Μπορεί το Bitcoin να γίνει οικολογικό;
Από τον Shawn Tully
Ο ίδιος ο Έλον Μασκ δύσκολα θα µπορούσε να ονειρευτεί ένα πιο ειδυλλιακό σκηνικό για έναν «ανθρακωρύχο» Bitcoin. Η Bitfarms, η οποία ιδρύθηκε το 2017, είναι µια καναδική εταιρεία µε πέντε εξειδικευµένα υπολογιστικά κέντρα που βρίσκονται κοντά στους ποταµούς Yamaska και Magog του Κεµπέκ, ανατολικά του Μόντρεαλ. Οι εγκαταστάσεις είναι «φάρµες» διακοµιστών γεµάτες µε µηχανήµατα που τρέχουν αλγόριθµους 24 ώρες την ηµέρα για να λύσουν µαθηµατικούς γρίφους και να ξεκλειδώσουν νέες µονάδες του κρυπτονοµίσµατος Bitcoin − µια διαδικασία γνωστή ως «εξόρυξη». Αλλά επειδή λειτουργούν µε υδροηλεκτρική ενέργεια, αυτές οι φάρµες διακοµιστών στην ύπαιθρο του Καναδά αντιπροσωπεύουν την πιο οικολογική επιχείρηση παραγωγής κρυπτονοµισµάτων στον κόσµο. Και δεν είναι µόνο το περιβαλλοντικό αποτύπωµα της Bitfarms που είναι υποδειγµατικό. Το ίδιο ισχύει και για τα περιθώρια κέρδους της εταιρείας που είναι εισηγµένη στον δείκτη Nasdaq, καθώς η τιµή του δηµοφιλέστερου κρυπτονοµίσµατος εκτινάχθηκε στα ύψη τ0 2021.
Αναλογιστείτε την εκπληκτική άνοδο των ηµερήσιων κερδών της εταιρείας. Τον Μάρτιο του 2020, η Bitfarms κατέγραφε κέρδη 35.000 δολαρίων κάθε 24 ώρες. Εκείνη την εποχή ένα Bitcoin άξιζε περίπου 6.300 δολάρια. Στη συνέχεια, το περασµένο φθινόπωρο, η τιµή του Bitcoin άρχισε να αυξάνεται. Μέχρι τον Ιανουάριο, µε την τιµή του Bitcoin να ξεπερνά τις 30.000 δολάρια, τα ηµερήσια κέρδη της εταιρείας εκτινάχθηκαν στις 163.000 δολάρια. Και τον Μάρτιο, όταν η τιµή του Bitcoin ξεπέρασε τις 60.000 δολάρια, η Bitfarms κέρδιζε περίπου 330.000 δολάρια την ηµέρα και έβγαζε 85 σεντ µεικτό κέρδος για κάθε δολάριο σε Bitcoin που δηµιουργούσε. Δεδοµένου ότι η ηλεκτρική ενέργεια είναι µακράν η µεγαλύτερη δαπάνη για την εξόρυξη, το κόστος λειτουργίας είναι σχεδόν σταθερό. Μέχρι τα τέλη Ιουλίου η τιµή της µετοχής της Bitfarms είχε επταπλασιαστεί από τον Δεκέµβριο, µε την κεφαλαιοποίηση της εταιρείας να «αγγίζει» τα 550 εκατοµµύρια δολάρια.
Η τιµή του Bitcoin έχει υποχωρήσει από τις αρχές Μαΐου, αλλά, παραδόξως, η Bitfarms καταγράφει το ίδιο κέρδος όπως και κατά την περίοδο που η τιµή ήταν στο µέγιστο επειδή εξορρύττει διπλάσια νοµίσµατα. Από την αρχή του 2021 η εξόρυξη έχει διπλασιαστεί από επτά σε 14 νοµίσµατα την ηµέρα. Και σύµφωνα µε την εκτίµηση του Fortune, το κόστος της ανά Bitcoin έχει µειωθεί από 8.500 δολάρια σε περίπου 4.500 δολάρια. «Τα έσοδά µας µε το ίδιο λειτουργικό κόστος απλά διπλασιάστηκαν» λέει στο Fortune ο επικεφαλής εξόρυξης της Bitfarms, Ben Gagnon. Ποια είναι η εξήγηση για αυτή την εκπληκτική αύξηση της λειτουργικής αποτελεσµατικότητας και κερδοφορίας; Η απάντηση σε αυτό το ερώτηµα συνδέεται µε µια εξέλιξη που αλλάζει το παιχνίδι στον κόσµο της εξόρυξης Bitcoin· µια εξέλιξη που θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στην εντεινόµενη συζήτηση σχετικά µε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κρυπτονοµισµάτων.
