Αφγανιστάν: Οι εξελίξεις που έπιασαν τον Μπάιντεν στον «ύπνο»

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και η κυβέρνησή του προσπαθούσαν όλη την Κυριακή να προβάλλουν μια εικόνα τάξης και ασφάλειας, εν μέσω ενός αγώνα δρόμου για την εκκένωση του Αφγανιστάν ενώ οι μαχητές των Ταλιμπάν εισέρχονταν στην Καμπούλ.

Η ταχεία πτώση των εθνικών δυνάμεων και της κυβέρνησης του Αφγανιστάν αποτέλεσε σοκ για τον Μπάιντεν και τα ανώτερα μέλη της κυβέρνησής του, οι οποίοι μόλις τον περασμένο μήνα πίστευαν ότι θα μπορούσαν να χρειαστούν μήνες μέχρι να πέσει η κυβέρνηση στην Καμπούλ – επιτρέποντας ένα χρονικό διάστημα μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων προτού αποκαλυφθούν οι πλήρεις συνέπειες της αποχώρησης.

Τώρα, μήνες μετά την αρχική του δήλωση ότι και οι 2.500 Αμερικανοί στρατιώτες θα είχαν αποχωρήσει από το Αφγανιστάν μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, συνολικά 6.000 στρατιώτες αναμένεται να βοηθήσουν στη διευκόλυνση της εκκένωσης.

Και οι αξιωματούχοι παραδέχονται ειλικρινά ότι υπολόγισαν λάθος.

«Γεγονός είναι ότι είδαμε πως αυτή η δύναμη δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί τη χώρα», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Antony Blinken στον Jake Tapper του CNN στην εκπομπή State of the Union, αναφερόμενος στις εθνικές δυνάμεις ασφαλείας του Αφγανιστάν. «Και αυτό συνέβη πιο γρήγορα απ’ ό,τι περιμέναμε».

Ο Μπάιντεν αναμένεται να απευθυνθεί στο έθνος τις επόμενες ημέρες για την κρίση στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο της κυβέρνησης, αν και δεν είχε ληφθεί οριστική απόφαση για την ομιλία και ο πρόεδρος δεν έχει ακόμη διακόψει τις καλοκαιρινές του διακοπές στο Καμπ Ντέιβιντ.

Μια επιλογή που συζητείται είναι να επιστρέψει ο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, αν και ο αξιωματούχος προειδοποίησε ότι δεν έχουν αποκλείσει εντελώς το ενδεχόμενο να κάνει τις δηλώσεις από το προεδρικό θέρετρο, όπου φωτογραφήθηκε την Κυριακή να ενημερώνεται από την ομάδα εθνικής ασφαλείας του. Στη φωτογραφία, ο Μπάιντεν εμφανιζόταν μόνος του φορώντας ένα πουκάμισο πόλο μπροστά σε μεγάλες οθόνες.

Οι κίνδυνοι για τον Μπάιντεν πολιτικά είναι αβέβαιοι – η πλειοψηφία των Αμερικανών δηλώνει σε δημοσκοπήσεις ότι υποστηρίζει την απόσυρση των στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και οι βοηθοί του Μπάιντεν έχουν υπολογίσει ότι η χώρα συμμερίζεται την κούρασή του για την παράταση μιας 20ετούς σύγκρουσης.

Ωστόσο, οι χαοτικές σκηνές που διαδραματίζονται καθώς τελειώνει αυτός ο πόλεμος – θυμίζοντας την πτώση της Σαϊγκόν το 1975, μια εικόνα που στοίχειωσε τον Μπάιντεν καθώς αυτός αποφάσισε την απόσυρση νωρίτερα φέτος – είναι βέβαιο ότι θα τον ακολουθούν καθώς οι Ταλιμπάν ανακτούν τον έλεγχο μεγάλων περιοχών της χώρας.

Ήδη, ορισμένα μέλη του Κογκρέσου απαιτούν περισσότερες πληροφορίες από την κυβέρνηση σχετικά με το πώς οι μυστικές υπηρεσίες της εκτίμησαν τόσο άσχημα την κατάσταση στο έδαφος ή γιατί δεν υπήρχαν καλύτερα σχέδια έκτακτης ανάγκης για την εκκένωση των Αμερικανών και των συμμάχων τους.

Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης των νομοθετών την Κυριακή, κορυφαίοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης αντιμετώπισαν σκληρές ερωτήσεις σχετικά με τα σχέδια απόσυρσης, συμπεριλαμβανομένης της εκκένωσης των Αφγανών διερμηνέων και άλλων που βοηθούσαν την πολεμική προσπάθεια των ΗΠΑ.

Ο επικεφαλής της μειοψηφίας της Βουλής των Αντιπροσώπων Kevin McCarthy πίεσε τους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Άμυνας Lloyd Austin και του προέδρου του Γενικού Επιτελείου Στρατηγού Mark Milley, σχετικά με το γιατί η διαδικασία έγινε τόσο γρήγορα.

«Δεν τους δώσαμε αεροπορική κάλυψη. Λέτε ότι είχατε αυτό το σχέδιο. Κανείς δεν θα σχεδίαζε αυτό το αποτέλεσμα. Οι επιπτώσεις για την Αμερική θα συνεχιστούν για δεκαετίες και δεν θα είναι μόνο στο Αφγανιστάν», είπε ο McCarthy, σύμφωνα με μια πηγή.

Ο Μπάιντεν δεν έχει προγραμματιστεί να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο από το Καμπ Ντέιβιντ πριν από τα τέλη της εβδομάδας και δεν έχει μιλήσει δημοσίως για την κατάσταση στο Αφγανιστάν από την Τρίτη. Στο δημόσιο πρόγραμμά του δεν είχε καταχωρίσει εκδηλώσεις για την Κυριακή.

Μια σειρά από επιλογές συζητούνται – σχετικά με την επιστροφή στην Ουάσιγκτον ή μια ομιλία του στο έθνος – αλλά αρκετοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι τα γεγονότα ήταν πολύ ρευστά και δεν είχαν ληφθεί τελικές αποφάσεις μέχρι το απόγευμα της Κυριακής.

Ενώ ο Μπάιντεν μπορεί να λαμβάνει το ίδιο επίπεδο ενημέρωσης από το Καμπ Ντέιβιντ, όπως έκανε όλο το Σαββατοκύριακο μέσω ασφαλούς βιντεοδιάσκεψης, οι αξιωματούχοι γνωρίζουν ότι η εικόνα του Προέδρου να βρίσκεται σε διακοπές σε αυτή την επικίνδυνη στιγμή δεν είναι καλή. Αρκετοί αξιωματούχοι της κυβέρνησης ήταν επίσης σε διακοπές, αλλά άρχισαν να επιστρέφουν στην εργασία τους εξ αποστάσεως την Κυριακή.

Ένας αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε στο CNN την Κυριακή ότι ο Πρόεδρος «μίλησε με τα μέλη της ομάδας εθνικής ασφαλείας του για την κατάσταση στο Αφγανιστάν και θα συνεχίσει να ενημερώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας».

«Συνεχίζει να εμπλέκεται έντονα από το Καμπ Ντέιβιντ», δήλωσε ένας ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος, ο οποίος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο ο Πρόεδρος να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.

Η άποψη ότι η πολιτική κυβέρνηση υπό τον πρώην πρόεδρο Ashraf Ghani δεν θα μπορούσε να αντισταθεί στην επέλαση των Ταλιμπάν δεν αποτελεί έκπληξη. Οι εκτιμήσεις των μυστικών υπηρεσιών κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους προσέφεραν διαφορετικά χρονοδιαγράμματα γι’ αυτό που θεωρήθηκε από πολλούς αξιωματούχους εθνικής ασφάλειας ως αναπόφευκτο.

Ο ίδιος ο Μπάιντεν είχε δηλώσει επανειλημμένα τους τελευταίους μήνες, μεταξύ άλλων όταν ο Ghani τον επισκέφθηκε στο Οβάλ Γραφείο αυτό το καλοκαίρι, ότι οι ηγέτες του Αφγανιστάν θα έπρεπε να συμφιλιώσουν τις διαφορές τους αν ήθελαν να έχουν ελπίδα να διατηρήσουν την εξουσία.

