Μπορεί η κινητικότητα των εργαζομένων εντός ΕΕ να ενισχύσει την απασχόληση;

Για την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων και των ελλείψεων δεξιοτήτων στην ΕΕ, η κινητικότητα των εργαζομένων έχει καθοριστική σημασία αναφέρει η κοινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ σχετικά με την «Αξιοποίηση της οικονομικής μετανάστευσης για την κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας», που δημοσιεύθηκε σήμερα στις Βρυξέλλες.

Σύμφωνα με την κοινή έκθεση της Επιτροπής και του ΟΟΣΑ, στην Ευρώπη ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας (15-64 ετών) αναμένεται να μειωθεί κατά 7,5 εκατ. (-2,2%) μεταξύ του 2013 και του 2020, ενώ θα αυξηθεί κατά την ίδια αναλογία στο σύνολο της ζώνης του ΟΟΣΑ. Επιπλέον, η ίδια έκθεση επισημαίνει ότι βάσει ενός σεναρίου «μηδενικής καθαρής μετανάστευσης», ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας των 28 χωρών της ΕΕ αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο, κατά 11,7 εκατ. (-3,5%) έως το 2020.

Η έκθεση επίσης προβλέπει ότι κύριο ζήτημα για την αγορά εργασίας της ΕΕ θα καταστούν οι ελλείψεις δεξιοτήτων. Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το 2013 η Eurofound (European Company Survey) για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, παρά τη χαλάρωση της αγοράς εργασίας, το 40% των εταιρειών της ΕΕ δυσκολεύονται να βρουν εργαζομένους με τις κατάλληλες δεξιότητες. Βάσει των στοιχείων της έρευνας, οι ανάγκες για εργατικό δυναμικό στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ κατά την επόμενη δεκαετία θα αφορούν συγκεκριμένα επαγγέλματα -κυρίως επαγγέλματα που απαιτούν υψηλή ειδίκευση- αλλά και ενδιάμεσα επίπεδα δεξιοτήτων.

Η κοινή έκθεση της Επιτροπής και του ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι η ΕΕ πρέπει αφενός να προωθήσει την κινητικότητα των εργαζομένων στο εσωτερικό της ΕΕ, ώστε να εξασφαλιστεί καλύτερη κατανομή των δεξιοτήτων και αφετέρου να βελτιωθεί η ενσωμάτωση των μεταναστών από χώρες εκτός ΕΕ, οι οποίοι διαθέτουν δεξιότητες που είναι απαραίτητες στην αγορά εργασίας της ΕΕ.

Σύμφωνα πάντα με την έκθεση, τα άτομα που μετακινούνται μεταξύ των χωρών της ΕΕ έχουν μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης (68 %) απ’ ό,τι οι ημεδαποί (64,5 %). Για το λόγο αυτό η έκθεση τονίζει ότι «θα πρέπει να αναληφθεί πολιτική δράση για την περαιτέρω εξάλειψη των εμποδίων που παρακωλύουν την κινητικότητα». Σημειώνει, δε, ότι η προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων στο εσωτερικό της ΕΕ απαιτεί ισχυρότερα εργαλεία αντιστοίχισης δεξιοτήτων και μεγαλύτερη προώθηση της εκμάθησης γλωσσών.

Όσον αφορά τους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν στην ΕΕ, η έκθεση αναφέρει ότι το 2013 παρουσίαζαν ποσοστό απασχόλησης χαμηλότερο κατά 12 μονάδες από το αντίστοιχο μέσο ποσοστό των ημεδαπών (52,6 %, έναντι 64,5 %). Η έκθεση τονίζει ότι αυτή η σημαντική σπατάλη ανθρώπινου κεφαλαίου θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ιδίως με τη διευκόλυνση της αναγνώρισης αλλοδαπών τίτλων, με την πρόσβαση των μεταναστών σε προγράμματα για την αγορά εργασίας και με την εκμάθηση γλωσσών.

Εξάλλου, η έκθεση τονίζει ότι σήμερα παρατηρείται σχετικά χαμηλό επίπεδο μετανάστευσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες προς τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι οι χώρες έχουν απελευθερώσει το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη μετανάστευση. Σύμφωνα με την έκθεση, αυτό οφείλεται κυρίως στο σύστημα της νόμιμης εισδοχής και στο γεγονός ότι, στις περισσότερες χώρες, οι εργοδότες διστάζουν να προσλάβουν άτομα προερχόμενα από το εξωτερικό.

Ο επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης, Λάσλο Άντορ, τόνισε ότι η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού εντός της ΕΕ, η κατάρτιση των εργαζομένων, η διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας και η καλύτερη ένταξη των εργαζομένων που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ, μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση του προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού και των ελλείψεων δεξιοτήτων που μπορεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας.

Επιπλέον, η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Σεσίλια Μάλμστρεμ, παρατήρησε ότι σήμερα πολλές χώρες της ΕΕ δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε εργαζομένους με αμιγώς εγχώριο εργατικό δυναμικό και τόνισε ότι το ζήτημα είναι πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η μετανάστευση στο μέγιστο βαθμό.

Από την πλευρά του ο διευθυντής Απασχόλησης, Εργασίας και Κοινωνικών Θεμάτων του ΟΟΣΑ Στέφανο Σκαρπέτα δήλωσε: «Μπορεί να προκαλεί έκπληξη στους πολίτες το γεγονός ότι μιλάμε για αξιοποίηση της οικονομικής μετανάστευσης για την κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας σε μια εποχή κατά την οποία πολλές ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν επίμονη ανεργία και αυξανόμενη αντίδραση κατά της μετανάστευσης. Ωστόσο, η Ευρώπη θα βρισκόταν ήδη σε καλύτερη κατάσταση, αν αξιοποιούσε αποτελεσματικότερα τις δεξιότητες των μεταναστών. Η επιτυχής ενσωμάτωση των μεταναστών και των παιδιών τους και η εφαρμογή αποτελεσματικότερων συστημάτων διαχείρισης της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού είναι στοιχεία απαραίτητα για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης».