Ασθμαίνουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα και τον κόσμο

Μόλις μία στις δέκα μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα αναφέρει ότι δεν αντιμετωπίζει προκλήσεις αυτή την περίοδο ενώ για την συντριπτική πλειοψηφία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, στενεύει ο κλοιός των υποχρεώσεων σε ένα ζοφερό οικονομικό περιβάλλον, χωρίς επαρκή πρόσβαση σε εργαλεία στήριξης της δραστηριότητας τους, με αποτέλεσμα να προσφεύγουν σε μειώσεις προσωπικού και άλλες περικοπές κόστους για να επιβιώσουν.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησαν σε συνεργασία το Facebook, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και η Παγκόσμια Τράπεζα, στο διάστημα 28 – 31 Μαΐου, διαπιστώνεται ότι οι μικρές επιχειρήσεις, οι “αφανείς ήρωες” της παγκόσμιας οικονομίας – οι οποίες δημιουργούν θέσεις εργασίας και τροφοδοτούν την ανάπτυξη συμβάλλοντας στη μείωση της φτώχειας και της εισοδηματικής ανισότητας – αντιμετωπίζουν κρίση βιωσιμότητας εν μέσω πανδημίας.

Οι επιχειρηματίες που δηλώνουν ότι δεν αντιμετωπίζουν προκλήσεις είναι ελάχιστοι, μόλις 8% στην Ελλάδα, 13% στο συνολικό δείγμα και 16% στην Ευρώπη.

Όπως αναφέρουν οι αναλυτές, η πανδημία Covid-19 εκτός από μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία εξελίσσεται σε μια σφοδρή οικονομική κρίση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης σε πάνω από 30.000 ηγέτες μικρών επιχειρήσεων σε περισσότερες από 50 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Το lockdown

Διαπιστώνεται ότι μία στις τέσσερις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (26%) παγκοσμίως έκλεισαν μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου φέτος – και αυτό το ποσοστό αυξήθηκε σε πάνω από 50% σε ορισμένες χώρες όπως η Ιρλανδία και το Μπαγκλαντές – ενώ το ένα τρίτο όσων λειτουργούν αναγκάστηκαν να μειώσουν το προσωπικό τους για να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες υποχρεώσεις και στην μειωμένη ζήτηση.

Ας σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία από τον ΟΟΣΑ (2020) οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 75% της απασχόλησης σε τομείς που επηρεάζονται άμεσα από αυτά τα μέτρα.

Η έρευνα δείχνει ότι το πλήγμα είναι μεγαλύτερο για τις εταιρείες τουρισμού και φιλοξενίας, με τις πιο μικρές επιχειρήσεις, αυτές που ανήκουν και λειτουργούν από ένα άτομο, να πλήττονται περισσότερο. Για παράδειγμα, το 54% των τουριστικών πρακτορείων και το 47% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της φιλοξενίας και της διοργάνωσης εκδηλώσεων ανέφεραν ότι έκλεισαν ενώ από αυτές όσες τελούν υπό γυναικεία ηγεσία είναι 7 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερες. Επιπλέον, σε χώρες με πιο αυστηρά περιοριστικά μέτρα διαπιστώνεται μεγαλύτερη ανισότητα μεταξύ των φύλων.

Πολλοί μικρομεσαίοι επιχειρηματίες δηλώνουν ότι εν μέσω περιοριστικών μέτρων αυξήθηκε ο χρόνος που έπρεπε να αφιερώσουν στις έκτακτες ανάγκες της οικογένειας τους, κάτι που είχε επιπτώσεις στην εργασία τους. Σε Βόρεια Αμερική και Ευρώπη αυτό το ποσοστό φθάνει το 59%, με χαμηλότερα ποσοστά για τη Γερμανία (43%) και τη Δανία (45%), ενώ στη Νότια Ασία και στην Υποσαχάρια Αφρική, το ποσοστό φτάνει στο 80%, με το Μπαγκλαντές στο 90%. Πάντως σε Ιαπωνία, Δανία, Σουηδία, Ελλάδα και Βέλγιο, όπου λιγότερο από 10% των ηγετών των επιχειρήσεων αφιέρωσαν πάνω από έξι ώρες σε οικιακές εργασίες, ένα σχετικά μικρό ποσοστό των ηγετών των επιχειρήσεων ανέφερε σημαντική σύγκρουση μεταξύ εργασιακών και οικιακών ευθυνών.

Η πτώση της ζήτησης, οι περικοπές και τα μέτρα

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που παραμένουν ανοιχτές αντιμετωπίζουν μια άνευ προηγουμένου κρίση στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Σχεδόν 2 στις 3 (62%) ανέφεραν χαμηλότερες πωλήσεις τον τελευταίο μήνα σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Από αυτές, πάνω από τις μισές (57%) ανέφεραν μείωση των πωλήσεων κατά 50% ενώ το ένα τρίτο (33%) ανέφερε ότι μείωσε το εργατικό δυναμικό του ως αποτέλεσμα της πανδημίας.