Και ο Blinken δήλωσε την Κυριακή ότι «γνωρίζαμε από την αρχή, το λέγαμε από την αρχή, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου, ότι οι Ταλιμπάν βρίσκονταν στη μεγαλύτερη θέση ισχύος τους από το 2001, όταν ήταν τελευταία φορά επικεφαλής της χώρας. Αυτοί είναι οι Ταλιμπάν που κληρονομήσαμε. Και έτσι είδαμε ότι ήταν πολύ ικανοί να περάσουν στην επίθεση και να αρχίσουν να ανακαταλαμβάνουν τη χώρα».

Ωστόσο, η πτώση και η κατάρρευση του αφγανικού στρατού συνέβη πολύ πιο γρήγορα από ό,τι περίμενε ο Μπάιντεν ή η ομάδα του.

Ο Ghani αναχώρησε από τη χώρα την Κυριακή για το Τατζικιστάν, σύμφωνα με πηγές. Ο Αφγανός πρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Συμφιλίωσης Abdullah Abdullah αναφέρθηκε  σε αυτόν σε δηλώσεις του σε βίντεο ως «πρώην πρόεδρος».

Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει τον αποτροπιασμό τους για την αδυναμία του Ghani να προστατεύσει πόλεις και περιοχές-κλειδιά από τους Ταλιμπάν, παρά το γεγονός ότι παρουσίασε μια στρατηγική για τον σκοπό αυτό κατά τη διάρκεια των επικοινωνιών του με τον Μπάιντεν και άλλους ανώτερους Αμερικανούς ηγέτες.

Ο Μπάιντεν χρησιμοποίησε μια συνέντευξη τύπου στην Ανατολική Αίθουσα του Λευκού Οίκου πριν από λίγο περισσότερο από ένα μήνα για να υποβαθμίσει την προοπτική κατάρρευσης της αφγανικής κυβέρνησης και ανάληψης της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, λέγοντας ότι αυτό το αποτέλεσμα δεν ήταν αναπόφευκτο. Επέμεινε ότι δεν θα υπήρχε «καμία περίσταση» κατά την οποία το αμερικανικό προσωπικό θα εκκενωνόταν από την οροφή της πρεσβείας του, απορρίπτοντας οποιαδήποτε σύγκριση με την πτώση της Σαϊγκόν.

Την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι υπάρχει ακόμη η πιθανότητα η κυβέρνηση να αντέξει, λέγοντας ότι ένας πρόσφατα διορισμένος στρατιωτικός διοικητής ήταν «σοβαρός μαχητής». Και μόλις την Παρασκευή, η κυβέρνηση δήλωσε ότι η αφγανική πρωτεύουσα Καμπούλ δεν βρισκόταν σε «περιβάλλον άμεσης απειλής».

Μέχρι το απόγευμα της Κυριακής, οι ΗΠΑ είχαν ολοκληρώσει την εκκένωση της πρεσβείας τους στην Καμπούλ, καθώς μαχητές των Ταλιμπάν εισέρχονταν στην πόλη. Πηγές είδαν αμερικανικά ελικόπτερα να μεταφέρουν υπαλλήλους από την πρεσβεία για να τους απομακρύνουν από τη χώρα εν μέσω της προέλασης των Ταλιμπάν.

Η αποχώρηση του προσωπικού της πρεσβείας σηματοδοτεί μια ταχεία επιτάχυνση της διαδικασίας που είχε ανακοινωθεί μόλις την Πέμπτη και είναι μια κατάσταση που πολλοί αξιωματούχοι ασφαλείας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέμεναν ότι θα έπρεπε να συμβεί, δεδομένης της ταχύτητας με την οποία οι Ταλιμπάν κέρδιζαν έδαφος στο Αφγανιστάν τις τελευταίες ημέρες.

Μετά την ενημέρωση του Σαββάτου, ο Μπάιντεν εξουσιοδότησε την αποστολή πρόσθετων στρατευμάτων στο Αφγανιστάν «για να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να έχουμε μια ομαλή και ασφαλή αποχώρηση του προσωπικού των ΗΠΑ και του λοιπού συμμαχικού προσωπικού και μια ομαλή και ασφαλή εκκένωση των Αφγανών που βοήθησαν τα στρατεύματά μας κατά τη διάρκεια της αποστολής μας και εκείνων που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο από την προέλαση των Ταλιμπάν».

