AUKUS: Πόσο πραγματικά αιφνιδιάζει η αγγλοσαξονική συμφωνία;
Η συμφωνία με τα αρχικά των χωρών που την υπογράφουν-Αυστραλία, Μεγάλη Βρετανία και Ηνωμένες Πολιτείες- προκάλεσε έκπληξη. Η AUKUS, που ανακοινώθηκε τηλεοπτικά από τους Μπάιντεν, Τζόνσον και Μόρισον, αποτελείται από δύο σκέλη στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους και έναν στόχο: την Κίνα.
Το πρώτο σκέλος αφορά στην προμήθεια πυρηνοκίνητων υποβρυχίων αξίας 50 δις $ στην Αυστραλία από τις ΗΠΑ. Το δεύτερο σκέλος τη μόνιμη συνεργασία των τριών χωρών σε τομείς όπως η κυβερνοασφάλεια, η τεχνητή νοημοσύνη, η κβαντική τεχνολογία, η υποβρύχια βαλλιστική μεγάλων αποστάσεων κ.α., με στόχο την αντιμετώπιση απειλών και κινδύνων του παρόντος και του μέλλοντος. Δημιουργήθηκε επίσης μία ομάδα εργασίας για την παρακολούθηση της εφαρμογής όσων αποφασίστηκαν, με ορίζοντα 18 μηνών.
Η πρώτη αντίδραση, όπως ήταν φυσικό, προήλθε από την Κίνα, η οποία μίλησε για «ανεύθυνη πολιτική». Όμως ξέχασε την τελευταία ομιλία του Σι Τζι Πίνγκ . Είχε μιλήσει με σκληρό τόνο για την νέα πολιτική της χώρας του, δίνοντας προτεραιότητα στον εκσυγχρονισμό του οπλοστασίου της. Η εγκατάσταση της πρώτης στρατιωτικής βάσης της Κίνας εκτός των συνόρων της στο Ντζιμπουτί και οι επιθετικές διαθέσεις απέναντι στην Ταιβάν δεν θα έπρεπε να προκαλέσουν έκπληξη στο Πεκίνο. Ούτε βέβαια το γεγονός ότι ο Κινεζικός στόλος είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο, όπως ειπώθηκε στο Κογκρέσο.
Η δεύτερη αντίδραση προήλθε από το Παρίσι. Ο υπουργός εξωτερικών στηλίτευσε την ακύρωση της παραγγελίας κατασκευής υποβρυχίων ύψους 50 δισ. ευρώ από την Αυστραλία. Επίσης θεώρησε απαράδεκτη την μη συμμετοχή της Ε.Ε., μέσω της μόνης πυρηνικής δύναμης της Ευρώπης, δηλαδή της Γαλλίας. Βέβαια τα γαλλικά υποβρύχια θα κατασκευαστούν με συμβατική τεχνολογία, ενώ τα αμερικάνικα με πυρηνική. Και όταν λέμε πυρηνική δεν σημαίνει ότι θα είναι εξοπλισμένα με πυρηνικά όπλα, όπως διευκρίνισε Αμερικανός αξιωματούχος.
Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι, με εξαίρεση του ζητήματος των υποβρυχίων, οι στόχοι της Συνεργασίας περιλαμβάνονται στο νέο σχεδιασμό του ΝΑΤΟ. Η δημοσίευση της μελέτης της αρμόδιας επιστημονικής ομάδας περιλαμβάνεται σχεδόν αυτολεξεί στην ανακοίνωση των τριών. Επίσης θυμόμαστε την εξαγγελία του Μπόρις Τζόνσον για την ανάγκη εκσυγχρονισμού του υποβρύχιου στόλου της Μ. Βρετανίας.
Ορισμένα ερωτήματα που τίθενται χρήζουν απαντήσεως και θα προσπαθήσουμε να τα απαντήσουμε, με πρώτο το εάν η Συμφωνία είναι «έκπληξη». Προφανώς και δεν είναι. Η Κίνα από την εποχή του Μπάρακ Ομπάμα έχει χαρακτηριστεί ως ο μεγαλύτερος εχθρός των ΗΠΑ. Και σωστά. Η πρόοδος της χώρας σε όλους τους τομείς έχει υπερκεράσει την Δύση. Τεχνολογία, Διάστημα, Οικονομία κλπ έχουν απογειωθεί.
