωές, και ώθησε τους Ταλιμπάν να επιστρέψουν σε μια στρατιωτική επιλογή», δήλωσε ο Omar Samad, πρώην πρέσβης του Αφγανιστάν στην Ευρώπη και συνεργάτης του Atlantic Council. «Η τακτική της καθυστέρησης κατέστρεψε τις πιθανότητες για μια συμφωνία που θα τον είχε απομακρύνει από την εξουσία αλλά θα είχε ανοίξει το δρόμο για μια ευρεία μετάβαση».