Ωστόσο, ο αξιωματούχος της κυβέρνησης δήλωσε ότι ο Λευκός Οίκος «δεν θέλει όλο αυτό να γίνει ο Κατρίνα της κυβέρνησης Μπάιντεν», μια αναφορά στον τυφώνα του 2005, στον οποίο η κυβέρνηση Μπους ανταποκρίθηκε αργά κατά τη διάρκεια των διακοπών του Αυγούστου.

Αλλά μια πηγή των Δημοκρατικών δήλωσε ότι ο Austin υπερασπίστηκε τις ενέργειες της κυβέρνησης ως μια παράταση του χρονοδιαγράμματος για την αποχώρηση που είχε αρχικά καθοριστεί κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ. Ο υπουργός είπε επίσης ότι οι ΗΠΑ διατηρούν την ικανότητα να κάνουν αεροπορικές επιδρομές για να απαντήσουν σε οποιεσδήποτε ενέργειες των Ταλιμπάν παρεμποδίσουν την εκκένωση.

«Θα υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας και τον λαό μας και οποιαδήποτε επίθεση εναντίον Αμερικανού θα αντιμετωπιστεί με ισχυρή και άμεση απάντηση», είπε.

Ο Μπάιντεν επέμεινε στο σχέδιό του να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη χώρα. Σε δήλωσή του το Σάββατο, είπε ότι δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη διατήρηση των αμερικανικών δυνάμεων εκεί για τον απροσδιόριστο χρόνο που μπορεί να χρειαστεί για την περαιτέρω εκπαίδευση των Αφγανών ώστε να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.

«Ένας ακόμη χρόνος ή πέντε ακόμη χρόνια στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ δεν θα είχαν καμία διαφορά αν ο αφγανικός στρατός δεν μπορεί ή δεν θέλει να κρατήσει τη χώρα του», έγραψε ο Μπάιντεν σε δήλωσή του από το Καμπ Ντέιβιντ, όπου περνάει ένα παρατεταμένο μακρύ Σαββατοκύριακο. «Και μια ατελείωτη αμερικανική παρουσία στη μέση της εμφύλιας σύγκρουσης μιας άλλης χώρας δεν είναι αποδεκτή από μένα».

Στη δήλωσή του, ο Μπάιντεν επέρριψε μέρος της ευθύνης για τη σημερινή κατάσταση στον προκάτοχό του, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έκλεισε συμφωνία με τους Ταλιμπάν να αποσυρθούν τα αμερικανικά στρατεύματα έως την 1η Μαΐου 2021. Οι βοηθοί του δήλωσαν ότι η παραμονή πολύ πέραν αυτής της ημερομηνίας θα εξέθετε τις αμερικανικές δυνάμεις σε επιθέσεις.

Όμως ο πρόεδρος πέρα από την απλή κριτική της συμφωνίας κατηγόρησε επίσης τον Τραμπ ότι άφησε τους Ταλιμπάν στην «ισχυρότερη στρατιωτική θέση» από το 2001 και ανέφερε ότι ο Τραμπ κάλεσε τους ηγέτες των Ταλιμπάν να συναντηθούν στο Καμπ Ντέιβιντ το 2019.

Ήταν ένα μήνυμα ότι εν μέσω ενός χειμάρρου επικρίσεων – από συμμάχους των ΗΠΑ στο εξωτερικό, Ρεπουμπλικάνους, εμπειρογνώμονες εθνικής ασφάλειας και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων – ο Μπάιντεν επεδίωκε να μοιραστεί την ευθύνη για το πώς τελειώνει ο μακροβιότερος πόλεμος της Αμερικής.

Οι βοηθοί του λένε ότι ο Μπάιντεν δεν έδειξε καμία υποψία αμφισβήτησης του εαυτού του, αφότου ανακοίνωσε τον Απρίλιο ότι όλα τα αμερικανικά στρατεύματα θα αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν μέχρι την 11^η Σεπτεμβρίου, μια συμβολική προθεσμία 20 χρόνια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις που ξεκίνησαν τον πόλεμο.