Το ερώτημα που τίθεται είναι το γιατί επελέγη αυτή η χρονική στιγμή για τις εξαγγελίες, δεδομένου ότι οι σχεδιασμοί είναι γνωστοί εδώ και πολύ χρόνο.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα ο Σι Τζι Πίνγκ επικοινώνησε με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ σε πρώτη απ’ ευθείας συνομιλία. Όπως γνωρίζουμε το τελικό συμπέρασμα ήταν ότι οι διαφορές των δυο χωρών είναι μεγάλες, και με αυτήν την έννοια είναι θετικό να λειτουργήσει το «κόκκινο τηλέφωνο». Μια πρώτη εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι ο Πρόεδρος Μπάιντεν είχε ανάγκη να διασκεδάσει την ήττα στο Αφγανιστάν. Η εξέλιξη της ραγδαίας και απρόσμενης επικράτησης των Ταλιμπάν έριξε κατακόρυφα τη δημοτικότητά του.
Ο Μπόρις Τζόνσον πάλι είχε ανάγκη να τονώσει το εκλογικό προφίλ του, παρότι οι εκλογές απέχουν τρία περίπου χρόνια. Όμως για πρώτη φορά οι δημοσκοπήσεις φέρουν τον ηγέτη της αντιπολίτευσης στην πρώτη θέση. Η ανάδειξη της Μ. Βρετανίας σε ηγέτιδα δύναμη και εκτός Ε.Ε. είναι ένα από τα θετικά του Brexit. Και όπως έλεγε και ο Γιούνκερ «εμείς ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε. Το θέμα είναι αν το ξέρουν οι ψηφοφόροι».
Σε ότι αφορά στην Αυστραλία, σταδιακά οι σχέσεις της με την Κίνα έχουν οξυνθεί τόσο σε πολιτικό, όσο και σε εμπορικό επίπεδο. Η ουδετερότητα της δεν της προσφέρει τίποτε στην τροπή που έχουν πάρει οι σχέσεις στην Νοτιοανατολική Ασία.
Τέλος η Ε.Ε. μετά το πρώτο σοκ έχει να επιλέξει την σχετική ουδετερότητα απέναντι στην διαμάχη ΗΠΑ-Κίνας ή θα προσχωρήσει στην σκληρή πολιτική. Το πιο πιθανό είναι να επιλέξει την πρώτη εκδοχή. Είναι πολλά τα λεφτά και η πρόσφατη πρόταση της Κομισιόν για δημιουργία Ευρωπαϊκού εκστρατευτικού σώματος δεν έχει εξασφαλίσει την ομοφωνία των κρατών μελών. Η Ένωση οφείλει να προχωρήσει αταλάντευτα στον δρόμο προς την ενοποίηση και ας μην συμπεριλαμβάνεται στην ομάδα των ηγεμονικών δυνάμεων.
Αλλά πολλά είναι και τα λεφτά που απαιτούνται τόσο από την Κίνα, όσο και από την αγγλοσαξονική Συμμαχία. Και μετά τις τραγικές συνέπειες που επέφεραν στην οικονομία η πανδημία και η κλιματική κρίση δεν περισσεύουν ούτε από τους μεν, ούτε από τους δε. Έτσι, ο δρόμος του διαλόγου θα είναι κοινός για όλους.
Κλείνουμε με τις δηλώσεις της Προέδρου της Ε.Επιτροπής που κατά σύμπτωση διατυπώθηκαν την παραμονή της Συμφωνίας και αποτυπώνουν την άλλη στρατηγική.
«Η οικονομική, δημογραφική και πολιτική βαρύτητα της περιοχής του Ινδοειρηνικού αυξάνεται, από την ανατολική ακτή της Αφρικής έως τα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού. Με τις σημερινές προτάσεις, και κατευθυνόμενοι από τις αξίες μας, προσφέρουμε μια ενισχυμένη εταιρική σχέση για την προώθηση του εμπορίου, των επενδύσεων και της συνδεσιμότητας, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουμε κοινές παγκόσμιες προκλήσεις..»
Α. Τριφύλλης, μέλος του του Ε.Σ. της διαΝΕΟσις, της Σ. Ε. του ΕΛΙΑΜΕΠ, πρώην στέλεχος της Ε.Ε.
