Black Friday: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το παγκόσμιο εκπτωτικό «φαινόμενο»
Ελάχιστες ώρες απέμειναν μέχρι την φετινή Black Friday, που καταναλωτές και καταστήματα περιμένουν με ανυπομονησία. Το «έθιμο» των μεγάλων εκπτώσεων έχει αγαπηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα καθώς η απήχησή του είναι τεράστια. Η Black Friday ορίζεται συνήθως την τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου, αλλά πάντα ακολουθεί την ημέρα των Ευχαριστιών.
Η ιστορία πίσω απο την Black Friday
Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε ο όρος Black Friday, ήταν στις 24 Σεπτεμβρίου 1869 για να περιγράψει μια από τις χειρότερες ημέρες του αμερικανικού χρηματιστηρίου. Υπεύθυνοι για το οικονομικό σκάνδαλο που προκλήθηκε και οδήγησε δεκάδες εταιρείες στη χρεοκοπία ήταν δύο κερδοσκόποι: ο Τζέι Γκουλντ και ο Τζέιμς Φισκ, ιδιοκτήτες της σιδηροδρομικής γραμμής Errie. Οι δυο εκατομμυριούχοι της Γουόλ Στρητ προσπάθησαν να αγοράσουν όσο περισσότερο χρυσό μπορούσαν για να ανέβει η τιμή του και μετά να το πουλήσουν σε αστρονομικό ποσό. Όμως, η σκευωρία αποκαλύφθηκε, με αποτέλεσμα η τιμή του χρυσού να πέσει κατά 30 μονάδες και η αγορά να χρεοκοπήσει. Χιλιάδες επενδυτές καταστράφηκαν οικονομικά και τουλάχιστον ένας αυτοκτόνησε. Η οικονομία υπέστη τεράστια ζημιά.
Αργότερα, ο όρος ξαναχρησιμοποιήθηκε με θετική όμως σημασία. Στις ΗΠΑ η Black Friday, είναι πάντα η Παρασκευή μετά την «Ημέρα των Ευχαριστιών». Κατά τον 19ο αιώνα τα μαγαζιά διοργάνωναν παρελάσεις στους δρόμους των μεγαλουπόλεων για να σηματοδοτήσουν την πρώτη ημέρα των προσφορών της χριστουγεννιάτικης περιόδου. Στο τέλος των παρελάσεων πάντα εμφανιζόταν ένας άνδρας ντυμένος Άγιος Βασίλης. Στις αρχές της δεκαετίας του 60 τα λογιστικά φύλλα και οι αποδείξεις ήταν χειρόγραφα. Τα καταστήματα είχαν δύο χρώματα μελανιού για να καταγράφουν τα στοιχεία. Με κόκκινο μελάνι σημειώνονταν οι ημέρες με αρνητικό ισολογισμό πωλήσεων και με μαύρο οι ημέρες με θετικό απολογισμό. Η πρώτη μέρα των πωλήσεων της χριστουγεννιάτικης περιόδου, που είχε αυξημένους τζίρους για τους καταστηματάρχες σημειωνόταν με μαύρο και έτσι ονομάστηκε «Μαύρη Παρασκευή», δήλωνε δηλαδή την άνοδο του τζίρου.
Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, ο όρος χρησιμοποιήθηκε από τους αστυνομικούς της Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ για περιγράψει την κυκλοφοριακή συμφόρηση από αυτοκίνητα και πεζούς, που προκαλούνταν εξαιτίας των προσφορών της χριστουγεννιάτικης περιόδου. Λόγω της κίνησης γίνονταν περισσότερα ατυχήματα στους δρόμους και συνήθως εκείνη την ημέρα οι αστυνομικοί εργάζονταν υπερωρίες για να διαχειριστούν την κατάσταση, γεγονός που τους δυσαρεστούσε… πολύ.
Η Black Friday ανά τον κόσμο
Τα εσωτερικά δεδομένα της πλατφόρμας Black-Friday.Global για το 2018 στην Ελλάδα δείχνουν αύξηση 1141% στις πωλήσεις τη Black Friday σε σύγκριση με μια συνηθισμένη ημέρα. Αυτοί οι μεγάλοι αριθμοί δεν είναι ασυνήθιστοι. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, η αύξηση ήταν 1708%, στη Γερμανία – πάνω από 2418%, και στην Αυστρία – πάνω από 3000%.
Τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν ότι στην Ελλάδα οι πέντε πιο αγορασμένες κατηγορίες προϊόντων κατά τη διάρκεια της Black Friday περιλαμβάνουν είδη ένδυσης, υποδήματα, καλλυντικά και αρώματα, ηλεκτρονικά είδη και οικιακές συσκευές.
Οι Έλληνες προβλέπουν να λάβουν μέρος στις πωλήσεις τόσο σε ηλεκτρονικά όσο και σε φυσικά καταστήματα και είναι έτοιμοι να ξοδέψουν κατά μέσο όρο 242 ευρώ.
Σε άλλες χώρες, οι αγοραστές έχουν μικρότερο προϋπολογισμό, όπως οι Γερμανοί (211 ευρώ), οι Σιγκαπουριανοί (232 ευρώ) ή Ισπανοί (210 ευρώ). Οι αγοραστές που προβλέπουν να ξοδέψουν το περισσότερο είναι από τις ΗΠΑ (429 ευρώ), τον Καναδά (381 ευρώ), το Ηνωμένο Βασίλειο (351 ευρώ), την Ιρλανδία (300 ευρώ) και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (257 ευρώ).
Τι πρέπει να προσέξουν καταναλωτές και έμποροι
Λόγω του ότι οι προσφορές της Black Friday προσελκύουν κάθε χρόνο ολοένα και περισσότερους καταναλωτές, οι ειδικοί έκριναν απαραίτητο να δώσουν κάποιες οδηγίες προς όσους πρόκειται να εκμεταλλευτούν της προσφορές αυτή της μέρας, αλλά και προς τους εμπόρους. Ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών προειδοποιεί ότι οι καταναλωτές οφείλουν να πραγματοποιήσουν μία πολύ καλή έρευνα αγοράς πριν βγουν στα καταστήματα, καθώς υπάρχουν προϊόντα που αξίζουν να αγοραστούν και άλλα που καλό είναι να αποφεύγονται. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τέτοιοι θεσμοί κρύβουν πάντοτε και τις «παγίδες» τους.
Επιπλέον, η ανακοίνωση διευκρινίζει ότι «οι επιχειρήσεις αυξάνουν τις πωλήσεις τους και ενισχύουν άμεσα την ρευστότητα τους, αλλά παρέχουν παράλληλα την δυνατότητα στους καταναλωτές να επωφεληθούν από τις πολύ χαμηλές τιμές σε συγκεκριμένα είδη».
Η ανακοίνωση του Εμπορικού Συλλόγου για τη Black Friday καταλήγει, αναφέροντας τα εξής:
«Η έρευνα αγοράς αποτελεί πάντοτε χρήσιμο εργαλείο για τον καταναλωτή, για να επιλέξει με αντικειμενικά κριτήρια τα προϊόντα που καλύπτουν τις προσωπικές του ανάγκες, συνυπολογίζοντας τη σχέση ποιότητας και τιμής, ειδικά για είδη τα οποία έχουν υψηλή αξία αγοράς. Ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών καλεί τους καταναλωτές να αξιοποιήσουν προς το συμφέρον τους τις χαμηλές τιμές που θα βρουν στην αγορά την Παρασκευή, 29 Νοεμβρίου και ταυτόχρονα επισημαίνει, στον επιχειρηματικό κόσμο, τον κίνδυνο ο θεσμός αυτός να χάσει το σκοπό και την αίγλη του, εάν μετατραπεί από ημέρα γιορτής του εμπορίου, σε μία ακόμη παρατεταμένη και αναιμική περίοδο προσφορών».