Με απλά λόγια, η Bitfarms είναι ένας από τους µεγαλύτερους ωφεληµένους από την απόφαση της κινεζικής κυβέρνησης στα µέσα Ιουνίου ουσιαστικά να απαγορεύσει την παραγωγή Bitcoin. Στις 19 Ιουνίου, οι επαρχίες Σιτσουάν και Γιουνάν διέταξαν όλους τους miners να αποχωρήσουν. Λίγες ηµέρες αργότερα η κεντρική κυβέρνηση επέβαλε κάτι που ισοδυναµούσε µε απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο, δίνοντας εντολή στις κινεζικές τράπεζες να τερµατίσουν όλες τις συναλλαγές µε παραγωγούς Bitcoin. Σύµφωνα µε τον Alex de Vries, έναν οικονοµολόγο του οποίου ο ιστότοπος Digiconomist παρακολουθεί τη χρήση ενέργειας του Bitcoin, οι Κινέζοι παραγωγοί σταµάτησαν περίπου το 90% της παραγωγής τους πριν από τα τέλη Ιουνίου και άρχισαν να αναζητούν άλλα υποσχόµενα µέρη για µετεγκατάσταση: από το Καζακστάν µέχρι το Τέξας. Κατά το µεγαλύτερο µέρος από τα 12 χρόνια ύπαρξης του Bitcoin, η Κίνα ήταν η µεγαλύτερη δύναµη στον κλάδο παραγωγής νοµισµάτων. Ο De Vries υπολογίζει ότι τον Σεπτέµβριο του 2019 η Κίνα αντιπροσώπευε το 75% του συνόλου του δικτύου εξόρυξης Bitcoin. Βέβαια, ακόµη και πριν από την καταστολή, η πρωτοκαθεδρία της Κίνας µειωνόταν τα τελευταία χρόνια, καθώς ορισµένοι Κινέζοι παραγωγοί έφυγαν στο εξωτερικό, φοβούµενοι κυβερνητική παρέµβαση. Σε λιγότερο από δύο χρόνια το ποσοστό των ΗΠΑ στην παραγωγή Bitcoin αυξήθηκε από 4% σε 17%, του Ιράκ από 2% σε 6% και του Καζακστάν από 1% σε 5%. Η ξαφνική διακοπή της παραγωγής στην Κίνα, ωστόσο, σηµαίνει ότι εταιρείες όπως η Bitfarms έχουν πολύ λιγότερο ανταγωνισµό — τουλάχιστον προς το παρόν. Από την κορύφωσή της στις 19 Απριλίου, η παγκόσµια υπολογιστική ισχύς που αφιερώθηκε στην εξόρυξη Bitcoin είχε µειωθεί περίπου στο µισό στα τέλη Ιουνίου, σύµφωνα µε τον De Vries.
Η απόφαση της Κίνας να απαγορεύσει την εξόρυξη προήλθε κυρίως από την επιθυµία του Πεκίνου να περιορίσει τις συναλλαγές µε κρυπτονοµίσµατα. Αλλά η κίνηση θα µπορούσε να έχει ως αποτέλεσµα η παγκόσµια εξόρυξη να γίνει πολύ λιγότερο βιώσιµη βραχυπρόθεσµα.
Η υδροηλεκτρική ενέργεια αφορούσε µεγάλο µέρος της παραγωγής Bitcoin της Κίνας, κυρίως στη Σιτσουάν και τη Γιουνάν. Από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο κάθε έτους οι έντονες βροχοπτώσεις στις δύο επαρχίες αποδίδουν πλεόνασµα ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από τα υδροηλεκτρικά τους εργοστάσια. «Οι miners στη Σιντζιάνγκ µετέφεραν τον εξοπλισµό τους σε αυτές τις νότιες επαρχίες για να επωφεληθούν από έξι µήνες πολύ φθηνής ενέργειας» λέει ο De Vries, περιγράφοντας την ετήσια µετανάστευση των κινεζικών επιχειρήσεων Bitcoin που πλέον τελειώνει. Το φθινόπωρο, ο εξοπλισµός µεταφερόταν βόρεια έως και 3.000 µίλια στη Σιντζιάνγκ, όπου για τους επόµενους έξι µήνες οι miners µετέβαιναν από την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το νερό σε ενέργεια που παράγεται από βρώµικο άνθρακα.
Τώρα αυτοί οι miners θα αναζητούν νέες πηγές φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας − και η πιθανότητα είναι ότι το ενεργειακό µείγµα θα είναι λιγότερο βιώσιµο.