Το φαινόμενο των περικοπών θέσεων εργασίας είναι πιο έντονο σε χώρες όπως Ινδονησία (50%), Μαλαισία (42%) και Βιετνάμ (46%), δηλαδή χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος. Επίσης η Αίγυπτος (51%), το Περού (48%) και η Κολομβία (48%) εμφάνισαν υψηλά ποσοστά ενώ στην Ευρώπη το σχετικό ποσοστό ήταν 22%, με τις μεγαλύτερες μειώσεις εργατικού δυναμικού να παρατηρούνται στην Τουρκία (34%) και στην Ιταλία (31%). Τα μικρότερα ποσοστά εμφανίζονται σε Βέλγιο (14%), Γαλλία (14%), Δανία (15%), Πολωνία (16%) και Ρωσία (16%).

Ορισμένες κυβερνήσεις κατάφεραν να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις του Covid-19 παρέχοντας οικονομική βοήθεια. Σχεδόν το ένα τέταρτο (23%) των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ανέφεραν ότι έλαβαν οικονομική υποστήριξη ως απάντηση στην πανδημία, με την πλειονότητα να προέρχεται από κρατικές επιχορηγήσεις και δάνεια (περίπου 60% συνολικά). Ωστόσο, αυτό δεν είναι καθολικό. Το 27% που δεν έλαβε οικονομική υποστήριξη ανέφερε ότι δεν υπήρχε διαθέσιμη βοήθεια για την περίπτωσή του.

Σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας και του Βιετνάμ, λιγότερο από το 15% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ανέφεραν ότι έλαβαν οικονομική βοήθεια. Παρόμοιο ποσοστό συναντάται σε χώρες του δείγματος εντός της Λατινικής Αμερικής (12%), της Νότιας Ασίας (10%), της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (12%). Η υποσαχάρια Αφρική (7%) ήταν η περιοχή με το χαμηλότερο ποσοστό επιχειρήσεων που δήλωσαν ότι είχαν λάβει οικονομική βοήθεια. Μόνο σε έξι από τις 19 χώρες που ρωτήθηκαν σε αυτές τις περιοχές – Αργεντινή (23%), Βραζιλία (30%), Ισραήλ (34%), Σαουδική Αραβία (10%), Μπαγκλαντές (12%) και Νότια Αφρική (12%) – το 10% των επιχειρήσεων ανέφεραν ότι έλαβαν οικονομική βοήθεια ως απάντηση στην πανδημία.

Η αναβολή των φορολογικών υποχρεώσεων αναφέρεται ως ένα από τα τρία κορυφαία μέτρα στήριξης, με τουλάχιστον το ένα τέταρτο των επιχειρήσεων να το αναφέρει σε κάθε περιοχή. Ιδιαίτερα υψηλό είναι το ποσοστό των επιχειρήσεων σε χώρες της Ευρώπης (36%) και της Λατινικής Αμερικής (35%) που τονίζουν ότι πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα. Ωστόσο, υπάρχουν έντονες διακυμάνσεις ανά χώρα ειδικά στην Ευρώπη, όπου το μέτρο αναφέρεται από το 60% των επιχειρήσεων στην Ιταλία και από περίπου τις μισές επιχειρήσεις στην Ελλάδα (50%), την Ισπανία (47%) και την Τουρκία (47%) αλλά απέχουν οι απόψεις στην Ελβετία (20%) και στη Γαλλία (22%).

Όμως ακόμη και υπό κανονικές οικονομικές συνθήκες, οι ηγέτες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αντιμετωπίζουν προκλήσεις που κλιμακώθηκαν αυτό το διάστημα. Οι αλλαγές των τελευταίων μηνών επηρέασαν δυσανάλογα τις γυναίκες αφού το 23% των γυναικών επιχειρηματιών ανέφεραν ότι δαπανούν έξι ή περισσότερες ώρες την ημέρα για οικιακές εργασίες και φροντίδα μελών της οικογένειας, σε σχέση με το 11% των ανδρών.

Το μέλλον είναι “ψηφιακό”

Ωστόσο, σε γενικές γραμμές οι ηγέτες εμφανίζονται “ανθεκτικοί” και πολλοί είναι αισιόδοξοι για το μέλλον, παρά την αβέβαιη πορεία προς την ανάκαμψη που απαιτεί υποστήριξη από κυβερνήσεις και άλλους θεσμούς. Αξίζει επίσης να σημειωθεί η στροφή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο ψηφιακό κανάλι. Σε 49 χώρες του δείγματος, τουλάχιστον το ένα τρίτο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δήλωσαν ότι είχαν κερδίσει τουλάχιστον το 25% των πωλήσεών τους από ψηφιακά κανάλια τον τελευταίο μήνα. Κοιτώντας μπροστά, η πορεία προς την ανάκαμψη παραμένει αβέβαιη και ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω μέτρα στήριξης. Πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανέφεραν την ανάγκη για επιδοτήσεις μισθών (συνολικά 32%), αναβολές φόρου (32%) και πρόσβαση σε δάνεια και πιστώσεις (29%) για την αντιστάθμιση των συνεχιζόμενων πιέσεων στις ταμειακές ροές και τα προβλήματα στη ζήτηση.