Παράλληλα, η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος συστήνει στους καταναλωτές να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί και να μη δελεάζονται από φαινομενικά εντυπωσιακές προσφορές οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να είναι παραπλανητικές. Συγκεκριμένα προτείνει την τήρηση πέντε κανόνων που διασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές δεν θα πέσουν θύματα «προσφορών»:
- Να κάνουν έρευνα αγοράς και να ελέγχουν όχι μόνο την τιμή (αρχική και νέα) αλλά και την ποιότητα των προϊόντων. Επίσης, να αναζητούν στο διαδίκτυο την τιμή του προϊόντος που πρόκειται να επιλέξουν, βάσει κωδικού ή αριθμού μοντέλου, ώστε να είναι βέβαιοι ότι η τιμή που έχουν εντοπίσει είναι η πιο συμφέρουσα.
- Να οριοθετήσουν τις ανάγκες τους και να προγραμματίσουν με λίστα τις αγορές που πρόκειται να κάνουν, οι οποίες θα συμβαδίζουν με τον προσωπικό ή οικογενειακό τους προϋπολογισμό, αποφεύγοντας αλόγιστες δαπάνες.
- Να ενημερωθούν για τις λεπτομέρειες και τους όρους της συναλλαγής τους όταν αγοράζουν προϊόντα με δόσεις. Ιδίως για αγορές με πιστωτική κάρτα, να είναι πάντα ενημερωμένοι για τους όρους και τις προϋποθέσεις της συγκεκριμένης αγοράς.
- Τα προϊόντα πρέπει να φέρουν την αρχική τιμή και την τιμή προσφοράς (όχι το ποσοστό έκπτωσης). Προσοχή! Στις προσφορές συχνά αναγράφεται ότι δεν γίνονται αλλαγές, γι’ αυτό εάν μετανιώσετε, δεν έχετε τη δυνατότητα αλλαγής.
- Να ζητάνε πάντα την απόδειξη για τα προϊόντα που έχουν αγοράσει. Σε περίπτωση που το προϊόν είναι ελαττωματικό και θελήσουν να το επιστρέψουν ή να το αλλάξουν, η επίδειξη της απόδειξης είναι απαραίτητη.
Καλό θα ήταν να γνωρίζουν όλοι ότι η καταναλωτική φρενίτιδα που με τεχνικές marketing δημιουργούν μεγάλοι παράγοντες του εμπορίου (Βlack Friday, άνοιγμα καταστημάτων τις Κυριακές, λευκές νύκτες κλπ) έχει ως αποτέλεσμα την υποσυνείδητη άσκηση ψυχολογικής πίεσης στον καταναλωτή, ο οποίος αισθάνεται ότι «πρέπει» να εκμεταλλευτεί τις προσφορές, σπεύδοντας στα μαγαζιά.
Και οι προσφορές δεν τελειώνουν – Μετά την Black Friday… η Cyber Monday
Φέτος η Cyber Monday «πέφτει» τη Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2019, ακολουθώντας τη Black Friday. Η διαφορά της με την Black Friday είναι ότι οι προσφορές αφορούν σε ηλεκτρονικές αγορές και όχι σε αγορές από φυσικά καταστήματα.
Συνήθως η Cyber Monday αρχίζει στις 12 τα ξημερώματα της Δευτέρας ωστόσο κάποια online καταστήματα ξεκινούν τις προσφορές από το απόγευμα της Κυριακής. Επίσης τα τελευταία χρόνια οι προσφορές παρατείνονται έως και μια εβδομάδα «δημιουργώντας» ουσιαστικά τη… Cyber Week.
Στη χώρα μας η Cyber Monday, δεν είναι τόσο δημοφιλής όσο η Black Friday, ωστόσο τα τελευταία χρόνια, αρκετά οnline καταστήματα προχωρούν σε προσφορές τη συγκεκριμένη μέρα, είτε παρατείνουν τις προσφορές τους από την Παρασκευή που προηγήθηκε, κάτι που οι καταναλωτές φαίνεται πως έχουν αρχίσει να αγαπούν πολύ.