Aυτή η ριζική αλλαγή στη δυναµική βιωσιµότητας του Bitcoin συµβαίνει σε µια στιγµή που ο αντίκτυπος των κρυπτονοµισµάτων στο κλίµα βρίσκεται στο προσκήνιο − και καθώς η αύξηση των τιµών των κρυπτονοµισµάτων τον περασµένο χρόνο έχει προσελκύσει ανθρώπους όπως ο Έλον Μασκ στη συζήτηση για την ηθική του Bitcoin.
Ο διευθύνων σύµβουλος της Tesla επένδυσε 1,5 δισεκατοµµύριο δολάρια στο κρυπτονόµισµα στις αρχές του τρέχοντος έτους, πυροδοτώντας ράλι, και στη συνέχεια υπαναχώρησε τον Μάιο µε tweet που έλεγε ότι η Tesla δεν θα δεχόταν πλέον Bitcoin ως µέσο πληρωµής για τα ηλεκτρικά της οχήµατα λόγω του εκτεταµένου αποτυπώµατος άνθρακα που έχει, προκαλώντας sell off. Φαινόταν ότι ο Μασκ θα εγκατέλειπε το Bitcoin στις αρχές Ιουνίου, όταν ανήρτησε ένα meme για ένα ζευγάρι που χωρίζει. Δύο εβδοµάδες αργότερα, ο κορυφαίος σόουµαν της αυτοκινητοβιοµηχανίας έγραψε στο Twitter ότι η Tesla θα συνέχιζε να δέχεται Bitcoin εάν η κατάσταση βελτιωνόταν: «Όταν υπάρξει επιβεβαίωση µιας εύλογης [περίπου 50%] χρήσης καθαρής ενέργειας από τους miners».
Τον Ιούλιο του 2021, ο Μασκ συµµετείχε σε µια συζήτηση σχετικά µε το θέµα της βιωσιµότητας του κρυπτονοµίσµατος σε µια εικονική εκδήλωση (που ονοµάζεται «The B Word») µε δύο υπέρµαχους του Bitcoin: τον συνιδρυτή του Twitter Jack Dorsey και τη CEO της ARK Invest Cathie Wood. Ο Μασκ επεσήµανε «µια θετική τάση» προς την εξόρυξη µε χρήση «καθαρής» ενέργειας.
Δύο ζητήματα θα καθορίσουν σε µεγάλο βαθµό εάν ο Μασκ έχει δίκιο σχετικά µε αυτή τη θετική τάση: Πού θα πάνε τώρα οι Κινέζοι παραγωγοί Bitcoin; Και ποια πηγή ηλεκτρικής ενέργειας θα χρησιµοποιήσουν για να τροφοδοτήσουν τον εξοπλισµό τους; Ο Gagnon της Bitfarms, ο οποίος έχει εργαστεί εκτενώς στην Κίνα, προβλέπει ότι θα χρειαστούν περισσότερα από δύο χρόνια για τους Κινέζους παραγωγούς να χτίσουν νέα εργοστάσια στο εξωτερικό. Και ο βαθµός δυσκολίας στη διευθέτηση των logistics θα είναι πολύ υψηλότερος. Στην Κίνα, λέει ο Gagnon, οι miners µπορούσαν να εγκατασταθούν δίπλα σε ένα εργοστάσιο άνθρακα ή ένα υδροηλεκτρικό φράγµα και να αρχίσουν να παράγουν σχεδόν αµέσως: «Θα πιουν µερικά ποτά µε τους ιδιοκτήτες του εργοστασίου, µετά θα δειπνήσουν και θα καταλήξουν σε µια συµφωνία. Την επόµενη µέρα, θα φτάσουν µε τον εξοπλισµό τους».
Οι εργολάβοι και άλλοι εργαζόµενοι θα µοχθούν 18 ώρες την ηµέρα, επτά ηµέρες την εβδοµάδα, ανεγείροντας το εργοστάσιο που θα στεγάζει τους υπολογιστές. «Θα κοιµούνται στο εργοτάξιο», λέει ο Gagnon. «Αυτό δεν συµβαίνει στον υπόλοιπο κόσµο». Στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη, οι Κινέζοι miners θα πρέπει να εξασφαλίσουν άδειες, να διαπραγµατευτούν συµφωνίες µε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και να προσλάβουν εργολάβους που εργάζονται µε πολύ πιο αργό ρυθµό. Η εξασφάλιση φθηνής, καθαρής υδροηλεκτρικής ενέργειας όπως στη Γιουνάν ή το Κεµπέκ δεν θα είναι εύκολη.
Πράγµατι, οι παραγωγοί θα µπορούσαν να συρρεύσουν σε µέρη που προσφέρουν περίσσεια ενέργεια από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, όπως η πλούσια σε υδροηλεκτρικά εργοστάσια πολιτεία της Ουάσιγκτον. Ωστόσο, θα πρέπει να λάβουν ξεχωριστές άδειες από µεµονωµένες κοµητείες και την οµοσπονδιακή κυβέρνηση για να αξιοποιήσουν τα δίκτυα.
Μια άλλη επιλογή είναι µια παραµεληµένη πηγή που δεν εκπέµπει CO2 αλλά δεν θεωρείται «πράσινη». Η εταιρεία εξόρυξης Standard Power, για παράδειγµα, µόλις υπέγραψε µια πενταετή συµφωνία στο Οχάιο για την παραγωγή Bitcoin χρησιµοποιώντας πυρηνική ενέργεια. Αλλά η µεγαλύτερη συµφωνία εξόρυξης από όλες τις συµφωνίες µέχρι στιγµής δείχνει προς την αντίθετη κατεύθυνση στην κλίµακα της βιωσιµότητας. Στις 15 Ιουλίου, µια µικρή ενεργειακή εταιρεία µε έδρα τη Νεβάδα µε την ονοµασία Black Rock Petroleum ανακοίνωσε µια συµφωνία που, εάν υλοποιηθεί στην πραγµατικότητα, θα µετέφερε τη µερίδα του λέοντος των παραγωγών Bitcoin της Κίνας στην πλούσια σε πετρέλαιο επαρχία Alberta του Καναδά, όπου οι miners θα αξιοποιούσαν ενέργεια από φυσικό αέριο. «Μελετάω αυτόν τον κλάδο για πέντε χρόνια και λίγες ανακοινώσεις µε συγκλόνισαν περισσότερο από αυτή», λέει ο de Vries. «Αυτό συµβαίνει πρωτίστως λόγω του τεράστιου µεγέθους της συµφωνίας. Και δεύτερον, γιατί ακόµα κι αν υλοποιηθεί µόνο εν µέρει, οι miners που µετακινούνται από την Κίνα στην Αλµπέρτα θα αύξαναν την εξάρτηση του κλάδου από τα ορυκτά καύσιµα».
Το δελτίο τύπου της Black Rock αναφέρει ότι η εταιρεία κατέληξε σε συµφωνία µε την Optimum Mining Host Ltd. για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για έως και 1 εκατοµµύριο εξειδικευµένους υπολογιστές που παράγουν Bitcoin από τρεις εγκαταστάσεις παραγωγής φυσικού αερίου στην Αλµπέρτα. Οι πρώτες 200.000 µονάδες θα λειτουργήσουν µε ενέργεια από πηγές φυσικού αερίου στο Quirk Creek στο Millarville, έναν οικισµό ακριβώς νότια του Κάλγκαρι. Οι πηγές ελέγχονται από την Caledonian Midstream, µια εταιρεία την οποία η Black Rock κατέληξε σε συµφωνία να εξαγοράσει µόλις 11 ηµέρες πριν κλείσει τη συµφωνία µε την Optimum. Σε µεταγενέστερες φάσεις, η Black Rock θα παρέχει ηλεκτρική ενέργεια για επιπλέον 300.000 υπολογιστές σε µια δεύτερη εγκατάσταση και για 500.000 σε µια τρίτη εγκατάσταση, µε τις τοποθεσίες τους να µην έχουν ακόµη καθοριστεί.
Δεδοµένου του µεγέθους του εγχειρήµατος, η Optimum φαίνεται να είναι µια επιχείρηση-οµπρέλα που αντιπροσωπεύει αρκετούς Κινέζους miners. Το δελτίο τύπου αναφέρει ότι τα εκατοµµύρια µηχανήµατα που θα χρησιµοποιηθούν είναι εκείνα που χρησιµοποιούνταν προηγουµένως στην Κίνα και τώρα βρίσκονται σε αποθήκες.
Οι υπολογιστές «θα µεταφερθούν από τοποθεσίες στην Κίνα και θα εξαχθούν στον Καναδά για να αναπτυχθούν από την Black Rock». Αυτή τη στιγµή, ο µόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι το αποτύπωµα άνθρακα του Bitcoin θα συρρικνωθεί, αποκλείοντας περισσότερες κυβερνητικές απαγορεύσεις, είναι η περαιτέρω πτώση της τιµής. Οι παραγωγοί εξαρτώνται από τα χρήµατα. Έτσι, όταν τα κέρδη υποχωρούν, η παραγωγή επίσης µειώνεται. Αλλά στο µεταξύ, το να είσαι οικολόγος και να υποστηρίζεις ταυτόχρονα το Bitcoin είναι µια δύσκολη πράξη εξισορρόπησης. Απλά ρωτήστε τον Έλον Μασκ.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχους του Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα.
